Dit is een samenvatting voor het vak 'Inleiding tot het Europees en Internationaal Recht' deel Europees, gedoceerd door prof. Van Elsuwege. De samenvatting bevat de dia's, notities en het boek.
Inleiding tot het Europees recht
Prof. Peter Van Elsuwege
DEEL I. HET JURIDISCH KADER VAN HET EUROPEES
INTEGRATIEPROCES: HISTORISCHE EVOLUTIE
Hoofdstuk 1. De start van het Europees integratieproces
Afdeling 1. De eerste initiatieven tot Europese samenwerking
§1. Marshall-plan OEES en OESO
§2. Benelux (niet besproken in les)
§3. De Raad van Europa
Afdeling 2. Oprichting van de Europese Gemeenschappen
§1. De verklaring van Schuman en de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS)
§2. De Europese Defensiegemeenschap (EDG) en Europese Politieke Gemeenschap
(EPG)
§3. Euratom
§4. EEG
Hoofdstuk 2. Verdieping van het Europees integratieproces
Afdeling 1. Van Europese Gemeenschappen naar Europese Unie
§1. De Europese Akte: van Gemeenschappelijke Markt naar Interne Markt
§2. Samenwerking buiten het kader van de Europese Gemeenschappen
Afdeling 2. Het Verdrag betreffende de Europese Unie (Verdrag van Maastricht)
Afdeling 3. Het Verdrag van Amsterdam
Afdeling 4. Het Verdrag van Nice
Afdeling 5. De Europese Conventie en het Verdrag tot vaststelling van een Grondwet voor
Europa
Afdeling 6. Het Verdrag van Lissabon
§1. Algemeen
§2. De belangrijkste vernieuwingen
A. Afschaffing van de pijlerstructuur
B. Hervorming van de Europese instellingen
C. Invoering van het burgerinitiatief
D. Mogelijkheid voor een lidstaat om de Europese Unie te verlaten (art. 50 VEU)
E. Handvest van de grondrechten van de Europese Unie wordt juridisch bindend
1. Ontstaan van het Handvest
2. Toepassingsgebied ratione materiae
3. Toepassingsgebied ratione personae
§3. Evoluties na het Verdrag van Lissabon
A. Procedure voor verdragswijzigingen
B. Impact van de eurocrisis
1
,Hoofdstuk 3. De uitbreiding van de Europese Unie
Afdeling 1. Juridisch kader van het EU-uitbreidingsproces
Afdeling 2. Evolutie van het EU-uitbreidingsproces
§1. De eerste uitbreidingsgolven
§2. De ‘big bang’ uitbreiding
§3. Zevende uitbreiding en perspectieven van de toekomst
ACTUALITEITSAANVULLING: DE EUROPESE UNIE IN CRISIS
Deel I. De eurocrisis
Deel II. Migratie -/ vluchtelingencrisis
DEEL II. DE EUROPESE UNIE ALS EEN AUTONOME EN
GEDIFFERENTIEERDE RECHTSORDE
Hoofdstuk 1. De EU als autonome rechtsorde
Hoofdstuk 2. De EU als een gedifferentieerde rechtsorde
Afdeling 1. Eurozone
Afdeling 2. Schengenzone
Afdeling 3. Nauwere samenwerking
DEEL III. DE INSTELLINGEN VAN DE UNIE
Hoofdstuk 1. Het Europees Parlement (artikelen 13-14 VEU en 223-234 VWEU)
Afdeling 1. Samenstelling
Afdeling 2. Besluitvorming
Afdeling 3. Bevoegdheden
§1. Wetgevende en budgettaire bevoegdheden
§2. Controlerende en adviserende bevoegdheden
Voorzitter Europees Parlement
Hoofdstuk 2. De Europese Raad (artikelen 15 VEU en 235-236 VWEU)
Afdeling 1. Samenstelling
Afdeling 2. Besluitvorming
Afdeling 3. Bevoegdheden
Voorzitter Europese Raad
2
,Hoofdstuk 3. De Raad (artikelen 16 VEU en 237-243 VWEU)
Afdeling 1. Samenstelling
Afdeling 2. Besluitvorming
§1. De gekwalificeerde meerderheid: Lissabon
§2. De gekwalificeerde meerderheid: Nice
Afdeling 3. Bevoegdheden
Hoofdstuk 4. De Commissie (artikelen 17 VEU en 244-250 VWEU)
Afdeling 1. Samenstelling
Afdeling 2. Besluitvorming
Afdeling 3. Bevoegdheden
Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid
Hoofdstuk 5. Het Hof van Justitie van de Europese Unie (artikelen 251-281 VWEU)
Afdeling 1. Samenstelling
Afdeling 2. Bevoegdheden
Afdeling 3. Besluitvorming
Hoofdstuk 6. De Europese Centrale Bank (artikelen 282-284 VWEU)
Hoofdstuk 7. De Rekenkamer (artikelen 285-287 VWEU)
Hoofdstuk 8. Andere organen en instanties van de EU niet vermeld in art. 13, lid 1 VEU
DEEL IV. BRONNEN VAN EU-RECHT
Hoofdstuk 1. Primaire bronnen
Afdeling 1. Oorspronkelijke basisverdragen en wijzigingen van de basisverdragen
Afdeling 2. Het EU-Handvest van de grondrechten
Afdeling 3. Protocollen gehecht aan de Verdragen
Afdeling 4. Toetredingsverdragen gesloten met nieuwe verdragen
Hoofdstuk 1. Het attributiebeginsel
Afdeling 1. Bevoegdheidsafbakening
Afdeling 2. Keuze van de rechtsgrond
Hoofdstuk 2. De beginselen van subsidiariteit en evenredigheid
Hoofdstuk 3. Het beginsel van loyale samenwerking
Hoofdstuk 4. Het gelijkheidsbeginsel
Hoofdstuk 5. Het beginsel van wederzijdse erkenning
4
,Deel I. Het juridisch kader van het Europees integratieproces:
historische evolutie
Wat is Europees recht? Dit is het recht van de Europese Unie (internationale organisatie met
28 leden)
• ‘Autonome’ rechtsorde met eigen rechtsbronnen en principes: hebben eigen/autonome
bevoegdheden
• Gegrond op het Verdrag betreffende de EU (VEU) en Verdrag betreffende de Werking
van de EU (VWEU)
→ ‘Geconsolideerde verdragen’
• Artikel 47 VEU: “De Unie bezit rechtspersoonlijkheid” – de EU heeft eigen
verantwoordelijkheden op het internationale toneel
→ De EU kan in eigen naam optreden (o.a. m.b.t. onderhandelen en sluiten van
internationale overeenkomsten): de lidstaten hebben rechtsmacht overgedragen aan de
EU
Bv. De EU kan onderhandelen met de VS
Hoofdstuk 1. De start van het Europees integratieproces
Afdeling 1. De eerste initiatieven tot Europese samenwerking
§1. Marshall-plan OEES en OESO
Europese integratie na WO II
Marshall plan: Amerikaans initiatief, plan om West-Europa economisch herop te bouwen, een
vorm van samenwerking en coördinatie tussen de Europese landen, in ruil voor Amerikaanse
financiële steun (stimulans aan europese staten om samen te werken). Dit beoogde de
reconstructie van de Europese economie na WO II
→ Organisatie voor Europese Economische Samenwerking (OEES: 1948-1961):
intergouvernementele organisatie met als enige doel het verdelen van die hulp van
Marshal, in 1961 heeft deze organisatie zich omgevormd tot de ‘Organisatie voor
Economische Samenwerking en Ontwikkeling’ (OESO). De exclusief Europese
dimensie verviel en de organisatie verkreeg een breder actiegebied.
OESO is niet supranationaal en is dus een klassieke internationale organisatie, en kan
geen juridisch bindende besluiten aan haar leden opleggen.
Belang OESO nu? Belangrijk omwille van de kwaliteit van haar jaarlijkse economische
studies en vele rapporten (nationaal politiek en economisch beleid van de betrokken
landen worden beïnvloed. Ook is er een OESO-modelovereenkomst voor belasting op
inkomen en kapitaal.
5
,§2. Benelux (niet besproken in les)
• In 1944 opgericht als een douane-unie.
• Doel: vrij verkeer van personen, goederen en diensten realiseren
• In 1958 ondertekening van het verdrag tot instelling van een Economische Unie
• Nieuw Benelux-verdrag dat voorziet in versterkte samenwerking inzake justitie en
binnenlandse zaken
§3. De Raad van Europa
7-11 mei 1948: ‘Congres van Den Haag’
• Voorzitter: W. Churchill: er is een ‘pan-Europese’ organisatie nodig
• Raad van Europa (°5 mei 1949): eigen klassieke internationale organisatie die niet te
verwarren is met de EU en de instellingen van de EU, bestaat nog steeds vandaag en
vindt zijn oorsprong in het Congres van den Haag. Houdt zich vooral bezig met
mensenrechten, zo is ook het EVRM opgericht en het EHRM in Straatsburg (en hebben
dus niets te maken met de EU)
↔ Europese Raad: instelling van de EU met de staatshoofden en regeringsleiders
↔ Europese Unie heeft ook eigen EU Handvest van de Grondrechten, en een eigen
Hof (Hof van Justitie van de EU)
• Intergouvernementele organisatie met eigen institutionele structuur
Internationale organisaties
Intergouvernementeel Supranationaal
Lidstaten als belangrijkste actor Instellingen die onafhankelijk van de lidstaten
opereren
Beslissingen bij consensus of unanimiteit Beslissingen bij meerderheid
Bronnen van internationaal recht (verdragen, Autonome rechtsorde met eigen
conventies, etc.): de onderhandelingen rechtsbronnen
vormen bronnen van int’l recht
Geen directe rechtsgevolgen in de nationale Directe werking en voorrang
rechtsorde, de gevolgen worden bepaalde
door de nationale rechtsorde zelf
6
,EU Raad van Europa
28 lidstaten 47 lidstaten
°1950s 1949
Verdragen van Rome + amendementen Conventies (bv. EVRM, FCNM)
• Europese Raad: staatshoofden en • Comité van ministers: ministers van
regeringsleiders die politieke buitenlandse zaken die af en toe
beleidslijnen kunnen uitstippelen samenkomen
(komen minstens 2x per jaar samen)
• Parlementaire assemblee
• Commissie (parlementaire vergaderingen):
praatbarak met vertegenwoordigers
• Raad: vertegenwoordigers op niveau van nationale parlementen die af en
van ministers die beslissingen kunnen toe samenkomen en een aantal
gaan nemen probleempunten bespreken +
rapporten
• Europees Parlement: andere taken
dan die parlementaire vergaderingen • Commissaris voor Mensenrechten
van Raad van EU o PR-functie
o Neemt deel aan wetgevend o Respect voor mensenrechten
proces + Raad promoten
o Rechtstreeks verkozen o Maakt rapporten over zijn
o Veel verregaande bezoeken aan die regio’s
bevoegdheden
• Europees Hof voor de Rechten van
• Hof van Justitie: niet alle nationale de Mens (Straatsburg): bevoegdheid
rechtsmiddelen moeten uitgepunt is controleren of alle lidstaten hun
worden, EU-instelling verplichtingen nakomen uit het
Bevoegd om zich uit te spreken over EVRM. Als ze dit niet nakomen
de basisverdragen (verdragen van moeten eerst alle nationale
Rome + amendementen) rechtsmiddelen uitgeput zijn en dan
kan men naar het EHRM (geen EU-
instelling, een instelling ter
bescherming van de fundamentele
rechten en vrijheden van de mens)
7
, Afdeling 2. Oprichting van de Europese Gemeenschappen
§1. De verklaring van Schuman en de Europese Gemeenschap voor Kolen en
Staal (EGKS)
De ‘founding fathers’
Minister Schuman (FR): Frans politicus
Jean Monnet (FR): hoge Franse ambtenaar
⇒ Beschouwd als grondleggers van de Europese Unie: het was hun plan om de meest
vitale en strategische industrietakken van Frankrijk en Duitsland (steenkool, staal & ijzer)
onder supranationaal gezag te plaatsen. Politieke hoofdbedoeling om via economische
integratie oorlog in Europa in de toekomst te voorkomen
Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS)
• Verklaring van Schuman (9 mei 1950)
• Verdrag van Parijs/EGKS-verdrag (1951/52) – Verdrag tot oprichting van de Europese
Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS)
o Frankrijk, Duitsland, België, Nederland, Luxemburg, Italië
o Gesloten voor periode van 50 jaar (ϯ 2002)
• Supranationale organisatie
o Hoge Autoriteit: onafhankelijke experten
o Gemeenschappelijke Vergadering: vertegenwoordigers van de nationale
parlementen
o Raad van Ministers: vertegenwoordigers van de lidstaten
o Hof van Justitie: moest toezien op eerbiediging van het recht bij de uitleg en
toepassing van het verdrag
• Opgericht voor een periode van 50 jaar en werd op 23 juli 2002 opgeheven
§2. De Europese Defensiegemeenschap (EDG) en Europese Politieke
Gemeenschap (EPG)
Verdere integratie
• Pleven Plan (1950): Europees leger oprichten
8
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur VEREL. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
