Leerpad C – ulcus cruris
1. inleiding
⟹ ulcus cruris is een chronisch huiddefect aan het onderbeen dat wordt
veroorzaakt door chronische veneuze of arteriële insufficiëntie. Het kan ook worden
veroorzaakt door onderliggende ziekten zoals diabetes, atherosclerose, vasculitis,
maligniteiten, infecties, scleroderma, sikkelcelziekte (abnormaal gevormde RBC),
huidkanker,…
1.1 prevalentie
- Zeker 45% bij pt boven de 80j en 50% van de bevolking
- Veneus insufficiëntie is meest voorkomende chronische ziekte
- Vrouwen hebben 2-3x meer kans
1.2 fysiopathologie – heel belangrijk
⟹ ontstaat door storing microcirculatie waar lokaal weefsel necrose wordt en er
onvoldoende aanvoer is van voedingsstoffen en zuurstof.
- Normaal: spierpompen en veneuze kleppen zorgen ervoor dat al
het bloed in de onderbenen terugstroomt naar het hart. De
vloeistofzuilen in de aderen worden geregeld door zwaartekracht die
moet worden overwonnen in staande houding. Dit geeft een
hydrostatische druk in de aderen van 70-100 mmHg (kleppen zijn
open dus geen verschil tss gezonde en veneuze insufficiëntie). De
dieper gelegen grote aderen zijn omgeven door stevig bindweefsel en
spieren (meer steun). De oppervlakkig gelegen aderen missen de steun dus
zullen sneller uitzetten. Als je rechtstaat kan het naar 200mmHg zijn.
- Defect: de veneuze kleppen zijn defect of de spierpompwerking daalt dus
bloed zal terugstromen naar ondergelegen deel of naar oppervlakkige vaten
(reflux). Tijdens stappen zal er onvoldoende drukdaling optreden en de reflux
geeft nog extra druk (verhoogde ambulante veneuze druk of ambulantoire
veneuze hypertensie) dus uitzetting van de aderen en capillairen geeft →
lekkage interstitieel vocht en tussenliggend weefsel (normaal gaat vocht weg
met lymfestelsel). → lekkage RBC en eiwitten
- Oedeem: door tekort schieten van capaciteit lymfatisch systeem waardoor
uitzetting van de huid komt door opstapeling vocht. De capillairen gaan verder
uiteen en de diffusieafstand naar de cellen ook.
o Oorzaak: hartfalen, VI, lymfe-probleem
o Verloop: kan >3 maanden duren, elevatie/diuretica heeft weinig effect
o Uiterlijk: dikkere huid, hyperkeratose, papillomatosis cutis
- Ontstekingsreactie: er komt een ontstekingsreactie in de huid en
onderliggend weefsel waar de veneuze overdruk weefselschade geeft.
Er is te weinig zuurstof, groeifactoren en voedingsstoffen en de cellen
sterven af → ulcus cruris is eindstadium.
1.2.1 gevolgen Veneuze Insufficiëntie (VI)
- Nachtelijke krampen (meer vocht in de spiercellen)
1
, - Subdermale varices (stase bloed)
- Telangiectasias (spider veins)
- Veneuze aneurysma en thromboflebitis
1.3 oorzaken
⟹ kan soms door een klein trauma maar is echter bijna altijd vasculair en
chronische veneuze insufficiëntie en dit komt door:
- Anatomische afwijking aan venenstelsel: trombose, reflux, wand- en
klepafwijkingen in oppervlakkige en diepe of perforerende venen.
- Functionele stoornis: uitvallen perifere spierpomp (verlamming, immobiliteit,
enkelankyose) of thoracoabdominale pomp (hartfalen, longlijden,..)
- Verminderde arteriële bloedtoevoer: door atherosclerose en hypertensie →
vernauwing = te weinig zuurstof en voedingsstoffen → necrose
- Dysfunctie → veneuze hypertensie + afwijkingen capillaire vaatbed →
pathologische veranderingen dermis- en hypodermis
- Zeldzaam: ulcus door obstructie vaten door bv. stollingsstoornissen,
cholesterolembolie, calciphylaxis) of vasculitis zoals bij reumatoïde artritis,
bindweefselziekten, immuunreacties of diabetische ulcus.
- Soms is er een samenspel van verschillende oorzaken
2. praktische informatie
2.1 diagnostiek – veneuze ulcus cruris
- Lokalisatie: meestal rond de enkels en gebied tss enkels en begin kuitspier
- Uiterlijk: variatie in grootte en wondbodem is meestal voor deel geel (fibrine)
en rozerood en door het oedeem zal er veel wondvocht zijn. Vaak niet
duidelijk afgelijnd en grillig, arteriële ulcus is vaak wel afgelijnd
- Pijn: thv de wonde, licht en afnamen bij elevatie been, arteriële ulcus doet
vaker meer pijn en elevatie dient er als verlichting, Pijn kan er ook zijn door
allergische reactie op de medicatie of infectie. Vaak ook pijn tijdens
verbandwissel en manipulatie
- Omringende huid: gespannen door vochtophoping + droog en
schilferig met bruine verkleuringen (afbraakproduct RBC-
hemosidirine). In bruine gebieden kunnen witte vlekken voorkomen
(atrofie blanche). De huid voelt meestal verhard en soms
inflammatoir (rood, warm, druk, gevoelig) = lipodermatosclerose,
eczeem, atrofie blanche, vaak ook spataderen en ‘takkenbosvenen’
(kleine kronkels) zichtbaar.
- er bestaat een tabel met de classificaties van 0 = niks, 6 = actieve ulceratie
- oorzaak: diep veneuze trombose, tromboflebitis, been- of voetbreuk,
aderchirurgie, sclerotherapie
2.2 diagnostiek – arteriële ulcus cruris
- definitie: een wonde die ontstaat of niet heelt door inadequate arteriële
bloedflow en is meestal t.h.v het scheenbeen of voet → 8-10% ulcus cruris
door arteriële oorzaak
2