INTERNATIONALE EN EUROPESE CRIMINELE POLITIEK
-
Academiejaar 2021-2022
-
Prof.dr. Dirk Van Daele
LES 1 (29/09)
- Cursus Toledo teksten lezen
- Verdragsteksten op internet of via Wetboek Gert Vermaelen – Basisteksten internationaal en Europese strafrecht
- Examen: schriftelijk, max 3u met open vragen (zoals bespreek een stelling/ rode draden tussen de leerstof)
DEEL I. EUROPESE INTEGRATIE BUITEN DE EUROPESE
UNIE
Beide delen vergelijken met elkaar (zelfde punten!)
I.1. DE RAAD VAN EUROPA
I.1.1. De historische achtergronden en ontwikkeling
We gaan terug naar het einde van WOII. Geëindigd met 2 atoombommen op Japan. Dit met ernstige
gevolgen zoals het sterven van jonge baby’s door Amerika. WOIII zal men voorspellen als destructiever,
met nog meer nucleaire aanvallen en zo zal de wereld vergaan.
Winstone Churchill (premier GB tijdens WOII) vond hier iets op. Hij gaf een speech aan de unief in
Zwitserland. Hij riep op om Europa: “A kind of Uniteted States of Europe”. Als Europa oorlog wil vermijden,
dan zouden we alle aparte landen in Europa moeten mee laten samenwerken. Dit was een idee van
Churchill, maar hij wist niet precies hoe en wat.
2 Jaar later komt dit idee tot uitwerking:
1948: Oprichting Europese economische samenwerking
heropbouw van de economie want er is veel geld nodig, dat we op dit moment niet hebben. We
moeten fondsen creëren. Deze organisatie bestaat nu niet meer (vervangen in 1961 door OSEO
(Organisatie Europese Samenwerking en Ontwikkeling)
1948: Congress in Den Haag.
We moeten EU organisatie oprichten die de democratie en mensenrechten bewaakt en toeziet erop
(zoals op concentratiekampen tijdens WOII)
We moeten kunnen optreden als mensenrechten geschonden worden.
1949: Raad van Europa wordt opgericht (hoofdkantoor in Staatsburg in Frankrijk). Toen waren er in
die tijd 10 leden waaronder Frankrijk, BeNeLux, Italië , Denemarken, Ierland, Noorwegen, Zweden
en VK. Duitsland was er in deze tijd niet bij, maar voegde daarna wel toe. Momenteel zitten we aan
47 lidstaten die deelnemen aan de Raad van Europa (Groot-Europa).
Er dienen 2 voorwaarden voldaan te zijn om te kunnen toetreden:
1. enkel lid als je rule of law aanvaardt (overheid is ook gebonden aan het recht)
2. enkel lid als je aanvaardt dat iedereen op uw grondgebied geniet van fundamentele
grondrechten (EVRM) dus ook illegale politieke vluchtelingen.
1
,I.1.2. Het actieterrein
Statuut: er zijn relevante bepalingen maar niet allemaal! Dus haal ze eruit!
Art 1 – Wat mag WEL?
politieke , economische en sociale problemen van Europees vlak.
Doel: beter samenwerken, meer begrip tonen, sociale vooruitgang boeken in Europa
Wat mag NIET?
Europese defensie (niet bevoegd voor nationale defensie). Dit is meteen na WOII met als idee:
moest alles mislukken, dan hebben we wel nog ons leger om bij te springen.
Maar hoe deze doelstellingen bereiken? Dit kan via 3 manieren:
1. met elkaar praten, bestuderen, gezamenlijke standpunten innemen
2. gesprekken leiden tot bindende verbindingen (verdragen)
3. mensenrechten (EVRM)
Raad van Europa is een kleine regionale organisatie die zich richt op de samenwerking tussen een beperkt aantal
staten die nauwer met elkaar willen samenwerken. Het is gebaseerd op de vaststelling dat staten die kort bij elkaar
gelegen zijn, vaak ook een aantal fundamentele zaken samen willen regelen op basis van principes en waarden die zij
delen.
I.1.3. De institutionele structuur
INTERGOUVERMENTELE VS SUPRANATIONALE SAMENWERKING
- intergouvermentele samenwerking (klassieke weg)
o Inter: tussen
o Gouvermentele: regering
o = samenwerking beperkt tot samenwerkingen tussen regeringen van betrokken landen zoals
nu met 47 landen
Op elk domein mogelijk (armoede, klimaat…)
Deze intergouvermentele organisatie werd opgericht met als doel de verwezenlijking van een grotere eenheid tussen
de Europese staten. Dit met beginselen en principes als individuele vrijheid, politieke vrijheid, the rule of law en
democratie.
Nadeel bij intergouvermentele samenwerking – de rol van de parlementaire vergadering is zeer beperkt; ze kunnen
bepaalde onderhandelingen opstarten, voorstellen voor verdragen indienen, opinies maken maar dit van niet-
bindende aard!
- Supranationale samenwerking
o Supra: boven
o De lidstaten richten organisatie op die vervolgens autonome bevoegdheden zullen
uitoefenen. Dit ook tegen de wil van de lidstaten in (bindend voor alle lidstaten)
o Het is een akkoord voor oprichting van een organisatie door alle lidstaten
Is er 1 persoon niet akkoord (intergouvermenteel) dan gebeurt er niets. Maar bij supranationaal is er een
meerderheid nodig om iets te laten gebeuren. Alle landen dienen bij intergouvermentele samenwerking
een akkoord aan te gaan met een oprichting van de organisatie.
2
,Raad van Europa is intergouvermentele samenwerking .De ministers van Buitenlandse Zaken zitten rond de
tafel (47 ministers) en bespreken allerlei thema’s. Supranationaal is ingewikkelder want zij creëren zelf
eigen wetten.
Op welke gebieden is de Raad van Europa actief?
- Europese mensenrechten
- Economische en sociale vooruitgang tussen de staten
- Internationale samenwerking in strafzaken
o EU verdrag van verkeersmisdrijven
o EU verdrag bij bestrijding van terrorisme
o Etc.
- Justitiële samenwerking in strafzaken
o Uitlevering
o Rechtshulp
- Strafuitvoeringsfase
o Overbrenging van gedetineerden
o Overname van strafuitvoering en toezicht hierop
1. Comité van Ministers
Zij buigen zich over het beleid van de Raad van Europa. Er zijn 47 staten, dus dan ook 47 ministers
van BZ met elk 1 stem er is 2/3de meerderheid nodig maar elk lid dient dit erna wel ook te
bekrachtigen.
Wat zijn de taken van het ministercomité?
o Verdragen en aanbevelingen aannemen
o Beslissen over beleid, activiteiten en budget van Raad van Europa
o Kijken of lidstaten de fundamentele waarden van de organisatie respecteren
o Opvolging van arresten van het Europees mensenrechtenhof
In dit comité bevindt er zich steering comitees (stuurcomités). 1 comité van belang voor
criminologen: Unity of European Crime problems (1950)
Bestaande uit lidstaten (nationale experten) die zich buigen rond thema’s als strafrecht, penologie,
criminologie etc.
Deze experten doen het voorbereidende werk over alle in en outs. Zij komen dus meer samen dan
het comité van ministers.
ze proberen tot harmonisatie te komen van het beleid tussen lidstaten
Voorbeeld: minimale normen zoals hoe omgaan met gedetineerden
comité stimuleert wetenschappelijk onderzoek
bereidt de conferenties van ministers voor
Maar terug kanttekening: de verdragen zijn niet direct bindend voor lidstaten, aangezien ze eerst
geratificeerd moeten worden. Het laatste woord ligt dan ook bij de staat!
2. Parlementaire vergadering
2 taken van het parlement zijn: wetgeving produceren en regering controleren. Maar in de Raad van
Europa heb je deze taken NIET!
Het gaat hier om 318 vertegenwoordigers en 318 plaatsvervangers. Ze zetelen vier maal per jaar.
Zij kunnen drie soorten teksten aannemen:
o Aanbevelingen over voorstellen binnen ministercomité
o Resoluties waarin ze eigen standpunt innemen
o Opinies
= adviserende bevoegdheden
3
, Dit op een aantal actuele thema’s als terrorismebestrijding, witwassen, drugshandel, rechtshulp en
mensenhandel.
3. Secretariaat generaal voor dagelijkse samenwerking
Zij geven ondersteuning aan het ministercomité en de parlementaire vergadering. Zij kijken ook voor de
toepassing van het intern beleid en de goede functionering van de bureaus.
Daarnaast staat de secretaris-generaal in voor de goede communicatie tussen het ministercomité en de
parlementaire vergadering.
Daarnaast heb je ook het Europees Mensenrechtenhof waarvan de uitspraken bindend zijn voor de betrokken
lidstaten. De mensenrechtencommissaris is een onafhankelijke en onpartijdige instelling met een preventieve en
geen bestraffende rol. De commissaris treedt in dialoog met overheden, onderwijsinstellingen en het
maatschappelijk middenveld, en stelt na een landenbezoek gedetailleerde en openbare aanbevelingen voor
verbetering inzake de mensenrechtensituatie in dat land op. Men schrijft ook thematische aanbevelingen,
organiseert conferenties en verspreidt informatie over hoe men de mensenrechten kan beschermen. Het
stimuleert ook de ontwikkeling van nationale structuren ter bescherming van de mensenrechten.
I.1.4. De juridische instrumenten
Pas op! Omwille dat het een intergouvermentele samenwerking is, zijn de instrumenten niet meteen
bindend. Ze dienen door alle lidstaten eerst geratificeerd te worden!
SOFT LAW aanbevelingen, richtlijnen, adviezen, resoluties etc. niet bindend, maar kunnen enige
invloed uitoefenen op het uiteindelijk aangenomen verdrag of de daden van de lidstaten.
KLASSIEKE INTERNATIONALE VERDRAGEN hoe komt een verdrag tot stand (zie inleiding tot het recht!
Dien je te kennen) (BIJLAGE 1)
Verdragen zijn overeenkomsten gesloten tussen de onderhandelende staten die enkel bindend zijn voor de
landen die ze ondertekenen en ratificeren.
Elk land zal dit volgens eigen procedure moeten bekrachtigen anders zijn ze niet gebonden hieraan!
Maar hier ook een kanttekening – bij bilaterale verdragen heb je de toestemming nodig van beide staten. Maar bij
multilaterale verdragen is dat bijna onbegonnen werk. Daarom werken ze met lijst reserves waar elke staat zijn
reserves kan aanmaken.
I.1.5. De belangrijkste verwezenlijkingen
1. EVRM (1950)
Art 3 verbod op foltering
Art 6 recht op eerlijk proces
Is dit niet oude rommel? Het geldt nog steeds. De tekst is sinds 1950 niet meer veranderd! Het is
geen oude rommel, want het wordt modern geïnterpreteerd door het EHRM zoals bv het Salduz-
arrest.
EVRM is een levend instrument, zoals recht op een advocaat staat er niet in maar het geldt wel!
EHRM kan lid van de Raad van Europa op schending van mensenrechten op de vingers tikken.
(supranationaal element!)
Ander voorbeeld is zoals verbod op foltering (art 3)
België is in het laatste jaar veroordeeld tot schending van art 3 door overbevolking in de gevangenis
en doordat er voor geïnterneerden maatregelen nodig zijn om de maatschappij te beschermen met
de nodige behandeling!
2. Europees verdrag over uitleveringen (1959) nl. rechtshulp
4
