Seksualiteit in perspectief
Les 1: 17/02/2022
Paul Enzlin
Seksualiteit = persoonlijke ervaringen die door zowel biologische processen als door culturele,
maatschappelijke, inter- en intra-persoonlijke waarden en normen worden beïnvloed
- Particuliere beleving die meer gestuurd wordt dan je misschien beseft
Hoofdstuk 1: Wat is seksualiteit?
Spel tijdens les: 1 tegen allen
- Wat is seksualiteit voor jou?
- Waarmee is seksualiteit gerelateerd?
- Waar denk je aan als je het woord ‘seksualiteit’ hoort?
- Waar denk je aan als je het woord ‘seks’ hoort?
Psychologie Gedragingen
- Intimiteit - Uitkleden naaktheid
- Orgasme - Kussen
- Relatie - Voorspel/naspel
- Plezier - Penetratie
- Seksuele oriëntatie - Masturberen
- Liefde - Vrijen
- Lust - Seksspeeltjes
- Onzekerheden
- Respect
- Connectie
- Vertrouwen
- Toestemming
Biologie Cultuur
- Voortplanting - Gender
- Geslachtsorgaan - Taboe
- Anticonceptie - Grenzen
- Hormonen - Prostitutie
- Erogene zones - Seksuele voorlichting
- Vruchtbaarheid - Repressie
- Erectie
- Vaginaal vocht
Seksualiteit is multidimensionaal
Culturele verschillen:
- België: menstrueren, niks speciaals, ‘normaal’
- Zuid-Afrika: menstruatiefeest gegeven want meisje is vruchtbaar
- Japan: werkgever is belangrijk ivm voortplanting want zorgt soms voor huisvesting etc, dus
die moet eens zijn met het feit dat er iemand extra bijkomt + ook ouders moeten akkoord
gaan met kind (intimiteit en plezier hier veel minder centraal)
1
,!!!Cultuur bepaalt psychologie, biologie en gedrag!!!
- Beïnvloedt onze beleving
Etymologie: seks(e)
- Latijn:
o Sexus – afdeling, groep (sekse)
o Secare – snijden, scheiden, verdelen
- Engels – sex:
o 1382 = personen van een bepaald geslacht
o 1526 = eigenschapn man of vrouw te zijn
o 1929 = geslachtsgemeenschap – ‘dirty word’
o 1950 = gender: mannen en vrouwen; seks = seksueel gedrag en aantrekking tot
anderen
Vanaf 1950 idee dat seks een ‘vies’ woord is van tafel geveegd
Sindsdien onderscheid tussen seks/sekse en gender
- Nederlands
o Sekse = biologische verschillen tussen mannen en vrouwen
o Seks = gedrag en emotie (opwinding) ikv aantrekking tussen mensen en waarbij het
bereiken van seksuele doelen meespeelt
Definitie van seks
- Seksualiteit, het seksuele
- Geslacht, m.n. biologische verschillen tussen mannen en vrouwen
- Seksuele omgang, geslachtsleven
- Handelingen en gevoelens die te maken hebben met lichamelijke opwinding en vrijen
- Handelingen waarbij je geslachtsorgaan een rol speelt en waarvan je lichamelijk opgewonden
raakt
o Seks met iemand hebben, telefoonseks, soloseks,…
Etymologie: seksualiteit
- Frans – sexualité
o Sexualité = wat gebonden is aan een bepaald geslacht
- Nederlands – seksualiteit
o 1849 = geslachtelijkheid
o 1926 = geslachtsleven
- Seksualiteit = bredere betekenis (alle verschijnselen met betrekking tot het seksuele leven)
o Verwijzingen naar emoties, gedrag(ingen)
o Ideeën, verlangens, neigingen
o Seksualiteit = een eufemisme voor seks (rauwer)
‘ouderen’ en ‘oude mensen’
Definitie(s) seksualiteit
- Manier waarop je seks ervaart bv niet durven praten over seksualiteit
- Iemands seksuele emoties, ideeën en gedrag
- Het bredere domein van emoties, verlangens, gedragingen etc die breder zijn dan de louter
paradigmatische seksuele handelingen, emoties
- Geslachtelijkheid, geslachtsleven, seks
- Iemands seksuele gedrag en neigingen
- Het totaal van verschijnselen dat betrekking heeft op het seksuele leven
- Uitingen op het gebied van het geslachtsleven of de geslachtsdrift
- Alle aspecten die verwijzen naar seksuele gevoelens, fantasieën of seksueel gedrag
2
, o Seksueel gedrag (enge definitie):
Masturbatie
Geslachtsgemeenschap
Kussen, zoenen, strelen
o Seksueel gedrag (brede definitie)
Flirten
Romantisch diner
Zich verleidelijk kleden
Playboy lezen
Surfen op het internet op zoek naar sekueel expliciet materiaal
…
- Gedragingen die worden gedefinieerd als ‘seksueel’ variëren sterk:
o Tussen verschillende groepen
o Over de tijd verschillend
Orale seks enkel wanneer er enorm veel vertrouwen was en dan nog niet
heel veel. Nu met onenightstands ook
o Tussen verschillende culturen
- ‘Seksueel’ is afhankelijk van
o Ideeën van ‘normaliteit’ over seks
Vrouwen die veel seks hebben zijn hoeren en mannen die veel seks hebben
zijn cool
o Mannelijke en vrouwelijke rolpatronen
o Sociale context
o cultuur
- Seks gedefinieerd door ‘de moraal’
o Religieuze betekenis
Seks hoort thuis binnen het huwelijk
Seks kan alleen voor de voortplanting – niet voor het plezier
Verbod rond gebruik van anticonceptie
Masturbatie, orale en anale seks, seks tijdens menstruatie worden afgekeurd
Celibaat wordt geprezen
Door God gegeven en daardoor goed
- Seks gedefinieerd door ‘de wet’
o Wettelijk kader bepaalt eveneens wat normaal (lees: legaal) is op vlak van
seksualiteit
o Aantal seksuele gedragingen zijn ‘strafbaar’
Illegaal = niet-instemmend
Parafilieën = voyeurisme, exhibitionisme, froteurisme,…
Seks met jongen <16 jaar (ook met instemming) = strafbaar
Verkrachting
o Verkrachting binnen het huwelijk is nog niet lang erken –
eens gehuwd = instemmen met alle toekomstige seks met
echtgenoot
o Verkrachting mannen = nog later erkend
(Seksuele) aanranding
- Seks gedefinieerd door ‘psychiaters’
o ‘gezond’ vs ‘ongezond’
o De meeste middelen gebruikt door seksuele gratificatie tussen instemmende
volwassenen, onafhankelijk van het geslacht van de partners
Homoseksualiteit was tot voor kort een mentale stoornis
3
, Masturbatie en orale seks zijn fixaties: onvolwassen, immature uitingen van
seks (Freud)
Parafilieën worden nog steeds beschouwd als ‘mentale stoornissen’
> 6 maand, lijden, beperkingen in sociaal of beroepsleven
Maar binnen SM regel = ‘veilig’ en ‘consensueel’
Transseksuelen hebben nog steeds een ‘mentale stoornis’ = genderdysforie
- Seks als ‘menselijk en natuurlijk gedrag’
o Kinsey et al.
Eerste onderzoek dat afkomt met data over seksueel gedrag
Een legitiem studieobject
Gedetailleerde beschrijving van menselijk seksueel gedrag
‘normaal’ en ‘abnormaal’ = vraagteken
o Masters en Johnson
Onderzochten de biologische/fysiologische basis van seksualiteit
Verschillende anatomie van man en vrouw bestuderen
- Seks gedefinieerd door ‘het maatschappelijk gezondheids-debat’
o Seks behoort ‘veilig’ te zijn ter voorkoming van seksueel overdraagbare
aandoeningen en ongeplande zwangerschap
o Seks = ‘seks met een condoom’
Paradox:
Diegene met een SOA moet zijn verantwoordelijkheid nemen om de
andere te beschermen
Vrouwen moeten zich beschermen tegen verkrachting – dus de
‘zwakke(re)’ partij wordt verantwoordelijk gesteld boot de eigen
veiligheid
- Seks gedefinieerd door ‘de media’
o Seks is overal in onze maatschappij
Informatie, ideeën, beelden,…
Film, TV, tijdschriften, kranten, boeken,…
Een manier om dingen te verkopen seks sells
Eng beeld: seks = seks tussen twee jongen heteroseksuele mensen met
gespierd respectievelijk mager, bruin, rimpelloos, lichaam gericht op een
gelijktijdig, gezamenlijk, beleefd orgasme
Oud is out
Ziek is aseksueel
o Media bepaalt onze visie rond seksualiteit
We moeten mediawijsheid hebben
- Seksualiteit is relationeel
o Seksueel gedrag een relationele context
Uitzondering: masturbatie (imaginair beeld)
o Relaties organiseren het leven, maar zijn erg divers:
Enkele minuten tot tientallen jaren
Gebaseerd op fysieke aantrekking, emotionele binding, verplichting de wens
vader of moeder te willen zijn, gevoel te willen conformeren of te rebelleren,
economische overwegingen
Geluk brengen voor beide of voor een partner, ongeluk brengen en zelf
misbruiken
Twee of meer mensen
Gecentreerd zijn rond seks of aseksueel zijn
Bevestigd, afgekeurd, verborgen of illegaal zijn in de maatschappelijke
context
4
