Samenvatting sociale filosofie
THEMA 1: WAT IS SOCIALE FILOSOFIE
1. Wat is (sociale) filosofie?
1.1 Wat is filosofie?
Er is niet echt een definitie waarover consensus bestaat. Maar de definitie die wij gaan bekijken
omschrijft het begrip goed genoeg. Filosofie is in de eerste plaats verwondering, een soort
nieuwsgierigheid. In dat opzicht zijn we allemaal filosofen, denk maar aan de ‘waarom’-fase bij
kinderen. Maar verwondering is niet genoeg om aan filosofie te doen. Verwondering leidt tot het
stellen van fundamentele vragen (Socrates, gaat personen zelf tot inzicht laten komen >< Sofisten).
SOFISTEN: filosofen proberen meer te weten te komen over het leven en wil meer inzicht verkrijgen
over allerlei zaken terwijl sofisten niet perse de waarheid willen achterhalen maar de andere van zijn
gelijk willen proberen overtuigen, ook al is deze niet correct. (Bv. Trump)
Filosofie is ook antwoorden op basis van argumenten (Bv. als je vraagt waarom moet ik dat doet en
je mama zegt daarom dan is dat geen argument). De filosofie staat ook altijd open voor nieuwe
kritiek, filosofie verandert regelmatig en is niet vast. Mijn levensfilosofie bestaat niet.
-> op basis van argumenten kritisch reflecteren
Filosofie is NIET een mening hebben en is ook geen geloof want geloof is dingen aannemen zonder
zich daar verdere vragen bij te stellen. Maar filosofie verwerpt geloof niet, je kan tegelijk gelovig zijn
en filosoof zijn. Anderzijds is geloof ook geen gevoel of smaak, voorkeur.
Filosofie is niet zozeer het volgen van ons gevoel: “Wat is het ergste, soms een schuldige ongestraft
laten gaan of soms een onschuldige straffen?” -> er zijn heet wat juridische regels en procedures om
ervoor te zorgen dat een onschuldige niet gestraft wordt (rechtvaardigheid), maar als een schuldige
door een procedurefout toch vrij komt gaat dat in tegen ons gevoel, terwijl er verschillende regels
zijn die dat goedkeuren, dus moeten we dat accepteren.
Onderwerp van de filosofie: het onzichtbare:
Waarden, zin, hoe ‘hoort’ iets te zijn (moeten/mogen), dit zijn niet-zintuigelijke
waarneembare zaken.
Is filosofie dan wetenschappelijk? Als het zich niet kan bezighouden met zichtbare en
waarneembare zaken. (Bv. zwaartekracht is ook onzichtbaar)
VOORUITGANGSGEDACHTE: de meerderheid van de studenten is het erover eens dat we vandaag
beter af zijn dan 100 jaar geleden en dat kunnen we staven door heel wat argumenten maar kan ook
genuanceerd worden door heel wat argumenten (bv. technologische evolutie)
1.2 Wat is sociale filosofie?
Dat is filosofie die zich bezig houdt met het sociale. Het sociale is dan het samenleven van mensen in
de brede zin van het woord. Het gaat over een persoon, een persoon tegenover andere personen,
vrijheid/autonomie, verantwoordelijkheid, waarheid/zekerheid, rechten, rechtvaardigheid,
contingentie.
2. Waarom filosofie voor sociaal werkers?
, Waarom hebben sociaal werkers sociale filosofie nodig? Deze zit duidelijk in de opleiding ingebed, er
is een leerlijn reflectie onderbouwen, en deze leerlijn komt aan bod in allerlei vakken.
Internationale Federatie Sociaal Werkers (IFSW) hebben een internationale definitie SW ontwikkelt:
“Sociaal werk is een praktijkgerichte professie en een academische discipline die sociale verandering
en ontwikkeling, sociale cohesie, en ‘empowerment’ en emancipatie van mensen bevordert. Principes
van sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve verantwoordelijkheid en respect voor
diversiteit staan centraal in sociaal werk. Onderbouwd dor sociaalwerktheorieën, sociale
wetenschappen, menswetenschappen en de ervaringskennis van de mensen zelf engageert sociaal
werk mensen en structuren om de uitdagingen van het leven aan te pakken en welzijn bevorderen.”
Het IFSW heeft ook ethische beginselen opgesteld, dit zijn de houdingen die ene sociaal werker moet
aannemen tegenover anderen. 1e beginsel: Mensenrechten en menselijke waardigheid bv.:
Respect voor het recht op zelfbepaling
Promotie van het recht op participatie
Behandeling van een persoon als een totaliteit
Identificatie van en ontwikkeling van krachten
2e beginsel is de sociale rechtvaardigheid dat valt uiteen in:
Negatieve discriminatie aanvechten
Erkennen van diversiteit
Gelijke verdeling van beschikbare middelen
Onrechtvaardig beleid en toestanden aanvechten
Werken in solidariteit
=> al deze ethische beginselen zijn gericht op de belanghebbenden en op de samenleving
Anderzijds is sociaal werk een normatief beroep, we zijn dan als sociaal werkers voortdurend bezig
met kernfilosofische thema’s denk aan autonomie, verantwoordelijkheid, onzekerheid,… Dus daar
moet je als sociaal werker meer over weten. Het is een normatief beroep: we willen/moeten mensen
in een normatief kader inpassen en ook tegelijk ervoor vechten dat mensen ook zichzelf
kunnen/mogen zijn. -> dit botst heel vaak.
Als sociaal werker moet je ook je oordeel kunnen uitstellen, dit kan vanuit het perspectief dat er
meerder kaders mogelijk zijn. We moeten onze persoonlijke oordeel aan de kant schuiven en een
sociaal werkers perspectief proberen aannemen.
GEVAAR RELATIVISME: de filosofische houding die stelt dat er een gebrek aan duidelijkheid en
objectiviteit is met betrekking tot kennis, cultuur, ethiek en waarheid.
Lijst met filosofische begrippen:
Sociale filosofie
Normatief
Dominant samenlevingskader
Relativisme
Normaal
Contingentie
Vrijheid/autonomie
Rechtvaardigheid