Economische geschiedenis
0 Inhoud
Ontstaan van welvaartsmaatschappij: 2 thema’s die met elkaar verband houden
Twee topics:
1) economische groei, welvaart en ongelijkheid
- Great Divergence: Industriële Revolutie
- meerdere aspecten: inkomen, koopkracht, consumptie, demografie,…
- focus op Wereld en West-Europa
Oosten VS Westen (Europa): het Oosten was vroeger meer welvarend (China, India), maar op een bepaald punt
neemt het Westen het voortouw (Industriële Revolutie, eind 18e eeuw). De Industriële Revolutie is een belangrijk
scharniermoment in de geschiedenis (van agrarische economie naar industriële economie) -> modernisering
2) consumptie, honger en overvloed
- consumptiepatronen: aan wat geeft men geld uit, hoeveel geeft met uit aan voedsel (% op loon)
-> vroeger +- 80% vroeger, nu +- 15% (gigantische evolutie, meer ruimte voor niet noodzakelijke elementen)
- evolutie voedselsystemen, vroeger en nu
- focus op België en West-Europa
In beeld brengen: eind 18e eeuw -> leven wordt beter (rijker, welvarender): welvaart neemt toe
Hoe kan men welvaart meten: indicatoren (bv. onderwijsniveau, BNP)
Economisch verschil tussen het stad en het platteland: handelaars in stad produceren geen grondstoffen (voedsel)
Topic 1: Economische groei, welvaart en ongelijkheid
H1: The Great Divergence
De grote kloof: op een bepaald moment in de geschiedenis keert de balans om tussen het Oosten en het Westen op
het vlak van economische- en welvaartsontwikkeling, hieromtrent bestaan verschillende visies/verklaringen
<-> the great convergence = India en China komen weer op in de wereldhandel en -economie
Euraziatische en Afrikaanse handelssysteem,
15de eeuw
De kern van de wereldhandel en -economie ligt in het
Oosten: India, China (regio’s die rood omcirkeld zijn)
- pijlen zijn meer aanwezig in Oosten dan in
West-Europa
- 15e eeuw en de eeuwen ervoor: kern van
de wereldhandel ligt in het Oosten
Begin 15e eeuw: handelsreizen van Zheng He
Verkenning van onmiddellijke regio rond Indische
oceaan -> economische relaties aangaan
China is een geëvolueerde maatschappij: schrift,
buskruit, …
1433: Chinese keizerlijke hof zet stop aan
exploratiereizen, ook belangrijk voor onze
geschiedenis
Wat indien geen stop aan exploratiereizen: directe
handelsrelatie van Oosten met West-Europa
-> nu: Europeanen hebben directe handelsrelaties
met Oosten (i.p.v. andersom)
Waarom deze beslissing:
1) bang van toenemende contact met andere culturen (authentieke Chinese cultuur bedreigen
2) bang van nieuwe politieke en ideologische ideeën
1
, 1 Inleiding
15de eeuw keerpunt in de wereldgeschiedenis (economische geschiedenis verandert geleidelijk)
- 1433: Chinezen staken overzeese verkenningstochten
- 1492: Columbus ‘ontdekt’ Amerika (economische missies)
Grote rijken (Islam, India, China, Europa) hebben vele gelijkenissen
Vanaf 1500 meer contacten op wereldschaal = globalisering (via handelsmissies)
Versneld vanaf 19de eeuw = Industriële Revolutie
‘The Rise of the West’ & ‘The Great Divergence’ (Huntington)
- wanneer: 1750, 1800? Of vroeger?
- oorzaken? verklaringen?
2 Hoe groot was/is de kloof?
Grote verschillen tussen arm en rijk
- 1800 = 1/5e wereldbevolking bezit 60% rijkdom
- 2010 = is dat 85%
Rijkdom vooral geconcentreerd in het Westen, vooral na 1800
Hoe meten?: - data weinig betrouwbaar, bijvoorbeeld BNP
- is BNP goede indicator?
- grote verschuivingen sinds 1800
Meten: klassieke economische indicator = BNP per capita
- voordeel: gemakkelijk vergelijken van land tot land of regio tot regio
- kritiek op BNP als indicator: - geen verdeling binnen bevolking
- is alle productie positief: wat zijn negatieve gevolgen van productie
(bv. milieu, veel auto-ongelukken dus veel auto’s herstellen)
Regionale verdeling mondiaal GDP, 1000-2003
Kritische duiding bij grafiek: wereld GDP onderverdelen over regio’s
over een zeer lange tijd, maar kan dat wel?
- wat was GDP in jaar 0?: ramingen, schattingen
Wat toont grafiek: legt great divergence en great convergence uit
Great Divergence =
- China en India: groot deel van geschiedenis als
grootste aandeel van wereldeconomie -> fluctueert
- Europa: neemt sterk toe
- Midden-Oosten: eerst belangrijk, daarna afzwakking
= fundamentele veranderingen van 18e eeuw
Great Convergence = Oosten maakt de kloof kleiner met Westen (eind 20e eeuw)
BNP per capita, in 1990 Dollars, 1500-1950
19e eeuw: hoe GB welvaart kan opbouwen
+ verschillen in Europa: GB VS Spanje
2
