Methoden van communicatieonderzoek
Samenvatting
1
,1 Inleiding
1.1 Inleiding in de structuur van het vak
1.1.1 Waarom is dit vak belangrijk?
Methoden zijn als een bril: bepaalt wat je in de werkelijkheid ziet
• complexiteit van werkelijkheid reduceren tot iets dat je kunt meten
• impliceert: een selectie maken uit veelheid van methodieken
Daardoor: bepaalde dingen (mogelijk) niet zien
• verschillende facetten van media
• veelheid aan media/mensen
• vermenigvuldiging in tijd en ruimte
we moeten keuzes maken
• methodologisch pluralisme: veel mogelijke methoden
• methoden als toolbox: instrument, middel
• samenhang met vraagstelling
vraagstelling op basis van…
• maatschappelijke tendens
• theorie
• vroeger onderzoek
bijkomende factoren
• praktische factoren (tijd, geld)
• voorkeuren
• opdrachtgever
Belangrijk: bewust zijn van implicaties van keuze
• sterktes en zwaktes van gekozen methode
• wat ziet methode wel en niet? (bv. micro/macro)
Elke methode vormt ingreep in werkelijkheid
• selectieve observatie
• vaak data creëren
• specifieke werkelijkheid onderzoeken
1.1.2 Doel van de cursus
1. kennis en inzicht in diverse methoden van CW onderzoek
2. toepassing: via voorbeelden en lezingen
3. kritische reflectie op methode keuze(s)
1.1.3 eindcompetenties
1. Vertrouwd zijn met actueel onderzoek
2. Epistemologische veronderstellingen kennen
3. Alle stappen in onderzoek kennen
4. Principes, criteria en problemen kennen
5. Gefundeerde kritiek kunnen geven op methodes
6. Onderzoeksmethode kunnen beargumenteren
2
,2 Basis: Wat is communicatieonderzoek?
A certain look comes over the faces of some of my
students when they hear the word research. Their eyes
glaze over, and their faces take on a pained expression as
if they had a migraine or a bad stomachache. They see
the required course on research as some kind of an ordeal
they must survive before being allowed to take the
courses they want and go on to live a normal life.
→ Een goeie onderzoeker heeft nieuwsgierigheid nodig
Algemeen betekent onderzoek het zoeken naar informatie over iets.
Je onderzoekt veel meer dan je denkt
• Welke telefoon koop ik?
• Wat is gezond om te eten?
• Is deze Netflix serie iets voor mij?
• Waar gaat dit conflict over?
2.1 Wetenschappelijk onderzoek is anders dan dagelijks onderzoek
• Meer systematisch
• Meer gebaseerd op feiten dan gevoel
• Meer voorzichtig
• Meer focus op juistheid en waarachtigheid
Getallen en statistieken als deel van wetenschappelijk onderzoek?
→ Niet noodzakelijk (cf. historisch onderzoek binnen de literaire studies vs. econometrie)
3
, 2.2 Onderzoek binnen de communicatiewetenschappen is multidisciplinair
2 grote stromingen binnen communicatiewetenschappelijk onderzoek:
• Geesteswetenschappelijke georiënteerde studie van media en communicatie
→ Link met disciplines die producten van menselijke cultuur analyseren en begrijpen zoals taal,
kunstgeschiedenis literatuur, geschiedenis, filosofie, cultuur, etc.
• Sociaalwetenschappelijk georiënteerde studie van media en communicatie
→ Link met disciplines die menselijk gedrag analyseren, begrijpen en voorspellen zoals sociologie,
psychologie, politicologie …
• Geen strikte scheiding, veel interdisciplinair onderzoek
2.2.1 Geesteswetenschappelijke georienteerde studie van media en communicatie
Bijv. Mediastudies, cultural studies en de studie van populaire cultuur
• Onderzoekt alles van art house cinema en fictie tot strips, televisie, films, muziek, digitale media en
het dagelijks leven
• Baseren hun analyses meestal op de concepten, ideeën en theorieën van filosofen, psychologen,
sociale wetenschappers, linguïsten, en anderen
• Vaak kwalitatief onderzoek
2.2.2 Sociaalwetenschappelijke georienteerde studie van media en communicatie
Bijv. Media-effect onderzoek, strategische communicatie
• Onderzoekt invloed en effecten van media en communicatie op gedrag van mensen en de
maatschappij (positieve en/of negatieve)
• Baseren hun analyses meestal op de concepten, ideeën en theorieën van sociale wetenschappers en
(experimentele) psychologie
• Vaak kwantitatief onderzoek
2.3 Het probleem van zekerheid en “objectiviteit”
• Zelfs als we statistieken hebben, de manier waarop we deze statistieken interpreteren is open voor
onenigheid. Dit verklaart waarom wetenschappelijke disciplines vol zijn van geschillen en waarom
wetenschappers ruziën met andere wetenschapers
• Alleen omdat we niet zeker kunnen zijn van onze interpretaties van data of teksten (de term die
wordt gebruikt voor werken van populaire cultuur of kunst, zoals opera's, toneelstukken, gedichten,
films, televisieprogramma’s, strips, etc.), betekent niet dat alles kan en dat we interpretaties kunnen
bieden zonder daar goede redenen voor te geven.
Scientists and social scientists need to be accountable for what they write rather than hiding
behind the fiction that what they are reporting comes direct and unmediated from nature.
→ Wees altijd open over je eigen bias die je ook hebt (transparant zijn)
• Doorgedreven onderzoek is wat ons redenen geeft om bepaalde interpretaties te maken van teksten
en data. Je hebt een transparante procedure nodig en een aanneembaar bewijs voor je
interpretatie.
• Zie ook de recente nadruk op het belang van open science
• De manier waarop je resultaten rapporteert (schrijfstijl, taalgebruik, etc.) speelt een grote rol in de
sterkte waarmee je tot conclusies komt.
• Dit vraagt een duidelijke strategie voor je onderzoek en het maken van coherente methodologische
keuzes die bepalen hoe jij naar de sociale realiteit kijkt (bijv. kwantitatief vs. Kwalitatief.).
4
