Dit document is een samenvatting van alle literatuur voor de module Psychische Problemen en Opvoeding (7014A423AY). Deze module wordt gegeven in de master Pedagogische Wetenschappen, track Orthopedagogiek, blok 1, aan de Universiteit van Amsterdam.
LITERATUUR Psychische Problemen en Opvoeding (PPO)
Dit document is een samenvatting van alle literatuur voor de module Psychische Problemen
en Opvoeding (7014A423AY). Deze module wordt gegeven in de master Pedagogische We-
tenschappen, track Orthopedagogiek, blok 1, aan de Universiteit van Amsterdam.
Inhoudsopgave
Literatuur college 1 Introductie ...........................................................................................3
Van Amelsvoort (2018). Transdiagnostische psychiatrie: Concept in ontwikkeling. .............3
Braet & Wante (2019). Transdiagnostisch werken, een nieuwe trend: Kan of moet het
protocollair? ........................................................................................................................3
NJI (2013). Cognitieve gedragstherapie. .............................................................................4
Literatuur college 2 Gehechtheid ........................................................................................5
Bartelink et al. (2021). Jeugd met problematische gehechtheid: Wat werkt (NJI). ...............5
Richtlijn problematische gehechtheid ..................................................................................7
Zeegers et al. (2019). Remediating child attachment insecurity: Evaluating the basic trust
intervention in adoptive families. .........................................................................................8
Literatuur college 3 Trauma.................................................................................................9
Cohen & Mannarino (2008). Trauma-focused Cognitive Behavioral Therapy for children
and parents. ........................................................................................................................9
De Roos et al. (2017). Comparison of eye movement desensitization and reprocessing
therapy, cognitive behavioral writing therapy, and wait-list in pediatric posttraumatic stress
disorder following single-incident trauma: A multicenter randomized clinical trial. .............10
Literatuur college 4 Gedragsproblemen ...........................................................................10
Battagliese et al. (2015). Cognitive-behavioral therapy for externalizing disorders: A meta-
analysis of treatment effectiveness. ..................................................................................10
NJI (2013). Wat werkt bij gedragsproblemen en gedragsstoornissen? ..............................11
Overbeek et al. (2021). Longer-term outcomes of the Incredible Years Parenting
Intervention. ......................................................................................................................13
Literatuur college 5 Dwang ................................................................................................14
De Haan (2018). De behandeling van de dwangstoornis bij kinderen en jongeren. ...........14
Arch & Abramowitz (2015). Exposure therapy for obsessive–compulsive disorder: An
optimizing inhibitory learning approach. ............................................................................14
De Haan (2020). Dwangstoornis. Protocollaire behandeling van kinderen en adolescenten.
.........................................................................................................................................15
Literatuur college 6 Angst .................................................................................................18
Negreiros, & Miller (2014). The role of parenting in childhood anxiety: Etiological factors
and treatment implications. ...............................................................................................18
1
, NJI (2015). Bijlage Denken + Doen = Durven. ..................................................................21
Cardy et al. (2020). A systematic review of parental involvement in cognitive behavioural
therapy for adolescent anxiety disorders. ..........................................................................21
Manassis et al. (2014). Types of parental involvement in CBT with anxious youth: A
preliminary meta-analysis. ................................................................................................22
Literatuur college 7 Middelengebruik ...............................................................................23
Defoe et al. (2013). Siblings versus parents and friends: Longitudinal linkages to
adolescent externalizing problems. ...................................................................................23
Feinberg et al. (2013). Siblings are special: Initial test of a new approach for preventing
youth behavior problems. ..................................................................................................24
Hopfer et al. (2003). Family transmission of marijuana use, abuse, and dependence. ......24
Ivens et al. (2014). Cannabisbehandelprotocol voor jongeren en jongvolwassenen:
Behandeling van problematisch middelengebruik en verslaving (H23. p. 265-275) ...........25
Literatuur college 8 LVB ....................................................................................................26
Schuiringa et al. (2017). Effectiveness of an intervention for children with externalizing
behavior and mild to borderline intellectual disabilities: A randomized trial. .......................26
NJI (2018). Jeugdigen met een lichte verstandelijke beperking: Wat werkt? .....................27
Literatuur college 9 Slaapproblemen ................................................................................30
Bartel et al. (2015). Protective and risk factors for adolescent sleep: A meta-analystic
review. ..............................................................................................................................30
Newton et al. (2020). Risk and protective factors and processes for behavioral sleep
problems among preschool and early school-aged children: A systematic review. ............31
Kempler et al. (2016). Do psychosocial sleep interventions improve infant sleep or
maternal mood in the postnatal period? A systematic review and meta-analysis of
randomised controlled trials. .............................................................................................31
Literatuur college 10 Depressie.........................................................................................32
Oud et al. (2019). Effectiveness of CBT for children and adolescents with depression: A
systematic review and meta-regression analysis. .............................................................32
Spruit et al. (2020). De relatie tussen gehechtheid en depressive bij kinderen en
adolescenten: Een multilevel meta-analyse. .....................................................................33
NJI (2018). Preventie en behandeling van depressie: Wat werkt? ....................................35
Literatuur college 11 Transdiagnostische factoren I .......................................................37
De Bruin et al. (2020). Attention Deficit Hyperactivity Disorder. .........................................37
NJI (2017). Jeugdigen met ADHD: Wat werkt? .................................................................38
Batstra (2021). Is er toekomst voor ADHD? ......................................................................40
Literatuur college 12 Transdiagnostische factoren II ......................................................41
Tempel & Vissenberg (2018). Een gat tussen wetenschap en praktijk. .............................41
2
,Literatuur college 13 Autisme ...........................................................................................42
Peeters (2005). Ouderbegeleiding bij autisme als therapeutisch proces. ..........................42
NJI (2021). Jeugdigen met autisme: Wat werkt? ...............................................................43
Speksnijder-Romijn (2008). Autisme in de dagelijkse praktijk. ..........................................45
Literatuur college 1 Introductie
Van Amelsvoort (2018). Transdiagnostische psychiatrie: Concept in ontwikkeling.
Achtergrond van het artikel: Er is een toenemend besef dat de huidige denk- en werkwijze
wat betreft diagnostiek, behandeling en wetenschappelijk onderzoek in de psychiatrie zijn
beperkingen heeft, doordat er nog geen sprake is van afnemende prevalentie van psychiatri-
sche stoornissen, ondanks de toename in kosten. Dit vraagt om hervormingen zowel in het
klinische veld als in het wetenschappelijk onderzoek. Transdiagnostisch denken is een van
deze hervormingen.
Doel van het artikel: Het verhelderen van psychologische, biologische en therapeutische
aspecten van transdiagnostisch denken en werken in de psychiatrie.
Transdiagnostisch werken is gefocust op onderliggende gemeenschappelijke psychopatholo-
gische processen in plaats van op de uitingen daarvan.
- Psychologische aspecten: temperament, hechting, emotieregulatie, welbevinden, menta-
liseren en existentiële angst.
- Biologische aspecten: negatieve emoties, positieve emoties, cognitieve functies, sociale
functies en autonome regulatie, het volume van de hippocampus, afwijkende hersencon-
nectiviteit.
- Therapeutische aspecten: Acceptance and Commitment Therapy (ACT) → psycholo-
gische flexibiliteit van mensen vergroten in een veranderende context.
Transdiagnostische psychiatrie is een relatief nieuw concept dat nog volop in ontwikkeling is.
De beschreven voorbeelden uit de literatuur op het gebied van ontwikkelingspsychologie,
neurobiologie en behandeling laten zien dat er mogelijkheden zijn om verbeteringen in de
zorg te leveren en nieuwe kennis over etiologie te genereren.
Conclusie: Transdiagnostisch werken (het denken vanuit onderliggende, in plaats van stoor-
nisspecifieke klachten) in de psychiatrie kan leiden tot nieuwe inzichten die relevant zijn voor
klinische praktijk en wetenschap.
Braet & Wante (2019). Transdiagnostisch werken, een nieuwe trend: Kan of moet het
protocollair?
Er verschijnen steeds meer transdiagnostische protocollen die inwerken op de veronder-
stelde onderliggende psychologische mechanismen van psychopathologie. Daardoor zijn ze
breed inzetbaar en niet specifiek bedoeld voor een enkele vorm van psychopathologie.
Achtergronden: De behandeling van psychologische problemen bij kinderen en adolescen-
ten is nog lang niet in orde. Speltherapie en praattherapie werd veel ingezet, maar dit blijkt
niet de gewenste effecten te hebben. Protocolbehandelingen lijken wel beduidend effectiever
en minder tijd te kosten. Daarom zijn er tegenwoordig honderden protocollen beschikbaar
voor bijna elke DSM-stoornis. Deze zijn echter niet altijd inzetbaar, omdat er sprake is van
complexere of comorbide problematiek. Dan zijn de stoornisspecifieke protocollen niet
3
, inzetbaar. Daarom zijn transdiagnostische protocollen ontwikkeld. Deze kunnen een focus
hebben op cognitieve, emotionele, gedragsmatige of relationele processen.
Indicaties transdiagnostisch werken:
- Er wordt meer ingezet op de veronderstelde processen die de ontwikkeling van een pro-
bleem verklaren.
- Er wordt meer dimensionaal naar klachten gekeken (subklinisch, comorbide en vage
klachten kunnen ook aangepakt worden).
- Er is meer mogelijkheid tot flexibiliteit wanneer de focus van de behandeling verandert
tijdens de therapie.
- Transdiagnostische protocollen kunnen worden ingezet om care as usual te versterken,
door bijv. naast een stoornisspecifieke interventie ook emotieregulatie te versterken.
Kanttekeningen transdiagnostisch werken:
- Transdiagnostisch werken geeft meer vrijheid, maar er moet nog steeds gewerkt worden
volgens een vast protocol.
- De therapeut moet over meer basiskennis van psychologische processen beschikken en
heeft dus een langere opleiding nodig.
- De effectiviteit van transdiagnostisch werken is nog niet goed geëvalueerd, terwijl er wel
meer wetenschappelijk bewijs is voor stoornisspecifieke behandelingen.
NJI (2013). Cognitieve gedragstherapie.
Cognitieve gedragstherapie (CGT) is een werkwijze die bij verschillende problemen effectief
kan zijn.
- Doel: het opsporen en corrigeren van denkfouten die leiden tot psychische problemen en
afwijkende gedrag.
- Doelgroep: geschikt voor jeugdigen, volwassenen en gezinnen, maar meestal ingezet bij
kinderen en jongeren tussen 8 en 18 jaar met verschillende problemen (agressie, angst,
depressie, eetstoornissen, gedragsstoornissen, zelfbeschadiging).
- Indicatiecriteria: een zekere motivatie om iets aan de klachten en stoornissen te doen,
in staat zijn om gedachten onder woorden te brengen en daarop te reflecteren. Daarom
is het niet zo geschikt voor jonge kinderen of kinderen/jongeren met een verstandelijke
beperking of beperkte taalbeheersing.
- Duur: variërend tussen 3 maanden tot 1 jaar.
- Kerngedachte: psychische klachten houden verband met disfunctionele cognities of ge-
dachten. Met de therapie wordt geprobeerd die cognities te beïnvloeden, zodat het ge-
drag ook veranderd.
- Algemene opbouw: disfunctionele gedachten opsporen en deze ombuigen tot alterna-
tieve gedachten.
- Methodieken en technieken:
o Cognitieve herstructurering = het formuleren van betere of helpende gedachten in
plaats van de disfunctionele gedachten.
o Exposure = het onder begeleiding blootstellen van de cliënt aan een situatie die ne-
gatieve emoties opwekt.
o Zelfinstructietraining = cliënten leren hun gedrag beter te sturen via zelfinstructies
(hardop-denken methode).
o Probleemoplossend denken = denkstrategie om problemen op te lossen.
o Zelfcontrole = een cognitief proces dat bestaat uit zelfobservatie, doel bepalen, zelf-
evaluatie en zelfbeloning.
o Psycho-educatie = de cliënt en eventueel de ouders krijgen informatie, steun en ad-
vies over het probleem en hoe daarmee om te gaan.
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur -talitha-. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
