Boek: titel 3: rechterlijke
organisatie reeds gezien bij
bronnen en beginselen
Gerechtelijk recht – Stefan Rutten Vertrek van slides en vul
aan (vb’en)
Vragenuur: over de
Inleiding afgelopen 2 weken
Wat is gerechtelijk recht?
Gerechtelijk recht = het geheel van rechtsregels die betrekking hebben op de effectuering
van de materieelrechtelijke aanspraken van de rechtssubjecten
Focus: Hoe beoordeelt de rechter het bewijs? Welke verdere zoektochten naar bewijs kan
een rechter eventueel aanbevelen?
Art. 6 EVRM: recht op eerlijk proces Basisbeginselen worden in het gerechtelijk wetboek
uitgebreid uitgewerkt
Inleidende voorbeeldvraag
Kosten voor huur appartement niet betaald, huurder zei dat in de
overeenkomst staat dat de verhuurder het zou verdelen onder de mede-
eigenaars (wordt gezien als een rechtspersoon) Eigenaar weigert kosten te
betalen
Geen minnelijke oplossing? Naar de rechter, zal beslissen wie de kosten zal
betalen
Procedure: eigenaar van appartement 3de verdiep vs. Alle mede-eigenaars van
het gebouw
Hoe kan dit verder gaan? Hoe een 3de in de procedure intrekken?
Hoe verwijzen naar een wetsbepaling?
Artikel, §, lid, 1°
§ wordt soms niet vermeld, maar leden wel (inspringend, alinea)
2° = ‘ten tweede’
Altijd zoveel mogelijk verwijzen naar wetsbepalingen op het examen
Hoe een open vraag of casus oplossen?
Casus: IRAC-methode (issue, rule, application, conclusion)
Als je begrippen gebruikt, altijd de definitie van het begrip geven en deze toepassen op de
casus
IRAC bij inleidende voorbeeldvraag:
Issue: hoe iemand bijtrekken in de procedure
Rule: wetsartikel
Application: je kan een derde betrekken d.m.v. een dagvaarding
Conclusion:je kan deze concrete persoon betrekken d.m.v. een dagvaarding
Deel 1: Algemene beginselen
,Titel 1: Wezen en functie van het gerechterlijk recht
Hoofdstuk 1: Begripsomschrijving (p. 3)
Gerechtelijk recht: niet echt ‘proces’recht, want het is meer dan enkel de regels i.v.m. het
verloop van de procedures. (Vb) rechtsvorderingen, organisatie rechtscolleges,
bevoegdheden en executierecht)
Gerechtelijk recht is gemeen recht: ook van toepassing strafrecht, tuchtrecht,
bestuursrecht… tenzij er bijzondere procedurewetten zijn. (Gerechtelijk “privaatrecht” is dus
een foute benaming – het overstijgt het privaatrecht)
Verband met materieel recht: een materieel recht wordt miskend, vervolgens worden de
geschillen beslecht d.m.v. het gerechtelijk recht deel van het materieel recht. Rechtsstaat
Burgers moeten toegang krijgen tot een rechtbank < verbod van eigenrichting
Gerechterlijk recht is dynamisch en afhankelijk van het maatschappelijke en politieke leven
Voorbeeld: Zaak Bart De Pauw: stalking: gedeeltelijk schuldig bevonden door strafrechtbank
Echter ook een burgerlijk aspect: VRT onterecht samenwerking gestopt met hem en
zijn vennootschap (koekentroef)
Gevolg: De Pauw kon niet meer werken, ook buiten de VRT
Onrechtmatige beëindiging, imagoschade… Vraagt VRT 12 miljoen euro
schadevergoeding
VRT: ‘terecht beëindigd’
Hoe kan De Pauw de schade toch krijgen? Naar de rechtbank stappen:
dagvaarding enz.
Betekening:
Hoofdstuk 2: Bronnen (p. 5) = Waar vinden we het Ger.R.? gerechtsdeurwaardersexploot
Kennisgeving: gerechtsbrief bij de
§1. Internationale verdragen (grensoverschrijdende griffie
geschillen)
Europees recht
o Art. 6 EVRM en art. 14 BUPO-verdrag (kwaliteitsvereisten rechterlijke macht)
Verordeningen (zullen we nog zien bij IPR)
o Nu weten: Grensoverschrijdende verschillen Niet het Belgische Ger.W.,
maar Europese en wereldwijde verordeningen (logisch: bij een geschil met
een aanknopingspunt in het buitenland ga je niet zomaar het Belgisch recht
toepassen.)
o ‘Brussel 1 bis Verordening’: zegt welke rechter wel of niet bevoegd is (~ IPR,
verwijzingsrecht. Doel = snelle en eenvormige procedure)
o ‘Verordening bewijsverkrijging’
o ‘verordening van betekening en kennisgeving’: hoe betekening en kennisgeving binnen de EU
gebeurt vb) een dagvaarding van België naar Nederland
, o Betalingsbevelprocedure Vb) Onbetaalde factuur: je krijgt dan meteen een uitvoerbare titel
als aan bepaalde voorwaarden is voldaan: dan kan de deurwaarder meteer een
betalingsbevel doen (DUS: veel efficiënter, je moet als schuldeiser niet meer een hele
rechtszaak doorlopen) Is enkel zo bij grensoverschrijdend geschil
§2. Grondwet
toegang tot rechter – 13
juridische bijstand – 23, §2 veel mensen zijn minder vermogend, kunnen geen
proces/ advocaat betalen °Bijstand
1) 1ste lijns: juridisch advies
2) 2de lijns: advocaat
rechterlijke macht – 44, 144-159
Beroepen mensen zich ook effectief op de Grondwet?
o Ja: onpartijdige rechter, recht op rechter, motiveringsverplichting…
§3. Gerechterlijk wetboek (belangrijkste bron in nationaal recht)
1ste Napoleontische wetgeving die is aangepast (moderniserende justitie)
Geschiedenis: in grote lijnen kennen
Ordonnance Civile 1667 en nog andere wetgeving: nog van voor Napoleon
Charles ven Reepinghen: commissaris die de gerechtelijke hervorming moest doen,
versnipperde wetgeving samenbrengen (Opvolger = E.Krings)
3 voorstellen:
o 1) Eenheid van rechtsmacht (Zoals in Nederland nu: heeft niet al die moelijke
bevoegdheidsverdelingen, maar gewoon per hiërarchisch niveau 1 soort
rechtbank) Niet gewerkt
o 2) Eenheid van rechtspleging
Vroeger: veel leemtes in de procedures, rechters gaan zelf de procedures
maken
Nu: eenheid, dus overal in België hetzelfde Wel gewerkt
o 3) Minder omslachtige, snellere en minder kostbare rechtsbedeling
Gedinginleidende akte: niet meer betekening (=
gerechtsdeurwaardersexploot, duur) maar door kennisgeving ook mogelijk
1992: wet: recht op eenvoudig en snel proces Wel gewerkt
Ontwerp: geamendeerd (6de, 7de, 8ste deel: grote opbouw van het wetboek kennen)
o Aanvullingen (Arbitrage mogelijk, Bemiddeling: wordt aangemoedigd
(buitengerechterlijke manieren om geschillen op te lossen)
Collaboratieve onderhandelingen
Nadien; veel en grondig gewijzigd
, o Vb) 1998 °HrJ: octopuswetgeving: hervorming politie en gerecht (8 politieke
partijen)
Na zaak Dutroux: vertrouwenscrisis nood aan hervormingen
Vb) Politiedienst op slechts 2 niveau’s (federaal en lokaal)
Vb) Topmagistraten niet meer voor het leven
Vb) Oprichting Hoge Raad van de Justitie
o Vb) Rechtsbijstand = Vlaamse bevoegdheid (gevolg: °Vlaams decreet)
o Vb) °Juportal (databank voor alle rechtspraak) & e-deposit (als advocaat/
partij de stukken digitaal doorgeven)
Belangrijke recente hervormingen & evoluties (!)
o 2007: procedure van deskundigenonderzoek, bestrijding van de gerechtelijke
achterstand Zeer ambitieus
o 2014: vlinderakkoord: (6de staatshervorming) (Vb) Familie- en Collaboratief
jeugdrechtbank, gevoegde rechtbanken en territoriale bevoegdheden handelen:
– Herschikte taakverdeling) minnelijk
o 2015: vereenvoudiging civiele procedure (Potpourri 1) met bijstand
o 2018: waterzooiwet (bevordering van alternatieve vormen van advocaat.
geschilbeslechting – Bemiddeling, collaboratief handelen…)
Gerechterlijk gebied Gent
Gerechterlijk gebied Antwerpen Gerechterlijk arrondissement Oost-Vlaanderen
Gerechterlijk arrondissement Antwerpen o Afd. Dendermonde
o Afd. Antwerpen o Afd. Gent
o Afd. Mechelen o Afd. Oudenaarde
o Afd. Turnhout Gerechterlijk arrondissement West-Vlaanderen
Gerechterlijk arrondissement Limburg o Afd. Brugge
o Afd. Hasselt o Afd. Ieper
o Afd. Tongeren o Afd. Kortrijk
Gerechterlijk gebied Bergen o Afd. Veurne
Gerechterlijk arrondissement Henegouwen Gerechterlijk gebied Luik
o Afd. Bergen Gerechterlijk arrondissement Eupen
o Afd. Charleroi o Afd. Eupen
o Afd. Doornik Gerechterlijk arrondissement Namen
Gerechterlijk gebied Brussel o Afd. Dinant
Gerechterlijk arrondissement Brussel o Afd. Namen
o Afd. Brussel Gerechterlijk arrondissement Luik
o Afd. Halle-Volvoorde o Afd. Hoei
Gerechterlijk arrondissement Leuven o Afd. Luik
o Afd. Leuven o Afd. Verviers
Gerechterlijk arrondissement Waals-Brabant Gerechterlijk arrondissement Luxemburg
o Afd. Nijvel o Afd. Aarlen
o Afd. Mache-en-famenne
o Afd. Neufchâteau
DUS waar zijn welke rechtscolleges?
Arbeidsrechtbanken en ondernemingsrechtbanken: niveau van het gerechterlijk gebied
Vrederechter: kanton
REA: arrondissement
Veel hervormingen zijn eigenlijk mislukt We moeten op zoek naar wat wel kan worden
aangepast; “quickwins” (<Koen Geens)
Potpourri 1: “a reasonable justice, within reasonable delays at a reasonable”
Potpourri 5: vereenvoudiging en modernisering burgerlijk (proces)recht (om ideaal van
potpourri 1 te bereiken)
Dus wat te kennen?
