VERZEKERINGSRECHT
HOOFDSTUK 1: DE VERZEKERINGSWERELD
1 WAAROM VERZEKEREN?
Bescherming tegen talrijke en gevarieerde gevaren en risico’s (ziekte, ongeval, brand, …)
Verschillende beschermingswijzen (buiten zich verzekeren), maar bieden onvoldoende
bescherming:
o Preventieve maatregelen
Om de realisatie van het risico zoveel mogelijk te voorkomen: bv het dragen
van een gordel in de auto, het plaatsen van brandblusapparaten, …
Onvoldoende bescherming: niet omdat jij preventieve maatregelen neemt
de andere bestuurders in het verkeer dat ook doen, soms onmogelijk want
bv verstrooidheid achter het stuur blijft bestaan, …
o Sparen
Om voldoende financiële middelen te hebben bij realisatie van de risico’s
Onvoldoende bescherming: omvang van de ramp of schade kan te groot zijn
om de gevolgen ervan naar behoren met eigen spaarmiddelen te betalen,
schadegeval kan zich voordoen vooraleer men voldoende heeft gespaard, …
o Kostenspreiding over verschillende personen: solidariteit
Bv je spreekt af met groep van 100 studenten dat we allemaal bedrag gaan
storten op een bankrekening en geld kan gebruikt worden als iemand een
schadegeval zou veroorzaken met de fiets als men schade berokkent aan
derde met de fiets, mag die bankrekening aangesproken worden en zullen
we dus kunnen rekenen op solidariteit van de andere studenten
Onvoldoende bescherming: heeft betrekking op bepaalde risico’s; alleen wat
daaronder valt (bv als je schade berokkent aan een derde met een bromfiets,
zal je niet kunnen terugvallen op die rekening)
o De verzekering biedt een oplossing voor de gestelde problemen
Verzekeren is een techniek die berust op een interpersonele (gespreid over meerdere
personen) en intertemporele spreiding (spreiding over grotere tijdspanne) van één of meer
risico’s tussen de dragers van een gelijksoortig risico (alle brandrisico’s groeperen, alle
hospitalisatierisico’s groeperen, …)
2 DE OORSPRONG VAN VERZEKEREN
Verzekeren is ontstaan uit de omstandigheden en noden die van de oudheid tot op heden de
menselijke verbeelding hebben getart en uitgedaagd
2.1. VOOR CHRISTUS
Holbewoners: eerste kleine gemeenschappen
o Mannen moesten op jacht gaan
Men wist dat het risico bestond dat ipv de mannen het dier doodden, het
dier de man doodde men ging zoenoffers gaan offeren aan de goden: de
goden gunstig stemmen opdat die jacht tot een goed einde zou komen
1
, o Vrouwen zorgden voor de kinderen + landbouw
Bij landbouw bestond het risico dat net voor het oogsten van de gewassen er
een natuurramp zich zou voordoen geen oogst
Ook hier ging men zoenoffers gaan offeren aan de goden; gaan smeken
dat die oogst toch maar niet zou vernietigd worden
o Zoenoffers die men betaalde aan de goden = eerste ‘verzekeringspremies’
Eerste verzekeringssystemen in Egypte en Babylonië
o Egyptenaren geloofden in leven na de dood eerste begrafenisverenigingen
werden opgericht (gemeenschappelijke kassen waarbij gewone Egyptenaar tijdens
zijn leven bepaalde bedragen kon storten aan die vereniging men wist dan ook als
men kwam te overlijden, zal die vereniging ervoor zorgen dat er ook materiële zaken
(net als bij de farao’s) konden meegenomen worden in het graf waarmee ze
gewapend waren in het hiernamaals ook al privaatrechtelijk georganiseerde
solidariteit in 2500 V.C.
o Hammoerabi (stichter van Babylonië) heeft op een zuil artikelen beschreven ivm
karavaantochten wanneer 1 iemand in die karavaantocht wordt bestolen, moet
die persoon kunnen rekenen op de solidariteit van de hele groep die artikelen
werden geschreven in 1730 VC dus hier ook al een vorm van privaatrechtelijk
georganiseerde solidariteit
Grieken en Romeinen
o Kenden begrafenisfondsen voor minder gefortuneerde burgers – testamenten –
levenslange onderhoudsgelden kenden soort van pensioen (wanneer men niet
meer actief is moet men kunnen reken op bepaald basisinkomen tijdens actieve
leven moet je aan die gemeenschappelijke kas bepaald bedrag bepalen indien
pensioenrechtelijke leeftijd bereid werd hen een onderhoudsgeld uitbetaalt)
Om die levenslange onderhoudsgelden te kunnen garanderen moeten ze
enig idee hebben over de levensverwachting van hun erfgenamen
Ulpianus heeft sterftetafels opgesteld
o Kenden ook ‘lenen op bodemerij’ (bestaat nog steeds! Art. 1964 BW): men gaat als
geldschieter een aanzienlijke som geld gaan betalen aan een reder (eigenaar van een
schip) om een overzeese reis te gaan doen als dat schip terugkeert naar de haven,
werd dat kapitaal terugbetaalt met daarop een aanzienlijke rente bovenop
opnieuw een systeem waarbij er een onzekere factor is winst wanneer het
schip behouden terugkeert
2.2 NA CHRISTUS
In ME ontstonden eerste gilden als een soort vereniging tegen het gevaar van rampzalige
volksverhuizingen en terreurbenden men had het risico van terreurbenden als ze
werden aangevallen konden ze zich beroepen op de solidariteit van de gilden
12e eeuw: lijfrentemodel steden inden kapitaal in ruil voor levenslange rente aan inwoner
van de stad moest opnieuw weten hoelang de persoon in kwestie zou leven (als iemand
gedurende 40 jaar een rente wilt ontvangen, moet daar zoveel kapitaal tegenover staan)
13e eeuw: verschillende vormen van leningen Paus Gregorius had verbod uitgevaardigd
aan christenen om tegen intresten geld te lenen
15e eeuw: ziekenhuizen, geboortehuizen werden beheerd door religieuze ordes nonnetjes
gingen wanneer moeder bevallen was van dochter, de moeder gaan opzoeken en haar
vertellen dat als er aan die nonnen een bepaald bedrag op jaarbasis wordt betaalt, dat zij er
dan voor zullen zorgen dat als dochterlief in het huwelijk wil treden de bruidsschat zal
2
, worden uitbetaalt door het klooster nonnetjes hielden adresgegevens bij van die moeders
en als dochter huwelijksleeftijd had bereikt gingen ze hen gaan opzoeken vertelden alle
horrorscenario’s aan dat gezin van wat er wel niet allemaal zou kunnen gebeuren als ze zou
trouwen, met de bedoeling dat de dochter in het klooster zou komen gebeurde ook, met
als gevolg die nonnen de bruidsschat niet meer moesten betalen want dochterlief ging niet
meer huwen
Eerste levensverzekeringen:
o Eerder een gokspel in het begin: ‘Zal matroos X die meegaat met dat schip, het schip
wel terug behouden meenemen naar de haven?’, of ‘Wanneer gaat persoon X
overlijden?’ in functie van dat werden er bedragen ingezet
o Kwam verandering in: verzekeringen werden meer gereglementeerd
Eerste schadeverzekeringen:
o 1666: grote brand van Londen ontstaan van premieverzekeringen én niet alleen
handelaars maar ook particulieren gaan zich verzekeren
e
17 eeuw: Lloyds of Londen mensen konden langsgaan bij de familie ‘Lloyds’
o Families die met hun eigen patrimonium een soort verzekeringsmaatschappij gaan
spelen mensen konden langsgaan bij de underwriting members en brokers gingen
risico’s gaan aanbieden aan die familie, waarbij die familie kon beslissen of ze dat
risico ten laste zouden nemen
o Gaan eerst beroep doen op geïnde premies als er zich een schadegeval voordoet om
die schade te gaan dekken, maar wanneer het zou blijken dat die premies
onvoldoende zou zijn kon men ook beroep doen op het eigen privépatrimonium
19e eeuw: industriële vooruitgang ontstaan van ongevallenverzekeringen (vooral
arbeidsongevallenverzekering)
20e eeuw: auto aansprakelijkheidsverzekeringen
Er ontstaan steeds nieuwe risico’s (wat vroeger nog niet bestond) mensen willen zich
daarvoor gaan indekken; gaan verzekeren
o Luchtvaart: vroeger hadden we dat niet brengt risico’s met zich mee
(vliegtuigongevallen, …)
o Kernenergie
o Milieurisico’s
2.3 TOEKOMST
9/11: grootste verzekerde catastrofe ooit
o Wanneer die vliegtuigen die WTC torens invliegen super veel mensen aan het
werk arbeidsongevallenverzekeringen hebben gigantische bedragen moeten
uitbetalen + levensverzekeringen die slachtoffers hadden moesten uitbetaald
worden + brandverzekeraars moesten tussenkomen door de instorting van het
gebouw, …
Terrorismedekkingen in arbeidsongevallenverzekering, BA-auto, BA-brand en ontploffing,
ongevallenverzekering, ziekteverzekering, levensverzekering, … men gaat dus in die
verzekeringsovereenkomsten ook aangeven dat men kan verzekert worden voor het geval
men schade leidt ten gevolge van terrorisme (<-> vroeger niet in verzekering opgenomen: nu
verplicht!)
Besluit: verzekeringsrecht steeds in beweging! er ontstaan continu andere zaken
o Bv laster via internet (<-> vroeger: alleen maar mogelijk op straat of in krant)
3
, o Drones: inbreuken op privacy/ AH door drones te besturen vaak uitgesloten in BA
privéleven verzekering (familiale verzekering) mensen die drones besturen gaan
we moeten indekken tegen schade die ze moeten betalen na een inbreuk
3 DE SOORTEN VERZEKERINGEN
Bepaalde verzekering kan thuishoren in meer dan 1 hokje verschillende classificaties zijn mogelijk
Wet heeft maar 2 classificaties gehanteerd (schade vs persoon en indemnitair vs forfaitair)
3.2 VERSCHILLENDE CLASSIFICATIES
SCHADE- <-> PERSOONSVERZEKERING
Schadeverzekering
o Art. 5, 15° Verzekeringswet
= Verzekering waarbij de verzekeringsprestatie afhankelijk is van een onzeker
voorval dat schade veroorzaakt aan iemands vermogen die verzekering zal
ervoor zorgen dat ons vermogen niet aangetast wordt
Er moet dus altijd sprake zijn van een onzeker voorval dat ons vermogen
aantast!
o Bv:
Zaakverzekeringen: bv een brandverzekering; wnr een huis afbrandt
verwachten we dat die verzekering die schade gaat vergoeden waardoor we
opnieuw in de mogelijkheid zouden zijn die woning te heropbouwen
Rechtsbijstandsverzekeringen: verzekering die zal tussenkomen in alle kosten
die de verzekerde heeft om bv een gerechtelijke procedure te gaan voeren;
bv veel te snel gereden met uw auto en daarvoor moet je je verantwoorden
bij politierechtbank, zal je aanspraak kunnen maken op die
rechtsbijstandsverzekering om op kosten van de verzekering een advocaat
aan te stellen om jou te verdedigen geldboete die zal uitgesproken
worden zijn natuurlijk wel voor eigen rekening)
Aansprakelijkheidsverzekeringen: als ik schade berokken bij een derde zal ik
die schade moeten vergoeden; die verzekering zal in mijn plaats die schade
aan die benadeelde derde vergoeden, waardoor mijn vermogen onaangetast
wordt
o Art. 105 en 106 Verzekeringswet moeten steeds dwingend nageleefd worden
Persoonsverzekering
o Art. 5, 16° Verzekeringswet
= Verzekering waarbij de verzekeringsprestatie of de premie afhankelijk is
van een onzeker voorval dat iemands leven, fysische integriteit of
gezinstoestand aantast
o Bv:
Levensverzekering: als wij sterven zal die verzekering tussenkomen en zal
men een vergoeding uitbetalen aan de nabestaanden (onzeker voorval is hier
het moment van overlijden)
Ziekteverzekering: als wij ziek komen te vallen kan dat serieuze gevolgen
hebben (bv niet meer kunnen werken, gehospitaliseerd worden, …)
vergoeding zal uitbetaalt worden ten gevolge van dat onzeker voorval
(wanneer vallen we ziek?)
4
