ECONOMIE 2
5. Conjunctuur, groei en ontwikkeling
5.1 Conjunctuur
Permanente economische groeitrend sinds industrialisering (eind 18e eeuw).
Opeenvolging van snelle en tragere economische groei rond de trend.
Conjunctuurpolitiek: schommelingen afvlakken.
Industriële revoluties: continue verbetering van productiviteit (volume-output van de
economie)
Conjunctuurbewegingen:
Waarom stijgende trend?
(Vier) industriële revoluties
Stijgende productiviteit
Groeiende bevolking
Twee kwartalen negatieve groei = technische recessie
Langdurige recessie = depressie
Indicatoren van economische activiteit
Economische activiteit: gemeten aan de hand van (reële) bbp.
Bbp tegen lopende prijzen = nominale bbp: stijging van de omzetten dus prijs en
hoeveelheid.
Bbp tegen vaste prijzen = reële bbp = bbp naar volume: enkel stijging van de
productiehoeveelheid
Verschil tussen nominale en reële groei = inflatie.
Bbp naar volume: prijsbewegingen uitschakelen (= defleren)
1
,Andere conjunctuurindicatoren:
Macro-economische cijfers worden met 8-12 maanden vertraging gepubliceerd
niet handig voor conjunctuuranalyse.
Verschillende indicatoren kunnen sneller of vroeger fluctueren dan het bbp:
Vooroplopende (leading) indicatoren (bv. Interimarbeid, import van
goederen)
Vertraagde (lagging) indicatoren (bv. Investeringen, werkzoekenden)
Gelijklopende (coïncidente) indicatoren (bv. Elektriciteitsverbruik, uitvoer van
goederen)
Beste combinatie van verschillende gegevens maken: synthetische indicatoren
(kwalitatieve of kwantitatieve)
Conjunctuurbarometer van de NBB: belangrijkste voorspellende kwalitatieve indicator.
(Meet ondernemersvertrouwen o.b.v. maandelijkse enquêtes.)
Consumenten vertrouwensindicator van de NBB: impact van pandemie duidelijk merkbaar.
2
,Werkloosheidscijfers als indicator
Analyse: de ene crisis is de andere niet:
2007 banken- en schuldencrisis
…
2020 COVID-crisis
…
Wat zijn de verschillen tussen beide scenario’s?
Tijdens crisis: …
Tijdens het herstel: …
Mogelijke verklaringen: …
Verklaring economische bewegingen
Exogeen natuurrampen, oorlogen, geopolitieke conflicten, pandemie (lockdowns),
overheidsingrijpen, psychologische reacties (Pigou), onzekerheid, vertrouwen,
creatieve destructie (Schumpeter), …
Endogeen multiplicator-acceleratorprincipe: lonen, intrest en prijzen stijgen.
Wisselwering tussen multiplicator- en acceleratorprocess: verklaring voor de
conjunctuurbewegingen.
3
, Verklaring economische bewegingen:
Kondratieff-cyclus (niet wetenschappelijk bewezen!)
Opwaartse kentering: veelal exogene redenen (innovatie, nieuwe markten,
overheidsbeleid)
Neerwaartse kentering: saturatieverschijnselen in de markt, en ook exogene
redenen
Drijvende krachten: factoren die vraag/consumptie (inkomen, prijs) en aanbod/
productie (prijs, kost, arbeid/kapitaal, productiviteit) beïnvloeden.
Economische groei
Traditionele maatstaf: evolutie van het reële bbp
Korte termijn (kwartaal, jaarlijks) vs lange termijn (gem. groei over langere periode)
Drijvende krachten achter bbp-evolutie
Bevolkingsgroei (V)
Kapitaalvorming (V, A)
Technologische vooruitgang (A)
Onderwijs (V, A)
Nieuwe noden vergen investeringen van kapitaal in nieuwe productiecapaciteit
Meer woningen nodig (kleiner en energie-efficiënter)
Betere gezondheidszorg en voorzorgen nodig
Meer voedselproductie nodig (land- en energie-efficiënter)
Meer producten/diensten voor ouderen
Meer investering in onderwijs
Intense vraagconcurrentie rond energie en grondstoffen
Meer afhankelijkheid van export voor economische groei in EU
Economische groei vs welzijn en duurzame ontwikkeling als samenleving
Duurzame ontwikkeling = ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige
generatie, zonder de kansen van de toekomstige generaties in gevaar te brengen
om in hun behoeften te kunnen voorzien
Welzijn van de mensen vereist
Goede kwaliteit van het leefmilieu vereist
4