Cross culturele psychologie
1. Wat is cultuur
Definitie cross culturele psychologie
Variatie van menselijk gedrag dat beïnvloed wordt door de culturele context. Kijken naar
cultuurverschillen en gelijkenissen in de psychologie. In het voelen, denken, en het doen…
WEIRD = type onderzoek is gebaseerd op deze soorten onderzoeken.
• White
• Educated
• Industrialized
• Rich
• Democratic
Is dit wel te veralgemenen naar het grote geheel van de mensen? Meeste deelnemers zijn wit,
uit industriële landen komen, hoogopgeleid, rijk en democratische landen.
Onderzoek in 2008 waar ze onderzoeken van over de 20 jaar zijn gaan bekijken. (4000
onderzoekpapers) wie zijn die deelnemers?
Ons onderzoek komt 95% komt uit Europa, VS, en Engelssprekende landen terwijl dit maar
12% van de wereldbevolking is.
2/3 van onze kennis is gebaseerd op Amerikanen die hoog opgeleid zijn.
Daarom kritisch bekijken, niet algemeen gelding.
Belang crossculturele psychologie
Globalisering à contact met heel wat verschillende culturele achtergronden. In job en
dagelijks leven.
Leren over andere culturen à leren over je eigen culturen. Manier om te beseffen dat je zelf
met je eigen bril naar de wereld kijkt maar er bestaan nog heel wat andere brillen.
(Finland: babybedjes buiten in de sneeuw laten slapen. Kunnen daarmee drie keer zo lang
slapen.)
Etnocentrisme = Culturele gewoontes gebruiken als maatstaf om de rest van de wereld te
oordelen of beoordelen. Wij zijn normaal en zij zijn afwijkend.
Eigen cultureel zien we als iets heterogeen (veel variatie), mensen uit andere plekken geven
we vaak 1 label à generaliseren en stereotypen.
‘the danger of a single story’ à ted talk, lezen van boeken witte mensen die in de sneeuw
speelden, enkel appels aten,….
Vrouw kon haar daar niet in vinden want zij leefde in Afrika. Ander weer, andere voeding,
mensen hebben een andere huidskleur.
We kijken vanuit 1 bril naar een verhaal.
,Etnocentrische kijk in de Wetenschap:
- etnocentrisme in de onderzoekvraag: welke vragen onderzoeken wij? Wordt met een
bepaalde bril gekeken naar wat men gaat onderzoeken in de wetenschap. (Meer onderzoek
naar overvoeding dan ondervoeding).
- Hoe meten? Doorheen de wereld is wat je meet vaak anders. Daarom moet je op andere
manieren meten. Bv: westers intelligentie is iets cognitief terwijl in andere delen van de
wereld wordt intelligentie gezien als je sociale vaardigheden sterk zijn. Kijken dus anders
naar intelligentie dan moet er ook anders gemeten worden.
- hoe resultaten interpreteren? Wat is de norm? Met die bril ga je resultaten interpreteren.
Ergens anders kan de norm anders zijn en kan je een andere interpretatie hebben over het
resultaat.
Wat is cultuur
Makkelijker labels plakken op andere culturen dan op eigen cultuur.
Er is geen 1 definitie. Je kijkt breed en eng naar cultuur.
Breed: Cultuur is alles wat niet aangeboren is, is aangeleerd of ontwikkeld door de mens.
Materie: klederdracht, vervoersmiddelen (objectief aspect)
Immaterie: verwachtingen, verkeersregels, dresscode (subjectief aspect)
Eng: smaller gaan, subgroepen die een eigen cultuur hebben. Je eigen gezin, Jongerencultuur,
bedrijfscultuur, kunstuitingen, …
Cultuur = collectieve (doet het niet op je eentje) mentale programmering (iets wat we
verwerven dan dat het in onze biologie aanwezig is). Je deelt het met leden van 1 groep in
contrast met andere culturen die er bestaan.
Driehoek onderscheiding: cultuur wordt tussen persoonlijkheid (voor elke persoon anders,
specifiek die aangeboren en aangeleerd is) en menselijke natuur (die aangeboren is, en
universeel is). Cultuur zit ertussen het is aangeleerd en op groepsniveau.
,Onion-model: cultuur heeft veel
laagjes. De buitenste is zichtbaar hoe
meer naar binnen hoe minder zichtbaar.
- Materiale cultuur: explicit,
materiele, symbolische dingen.
Voeding, vlag, manneke pis,
vrijheidsbeeld. Materiele
zichtbare dingen van een
cultuur.
- Sociale cultuur: wat belangrijk is, wat er verwacht wordt, omgaan met elkaar.
Impliciet. Wordt niet letterlijk gezegd maar men weet wat de norm is. Niet altijd
zichtbaar maar als je eens iets fout doet zal het snel duidelijk zichtbaar worden.
- Subjectieve cultuur: van invloed op onze psychologie. Wat we voelen, denken hoe
we ons gedragen. Cultuur heeft hier invloed op. (Gaan we het meeste bekijken in
de les). Hier zitten de emoties.
Cultuur blijft evolueren, blijft groeien.
Definitie Oudenhoven in drie delen
- Cultuur is een gedeeld systeem door een gemeenschap: je hebt een (klein) groep(je) nodig.
Mannencultuur, studentencultuur, Antwerpse cultuur, …
Culturen verschillen in hoeveel variatie er is.
Culturele verschillen in tight (streng) en loose (iets losser in het volgen van de normen van de
cultuur, meer variatie toegestaan).
- cultuur is geleerd: We krijgen mee wat onze cultuur is, wat er van ons verwacht wordt.
Enculturatie: vanaf geboorte culturele elementen aanleren van je eigen cultuur. Hoe je
behandeld wordt, wat je aangeleerd krijgt. Stopt nooit, je blijft dit leren. Kan expliciet en
impliciet.
Acculturatie: nieuwe culturen leren. Bv door verhuizen. Of in contact komen met mensen
van andere culturen.
Biologie vs cultuur. Onze cultuur kan ook de biologie beïnvloeden. Bv: taxi chauffeurs in
londen, krijgen zware opleiding. Onderzoek naar wat dat doet met de hersenen: taxi
chaufeeurs hebben grotere hypocampus gekregen. Wil zeggen dat die cultuur een invloed
hebben op je hersenen.
- cultuur is dynamisch: blijft veranderen. Beïnvloed jouw gedrag maar jijzelf gaat ook je
cultuur beïnvloeden. Vb: nieuwe werknemer leert de gewoontes van de bedrijfscultuur maar
kan ook een invloed hebben op die cultuur. Zorgen voor verandering.
, Cultuur is adaptief
Alles wat je doet als groep heeft invloed op je individuele praktijken. Vb: corona: begroeten
verandert. Zou dit op lange termijn een verandering geven? Aangespast aan omstandigheden,
zorgt ervoor dat hetk an veranderen.
- Ecocultureel perspectief
Ecologische omgeving (waar je woont) zorgt voor andere culturele gewoontes die aangepast
is aan je omgeving.
Vb: siësta, warm weer om te werken daarom rust nemen en langer werken. Cultuur past is aan
aan de omstandigheden.
Overbevolking Tokio: gevoel van ruimte, je personal space, waar voel je je comfortabel bij?
Hangt af van je omgeving.
Wat is cultuur niet?
- Het is geen ras. Fysieke kenmerken bepalen niet welke cultuur een persooon heeft.
Ras wordt ook verschillend bevraagd. In de VS is dat normaal om naar te vragen in Europa
ligt dat veel gevoeliger door WO context. Wij gaan sneller naar ethniciteit of culturele
achtergrond.
- Het is geen ationaliteit. Dit gaat over welk paspoort je hebt. Niet hetzelfde als cultuur.
Binnen 1 nationaliteit heb je verschillende culturele achtergronden en subculturen. Binnen
belgië Antwerpse cultuur, waalse cultuur, … wordt wel gebruikt in onderzoek, mensen uit
verschillende landen vergelijken.
Disclaimer
Heel gevarieert om cultuur af te bakenen. Toch in deze lessen “westerse mensen zijn zus of
zo” veel te algemene uitspraken doen. Gaat steeds over gemiddeldes.
Is psychologie universeel of uniek?
Twee benaderingen
Het absolutisme: (algemene psychologie) menselijke psychologie is universeel. Hetzelfde
over culturelen heen. Uitspraken over DE mens.
Gaan zoeken naar psychologische functies die gelijk zijn voor elke mens.
- fysieke dingen vb: kleurenblinheid testen bij mensen deze test blijkt bruikbaar over culturen
heen.
- jong aangeleerde functies blijken ook meer universeel te zijn. VB, objectpermanentie: weten
dat het object er nog is ookal zie je het niet meer.
Kritiek: abstracte functies: taal kan iedereen aanleren (universeel) maar taal dat je aangeleerd
hebt zorgt ervoor dat je bepaalde klanken wel of niet meer kan uitspreken. Dus taal is niet
alleen universeel.
