Notes de cours
Lesnotities Inleiding tot de Wereldpolitiek
- Établissement
- Universiteit Gent (UGent)
Dit document bevatten de lesnotities van het vak Inleiding tot de Wereldpolitiek
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
LES 1: INTRODUCTIEStudieveld
- Staatkundige entiteiten en hun interacties
- Hele wereld duidelijk opgedeeld in staatkundige entiteiten
o ≠ Antarctica verdrag jaren 1950: Zuidpool valt niet onder soevereiniteit van een land
o ≠ Noordpool geen verdrag, botsende claims, maar is geen continent maar een zee
met permanent ijs, klimaatopwarming doet ijs verdwijnen, grote bedreiging want
zeespiegel stijgt, maar voor Rusland bv. wel veel opportuniteiten (mineralen)
- Staatkundige opdeling is fictie, belang landsgrenzen en staten mag niet overschat worden
- Drie hoofdspelers: staat, natie en niet-statelijke actoren
STAAT
Soevereine staat: een mentale en historische constructie
- Extern: boven de staat is er geen hogere entiteit
- Intern: staten mogen zich niet mengen in binnenlandse aangelegenheden van andere staten
- Hoeksteen is de Westfaalse wereldorde
- Staat heeft niet altijd bestaan, maar is nog maar een vrij recente uitvinding
- Vrede van Westfalen 1648 als geboorteakte van de staat
- Eerste toepassing van principe van soevereiniteit
- Staat = abstract: er zijn vertegenwoordigers, symbolen, maar staat zelf is mentale constructie
- Staat = historisch gegroeid: 1648 is het begin van staatsvorming proces, 17 de-eeuwse staat
niet te vergelijken met welvaartstaat na WOII
Soevereine staat: juridische definitie
- Definitie uit internationaal verdrag op Montevideo Conventie 1933
- Verdrag ging over iets anders, maar definieerde wel voor het eerst wat een staat was
- Vier kenmerken die aanwezig moeten zijn: grondgebied, bevolking, overheid en erkenning
Hoeveel staten zijn er?
- 193 lidstaten van de Verenigde Naties
- 194 Taiwan Taiwan wordt sinds jaren ’70 niet langer erkend, opstandige Chinese provincie
- 196 Vaticaan en Palestina waarnemersstatus binnen de VN
Palestina
- Grondgebied?
o Ja, Gazastrook en Westelijke Jordaanoever (versnipperd grondgebied is geen issue)
o Maar: Israëlische nederzettingen en road blocks in Westbank, Israëlische controle
o Jeruzalem wordt door beiden geclaimd, Oost-Jeruzalem beoogde hoofdstad Palestina
o Nutsvoorzieningen onder Israëlische controle, Gazastrook zo amper leefbaar
o Vredesplan Donald Trump onaanvaardbaar voor Palestijnen
- Bevolking?
o Ja, maar wonen meer buiten Palestina (5 miljoen Palestijnse vluchtelingen, Jordanië)
o UNRWA opgericht in 1949 richt vluchtelingenkampen op voor Palestijnen
1
, - Overheid?
o Ja, maar rivaliteit tussen bewegingen Fatah (Westbank) en Hamas (Gazastrook)
- Diplomatieke erkenning?
o Ja, veel landen erkennen Palestina, maar belangrijkste westerse landen niet
STAAT: DIPLOMATIEKE ERKENNING
Kosovo (2008): 98 VN-lidstaten erkennen
- Voormalig Servische provincie met Albanese bevolking
- Lange onafhankelijkheidsstrijd, conflict eind jaren ‘90
- Met steun van de NAVO conflict met Slobodan Milošević van Servië gewonnen
- Eerst onder VN bestuur maar vanaf 2008 zelfstandig onafhankelijk bestuur
- Doorn in het oog van Rusland (bondgenoot Servië)
- NAVO-tussenkomst 1999, bombarderen, ‘per ongeluk’ Chinese ambassade geraakt
- Toont expansiepolitiek van NAVO aan t.o.v. Rusland en China, niet louter defensief
Westelijke Sahara (1976): 84 VN-lidstaten erkennen
- Onafhankelijkheidsbeweging Polisario in Zuidwest-Marokko
- Leider Polisario heeft politiek asiel gekregen in Algerije: zorgt voor spanningen met Algerije
- Gaspijpleiding Algerije-Europa werd daardoor stilgelegd door transitland Marokko
- Abraham-akkoorden van Trump zorgde voor ruime Arabische erkenning van Israël
- Marokko erkende Israël, waarna VS in ruil Westelijke Sahara erkende als deel van Marokko
- Marokko stelt zich sinds VS-steun veel assertiever en sterker op
- Leider Polisario in Algerije had Covid-19 en werd in een Spaans ziekenhuis opgenomen,
waarna Marokko de grenzen naar Spaanse enclaves opendeed: spanningen met Spanje
Abchazië (1999): 6 VN-lidstaten erkennen en Zuid-Ossetië (1991): 5 VN-lidstaten erkennen
- Delen van Georgië
- Georgië wilde bij de NAVO, had de steun va de VS maar Poetin was tegen
- Rusland viel Georgië binnen ‘om tussen te komen in een intern conflict’ (false flag operation)
- Onafhankelijk met de steun van Rusland
- Vergelijkbaar conflict met Donbas-regio in Oekraïne en Rusland
Noord-Cyprus (1983): 1 VN-lidstaat erkent
- Erkenning door Turkije na de invasie in de jaren 1970
- Tot op vandaag nog steeds conflict, blauwhelmen blijven aanwezig aan de grens
Artsakh (1991): 3 niet-VN-lidstaten erkennen
- Enclave in Azerbeidzjan waar vooral Armeniërs leven
- September 2020 conflict tussen Armeniërs en Azerbeidzjanen rond enclave
- Armeniërs zijn bondgenoot van Rusland, Azerbeidzjanen kregen steun van Turkije
- Azerbeidzjan bezet de enclave en na tussenkomst Rusland werd staakt-het-vuren afgesloten
- Turkije verkocht militair materieel (drones) aan Azerbeidzjan, leverde nu ook aan Oekraïne
Transnistrië (1990): 3 niet-VN-lidstaten erkennen
- Klein stukje in Zuid-Moldavië met amper inwoners
- Russische troepen zijn daar aanwezig, kan springplank naar Oekraïne vormen
2
,STAAT: CENTRALE OVERHEID
Fragiele staten
- Staten die geen intern bestuur meer hebben door wanorde en chaos
- Grote stukken territorium zonder politie, belastingheffing, waar criminele bendes heersen
- Foreign Policy met de Fragile States Index (vroeger Failed States)
Syrië
- Regering Assad in Damascus (met Russische steun)
- Koerden controleren gebied in noordoosten
- Golanhoogte sinds 1967 onder Israëlische controle
- Klein stukje waar IS aanwezig blijft
- Idlip in noordwesten wordt door rebelgroepen gecontroleerd
- Ander jihadistische groeperingen in het noordwesten
- Steun van Turkije aan rebellen, die ‘veiligheidsbuffer’ aan de
grens controleren sinds VS-terugtrekking (anti-Koerdenstaat)
NATIE
- Verwarring met staat, maar is niet hetzelfde
- Natie is nog jonger dan begrip staat en bestaat pas vanaf Franse en Amerikaanse revolutie
- Ook culturele stroming ‘nationalisme’ in de romantiek is hieraan verwant
- Natie is een groep mensen die zichzelf als een natie identificeert
- Niet objectief meetbaar, maar een ‘imagined community’ (Benedict Anderson)
- Gaat over gemeenschappelijke geschiedenis, taal, gebruiken of levensstijl
- Gemeenschappelijke kenmerken gaan niet over etniciteit of ras, maar vallen vaak samen
- Poetin zegt dat Russen en Oekraïners één natie vormen (gedeelde taal en geschiedenis)
NATIE + STAAT = NATIESTAAT ?
Natiestaten
- IJsland
o Duidelijk een natiestaat met haar kleine bevolking op een vrij afgelegen eiland
Naties verspreid over verschillende staten
- Koerden
o Koerden zijn grootste staatloze natie ter wereld (Syrië, Turkije, Iran en Irak)
o Streven naar onafhankelijke staat, hebben nu de facto autonomie in Syrië en Irak
- Pathanen
o Leefden tussen Afghanistan en Pakistan, tot artificiële grens getrokken in 19 de eeuw
o Osama Bin Laden hield zich schuil in Pakistan met hulp van Pathanen en fluïde grens
- Touaregs
o Nomadische bevolking die met hun vee rondtrekt tussen Mali, Niger en Algerije
Multinationale staten
- Staten die meerdere naties omvatten (België, Rusland, India, Verenigde Staten, China …)
Onafhankelijkheidsstreven
3
, - Naties die onafhankelijkheid willen, maar geen eigen staat hebben (Catalonië, Schotland …)
NIET-STATELIJKE ACTOREN
Internationale organisaties
- Vooral gecreëerd na WOII
- Gegroeid zowel in aantal als in mandaat (sterker, meer macht)
- Geen beleidsdomeinen meer zonder multilaterale organisaties
- Bv. Politiesamenwerking, landbouw, energie, arbeidsnormen …
Europese Unie (EU)
- Vergaand voorbeeld van internationale organisatie
- Lidstaten staan vrijwillig deel van hun soevereiniteit af aan supranationale instelling
- België kan bijvoorbeeld geen onafhankelijk extern handelsbeleid meer voeren
- Europese Commissie bepaalt extern handelsbeleid
- Europese Centrale bank bepaalt monetair beleid
Internationaal Energieagentschap (IEA)
- Dochterorganisatie van de OESO met hoofdkwartier in Parijs
- Opgericht tijdens oliecrisis in 1973
- Alle lidstaten zijn verplicht om noodvoorraden aan te leggen van aardolie
- Bij nieuwe crisis kan IEA zelf beslissen dat de noodvoorraden gedeeld moeten worden
- België heeft 90 dagen oliereserve, kan bijvoorbeeld naar de VS gestuurd worden bij tekort
Multinationals
o Amerikaans online sociaalnetwerksite
o Betrokken bij de verkoop van gegevens tijdens Brexit-referendum
- Huawei
o Chinees telecombedrijf dat gsm’s, maar ook zendmasten e.d. ontwikkelt
o Ontwikkelt infrastructuur voor 5G-netwerk
o Boycot VS: voorpost van Chinees ministerie van Defensie (Trojan Horse)
o VS-bondgenoten worden aangemoedigd geen 5G-installaties van Huawei te kopen
o Volgens de VS dreigt anders industriële spionage en staatsspionage
o Dochter van de CEO van Huawei werd zo lange tijd opgepakt in Canada
o Soort technologische Koude Oorlog tussen China en VS met Huawei als actor
- Tesla, Microsoft, Apple
o Halen grondstoffen (kobalt) uit Congo (Katanga)
o Nog veel kinderarbeid: arbeidsnormen en milieuvoorschriften niet gevolgd
o Bedrijven hebben veel macht om arbeidsvoorwaarden te beïnvloeden
- ExxonMobil
o Eén van de grootste private oliebedrijven ter wereld
o Economie groter dan Chili (41ste van de wereld indien het een land was)
o Als bv. Tsjaad aardolie vindt, heeft ExxonMobil veel meer onderhandelingsmacht
- Starbucks
o Veel kritiek omdat het aan belastingontwijking doet
o Speelt staten uit tegen elkaar om gunstige voorwaarden te bekomen
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur VitaleLori. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €8,39. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
53340 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans