Marie Bylois Basis Sociaal Werk samenvatting
Inhoudsopgave
??? = notities nog nodig / ik snap iets niet
Inleiding
Sociaal werk = …
Divers en uiteenlopend
Vaag, heterogeen, breed en toch specifiek
Waar?
o Stereotypen, waar je het verwacht: OCMW, CAW
o Ook domeinen waar je ze niet verwacht: opbouwwerk, vakbond
Het is een netwerk van voorzieningen en diensten
Non-profit = social profit
= de winst of profit zit in de sociale meerwaarde die wij de samenleving bieden
= een niet-commercieel / maatschappelijk doel
1 basis/stam: het werken met mensen in voor hen moeilijke situaties en het werken vanuit
uitdagingen in de samenleving, vertrekkend vanuit problemen of kansen.
(zie ‘wat ons bindt’)
o Takken: afstudeerrichtingen, verschillende richtingen die je uit kan
Contextgebonden en gebaseerd op waarden
Het beroep is in evolutie en wisselwerking
Een boeiend beroep:
Bestaat al lang
(1e scholen dateren van begin vorige eeuw)
Verspreid over de hele wereld
Uitgesproken visie en missie
o Focus op samenleving
o Focus op kansen voor mensen
o Vanuit mensenrechtenperspectief (gebaseerd op mensenrechten)
Geen eiland
o Verbonden met andere beroepsgroepen
o Omringd, ingebed, omsingeld door de samenleving
o Veerkrachtig, flexibel en vernieuwend
Les 1: Sterk Sociaal Werk
24/09/2021
Wat is SW?
De SOCIAALWERKBOOM
1
,Marie Bylois Basis Sociaal Werk samenvatting
o Een boom met vele takken
o Eenheid en verscheidenheid
EVOLUTIES
o Particulier initiatief: individu(en) die (soms georganiseerd) activiteiten organiseren
Caritatief initiatief: iets doen voor de medemens uit medelijden (niet van de
overheid)
bv. voedsel brengen (Founding Mothers)
o Na WOI meer overheidsbemoeienis
o Discussies over afbakeningen tussen sociaal werkers en andere beroepen
o Periodes waarin verschillen minder benadrukt worden
o 2000: opkomst burgerinitiatieven (zie verder middenveld)
burgers vullen gaten die overheid niet vult
o Pogingen oprichting beroepsvereniging (zie verder BeMA)
Wel of niet oprichten? (zie geschiedenis)
historische context en veranderende maatschappij = cruciaal voor sociaal werk
Verscheidenheid
Waarin zit die?
Naam sociaal werker in het werkveld
o Bv. arbeidsconsulent, gezinsbegeleider, teamverantwoordelijke, straathoekwerker, …
Doelgroepen of belanghebbenden
o Bv. ECM, mensen met beperking, jongeren, buurten, mensen in kansarmoede,
mensen met psychische problematiek, ouders met opvoedingsproblemen,
werknemers, werklozen, ouderen, justitiabelen, …
Sectoren of organisaties
o Bv. Opbouwwerk, vakbond, burgerinitiatief, GC, culturele centra, vrouwenbeweging,
CLB, OCMW, CAW, sociale economie, CGG, justitie, buurtwerking, jeugdwerk,
jeugdhulp, volwassenenonderwijs, ….
Spanningsvelden
Sociaal werk beweegt tussen verschillende continuüms, vaak mee bepaald door de
overheid/samenleving:
Individueel Collectief
(burger) (buurt, groep mensen)
Autonoom (onafhankelijk) Heteronoom, financieel afhankelijk
gemakkelijk mening uiten, kritiek geven (subsidies)
moeilijker om kritisch te zijn, subsidies
zouden weg kunnen vallen
Betaald Vrijwillig
Emancipatie Controle
= streven naar volwaardige plaats in moet ook en is altijd aanwezig, maar
samenleving vanuit achtergestelde positie moet mee opgelet worden
mensen ondersteunen, meer zoeken
achter gebeurtenissen
bv. slechte punten -> hoe komt het? bv. slechte punten -> gebuisd
2
,Marie Bylois Basis Sociaal Werk samenvatting
Vertrekpunt kan heel verschillend zijn:
o Problemen, levensdomeinen, kansen en mogelijkheden
focus = anders naargelang afstudeerrichting
Eigen professie?
Wat ge precies doet als sw’er
o Positie vrijwilligers, ervaringswerkers, … ?
o Een ‘open’ en ‘verbindende’ professionalisering als antwoord?
BEGRIP
- Discretionaire ruimte: ruimte buiten het voorgeschreven ‘doosje’
Als sociaal werker maken we hier gebruik van; we denken zelf na wat te doen en denken dus
Out of the box. We doen andere dingen die altijd in belang zijn van de hulpbehoevende.
Wat ons bindt
Gemeenschappelijke kern/stam en wortels
o Sociale inclusie: niemand staat aan de kant
o Sociale cohesie: iedereen is verbonden ICG
o Sociale gelijkheid: iedereen is gelijkwaardig
iedereen mag deelnemen aan de samenleving
o Sociaal werk is NIET WAARDENVRIJ
In de frontlinie van de samenleving
o SW = Frontliniewerkers (Lohman, 1990)
we móéten contact hebben met de wereld, we staan vanvoor
o Voelsprieten van een veranderende samenleving en beleid
voelen waar het fout loopt na gesprek met mensen
o Flexibel inspelend op nieuwe noden
ontdekt door voelsprieten
o In nauwe verbondenheid met andere menswetenschappelijke disciplines
(pedagogie, criminologie, agogie, verpleegkunde, …)
brugfiguur tussen levensdomeinen
Definities sociaal werk
Op zoek
Sociaal werk(ers) = (zelf)kritisch
Maar krijgt ook kritiek
o Van politiek: rechts én links ‘te soft of niet nabij genoeg’
o Van de doelgroep ‘OCMW sociaal werkers zouden te streng zijn’
o Van andere beroepsgroepen ‘wat doet het sociaal werk nu eigenlijk?’
Sociaal werk(er) lijkt voortdurend in de war en op zoek
o Nieuwe theorieën, terugkeer naar oude theorieën
o Verschillende paradigma’s (= prototype, richtsnoer)
(empowerment, rechtenbenadering, outreachend werken, …)
Outreachend werken: zelf gaan naar doelgroep, niet mensen laten komen
3
, Marie Bylois Basis Sociaal Werk samenvatting
uit eigen hokje, bureau
aanwezig zijn daar waar hulpbehoevenden zich bevinden
o Voortdurend bewegen en denken over dilemma’s
Internationale federatie van Sociaal Werk: maakt definitie(s)
IFSW
Definitie 1: 1959
“Social Work is a systemic way of helping individuals and groups towards better adaptation to society. The
social worker will work together with clients to develop their inner resources and he will mobilize, if necessary,
outside facilities for assistance to bring about changes in the environment. Thus, social work tries to contribute
towards greater harmony in society. As in other professions, social work is based on specialized knowledge,
certain principles and skills.”
= opgesteld door 9 Europese landen
Wat valt op?
West Europees verhaal
Wordt als Internationale definitie niet ruim internationaal gedragen (slechts 9 landen)
‘Adaptation to society’
Nadruk op individu en groep om zich ‘aan te passen’ en in te schakelen in de samenleving
harmonie in samenleving
Omgeving wordt indien nodig ingeschakeld en enkel ter ondersteuning van de professional.
Structurele vormen van uitsluiting worden niet in vraag gesteld volgens deze definitie
Kennis niet genoemd
Definitie 2: 1982
“Social Work is a profession whose purpose it is to bring about social changes in society in general and in its
individual forms of development.”
= opgesteld door 44 landen
Wat valt op?
Ruimere internationale gedragenheid
Nadruk op rol van het sociaal werk in maatschappelijke veranderingsprocessen
(niet enkel op aanpassen van individu om in samenleving te passen)
Verandering wordt benoemd als ontwikkeling en groei (development).
= niet meer ‘aanpassen’ maar ‘veranderen’
Sociaal werk wordt benoemd als beroep (profession).
Kennis niet genoemd
Definitie 3: 2001
“The social work profession promotes social change, problem-solving in human relationships, and the
empowerment and liberation of people to enhance well-being. Utilizing theories of human behavior and social
systems, social work intervenes at the points where people interact with their environments. Principles of
human rights and social justice are fundamental to social work.”
= opgesteld door 63 landen, werkgroepen van de 5 regio’s/werelddelen
Wat valt op?
4
