Communicatieprincipes
Microniveau: interacties in de klas (tussen leerkracht en leerlingen – tussen leerlingen onderling
Macroniveau: interactie in de maatschappij
1. Inleiding
Communiceren kan je op verschillende manieren: taal, lichaamstaal of non-verbaal
taalgebruik, symbolen, signalen … (verkeersbroden, gebarentaal, treinregeling …)
Alle gedrag is communicatie
Je kan niet ‘niet communiceren’.
Communicatie is een proces van informatieoverdracht.
Communicatie is een proces
Verbeteren van relaties met anderen door nadenken over...
o wat we zeggen en doen
o hoe we luisteren en overkomen
MAAR zeker zo belangrijk is om met elkaar te praten over de wijze waarop we met elkaar praten!
= metacommunicatie.
Effectief communiceren is de kunst om informatie uit te wisselen en wel op zo’n manier dat de
betrokkenen niet alleen een beter inzicht verwerven in wat er wordt gecommuniceerd, maar ook een
open relatie behouden en een groter respect voor elkaar krijgen.
Definitie toegepast op de klas:
Communicatie is de kunst om leerinhouden zo uit te wisselen dat niet alleen het lerend vermogen
van de leerlingen op een relevante wijze wordt gestimuleerd, maar dat er ook een open relatie
behouden blijft tussen leerkracht en leerlingen, en dat ze op zijn minst respect voor elkaar
behouden.
, 2
2. Vier invalshoeken
1. Inhoud
Wat is de ‘boodschap’?
Leerinhouden doorgeven via doelstellingen
MAAR vaak omgekeerd
Nood aan ‘ontstoffing’ van de kern van de boodschap (wat is eigenlijk mijn boodschap,
wat is de essentie)
Hoe kan ik de inhoud van de boodschap versterken?
a) Eenduidige boodschap
o Schrijf de leerstof gestructureerd uit
o Schets eerst de leerdoelen en geef de relevante uitgangspunten aan
o Beschrijf aanpak of oplossingen
o …
b) Eenduidig spreken
o Niet eenvoudig om een goed evenwicht te bewaren tussen de essentie van de
leerstof en alle bestaande kennis.
Reik eerst de essentiële ‘kapstokken’ aan en ontkleed ze daarna stuk voor
stuk met bijkomende informatie.
o De ‘kapstokken’ herhalen aan het einde van de les.
Waarvan leren leerlingen het meest:
1: aan anderen uitleggen (90%)
2: doen (80%)
3: met anderen bespreken (70%)
4: zien en horen (50%)
5: zien (30%)
6: horen (20%)
7: lezen (10%)
, 3
c) Juiste drager
o Informatie wordt doorgegeven via ‘communicatiedragers’
o Het juiste didactisch middel aanwenden
o Een goede drager werkt drempelverlagend
o Bv: smartbord, video’s, …
d) Tweerichtingscommunicatie
o Eenrichtingscommunicatie:
Snelle informatieoverdracht
Weinig/geen feedback
foutieve interpretatie
o Tweerichtingscommunicatie
Altijd feedback van de ontvanger
Effectiever communiceren
2. Relatie tussen zender en ontvanger
Wat we doen en hoe we overkomen als persoon (= relatie) hangt onlosmakelijk samen.
We kunnen niet iets met elkaar bespreken (= inhoud) zonder ook signalen uit te zenden
over hoe we elkaar zien (= relatieniveau).
Niveauverwarring
o Inhoud en relatie worden met elkaar verward.
o Veel communicatie is niet zozeer bedoeld om een discussie op gang te brengen over
de inhoud van een boodschap, maar is in wezen een poging om de relatie te
beheersen
o In om het even welk samenwerkingsverband telkens afvragen: wil ik het probleem (=
inhoud) beheersen of gaat het mij om het beheersen van de relatie?
o Bv. Krijgt iemand kritiek op het werk dat hij doet (= inhoud), dan ervaart hij dat
gemakkelijk als kritiek op zijn persoon in plaats van op het werk (= relatie).
De relatie communiceren
o De wijze waarop iemand de inhoud of de relatie interpreteert, kan sterk verschillen
o Perceptie speelt een heel belangrijke rol bij communicatie
3. Perceptie
Waarneming =
o We geven betekenis aan wat we waarnemen
o Subjectief!
o Iedereen zijn eigen opvatting over de objectieve werkelijkheid
Referentiekader =
o De filter waar doorheen waarnemingen ons bereiken
Perceptie wordt beïnvloed door...
, 4
o Verwachtingen (mentor zegt dat hij zwak is, je denkt dat zijn taak altijd slecht zal zijn)
o Contrasteffect
o Context (Sociale groep waartoe je behoort)
o Toeval
o Eigen stijl en persoonlijkheid
Prikkels Referentiekader
Verklaring voor de meeste meningsverschillen
o Beter elkaars referentiekader af te tasten in plaats van meteen in discussie te gaan.
o Begrijp ik voldoende hoe de anderen naar deze feiten kijken?
o !! Kunnen inleven in referentiekader van de leerling.
Over feiten en interpretaties:
Gedrag is zichtbaar en bevindt zich aan de buitenkant.
MAAR wordt beïnvloed vanuit de binnenkant!
Vertalingsproblemen op drie niveaus
o Bedoeling van de leerling (niet zichtbaar)
o Gedrag van de leerling (meestal zichtbaar)
o Interpretatie van de leerkracht
Het Pygmalion effect
leerkrachten hebben, soms onbewust, verwachtingen van bepaalde leerlingen.
= bekendste werk over selffulfilling prophecy, op basis van uiterlijke kenmerken en
voorkomen een beeld vormen van de leerling waarna ze naar bewijzen zoeken om dat beeld
te bevestigen.
Halo en Horn – effect
Oppassen voor te snelle interpretatie
o Halo-effect (sterk positief kenmerk)
o Horn-effect (sterk negatief kenmerk)
specifiek positief/negatief kenmerk kan ertoe leiden dat een leerling in zijn totaliteit
positief/negatief geëvalueerd wordt
Hoe we in de klas waarmaken wat we denken
Selffulfilling prophecy (Pygmalion-effect)
Er is altijd een schuldige, niet?
De les ging goed: interne attributie (ik was goed voorbereid) – externe attributie (de klas
luisterde zoals het moet)
De les ging niet goed: interne attributie (ik heb er te weinig tijd in gestoken) je leert eruit –
externe attributie (met die klas is niets aan te vangen) je leert er niet uit
Oorzaken van een probleem kan men attribueren/afschuiven op:
o Interne gebeurtenissen
, 5
o Externe gebeurtenissen
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur julieguldentops. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €4,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.