Seksueel GOG Samenvatting Periode 1 AJ ’22 – ‘23
Hoofdstuk 1 Basisprincipes SRV
Situering in het orthopedagogisch grondplan
Micro: identiteit
Meso: visie van voorziening op seksualiteit
Macro: wetgeving
Het belang van seksuele en relationele vormingen binnen het vak SGG
Geen seksuele en relationele vormingen (SRV) heeft verschillende gevolgen, namelijk
- Hogere kans op slachtofferschap van seksueel grensoverschrijdend gedrag
- Hoge kans op daderschap van seksueel grensoverschrijdend gedrag
→ Seksuele en relationele vorming draagt bij aan een respectvolle samenleving en een veilig en prettig
leefklimaat
SRV opstarten
Voorwaarden om een veilige omgeving te creëren om te praten over seks → PICKASOLL-regels
Privacy - Persoonlijke informatie is vertrouwelijk en blijft binnen de groep
- Wat we hier horen, gebruiken we niet in andere situaties (ook
begeleiders doen dit niet)
Ik-vorm - We praten over onszelf, onze gevoelens, ervaringen en opvattingen
- We zijn open en eerlijk in wat we vertellen
Cultuur - Hou rekening met de verschillende culturele achtergronden die in de
groep meespelen
- Cultuur kan verwijzen naar je afkomst, maat ook naar je religie of je
thuiscultuur
Kies - Kies wat je wel en niet vertel (niet alles is voor alle oren bedoeld)
- Je mag je gevoelens en gedachten voor jezelf houden als je je niet
comfortabel voelt in de groep
Actief - Wees actief in het groepsgebeuren
- Je krijgt de kans om zelf te bepalen waarover het gaat
- Wacht niet af tot iemand anders iets inbrengt
Seksualiteit - Seksualiteit betekent niet alleen met iemand naar bed gaan, seks zit ook
(brede zin) in je hoofd en in je gevoelens
- Alle vormen van seks
- Iedereen kan erover meepraten
- Grote verschillen tussen culturen en mensen in de wijze waarop ze met
seks, uiterlijk en talenten omgaan
Oriëntatie - Welke seksuele oriëntatie je ook hebt, iedereen is uniek en verdient
respect
~1~
,Seksueel GOG Samenvatting Periode 1 AJ ’22 – ‘23
Luisteren - Respect voor ieders eigenheid, talenten en interesses en daarnaar
luisteren is belangrijk
Lachen - Humor is soms een middel om geladen onderwerpen te ontmijnen
- Uitlachen kan niet!
Hoe een gesprek rond seks starten?
- IJsbrekers (bv. seksalfabet)
- Aanvoelers: polsen naar attitudes rond seksualiteit (bv. blinde vragenronde)
SRV: Wat is dat?
Eigen “seksuele opvoeding”
Deze verschilt voor iedereen
Basisprincipes
Waar en door wie?
Waar - (Minder) educatieve websites Wie - Ouders
- Sociale media - Leeftijdsgenoten
- Thuis - Pornografie
- School - Leerkrachten
- Televisie - Hulpverleners
- Jeugdbeweging - Intermediairs
- … - Huisarts
- …
SRV is een wisselwerking tussen
- Formele SRV (= georganiseerd bv. in school)
o In Belgische schoolcontext: lange verwaarlozing & historische probleemfocus
▪ Voor 1980: grote invloed van kerk (geen seks voor huwelijk)
▪ Na 1980: effect aidscrisis (leren om bang te zijn voor seks)
o Inbedding SRV in schoolcontext in evolutie
▪ Vroeger: goodwill van leerkracht of school
▪ Nu: nieuwe eindtermen worden gradueel uitgerold & zijn inclusiever voor
LGBTQI+ en meer focus op SRV & controle
- Informele SRV (= spontaan bv. vriendinnen)
~2~
,Seksueel GOG Samenvatting Periode 1 AJ ’22 – ‘23
Wat moet je leren?
Globaal perspectief
- Beleidsmakers en bronnen (invloed op Vlaams beleid)
o VN: WHO en UNESCO
o IPPF (International Planned Parenthood Federation)
- Internationale beleidsmakers leveren input voor Vlaams beleid
Wat is leren over seksualiteit (globaal perspectief) =
Seksuele en relationele vorming houdt in het leren over de cognitieve, emotionele, sociale,
interactieve en fysieke aspecten van seksualiteit
Seksualiteit (globaal perspectief) =
Een centraal aspect van het mens-zijn gedurende het hele leven. Het omvat sekse, gender-
identiteiten, rollen, seksuele geaardheid en voorkeuren, erotiek, plezier, intimiteit en
voortplanting.
Seksualiteit wordt ervaren en geuit in gevoelens, gedachten, opvattingen, fantasieën, verlangens,
attitudes, gedrag, handelingen, rollen en relaties. Hoewel seksualiteit al deze dimensies kan
omvatten, worden deze niet altijd ervaren of geuit.
Seksualiteit wordt beïnvloed door een interactief en dynamisch proces van biologische,
psychologische, sociale, economische, politieke, culturele, ethische, wettelijke, historische,
religieuze en spirituele factoren
Globale types SRV
- Type 1: abstinence only
o Perspectief: onthouding van geslachtsgemeenschap voor het huwelijk + seks alleen
voor voortplanting
- Type 2: comprehensive sexuality education
o Perspectief: onthouding + risicovermijding (door onthouding als optie naast
anticonceptie en safe sex practices te plaatsen)
- Type 3: holistic sexuality education
o Perspectief: seksuele groei en ontwikkeling van individuen stimuleren
o Vlaams perspectief valt hieronder
Lokaal (Vlaams) perspectief
Beleidsmakers en bronnen
- Vlaanderen subsidieert Sensoa
- Vlaanderen bepaalt beleid in jeugdhulp en onderwijs m.b.t. seksuele en relationele vormingen
Vlaams perspectief = holistisch perspectief (type 3)
- Visie overbrengen aan jongeren dat o Seks een deel is van het leven
o Seks fijn ‘moet’ zijn
o Seks niet iets is om bang voor te zijn
o Seks niet iets is waarvoor je je moet schamen
~3~
, Seksueel GOG Samenvatting Periode 1 AJ ’22 – ‘23
- Leidt tot beste resultaten voor preventie van soa’s en ongewenste zwangerschap + hogere
weerbaarheid van jongeren
Praktijk van seksuele en relationele vorming: KAVES (5 domeinen/competenties)
Kennis - Bv. hoe werkt vruchtbaarheid, verschil tussen gender en sekse, …
Attitudes - Opvattingen, overtuigingen, meningen, standpunten en visies
- Bv. respectvolle omgang sexts, gendergelijkheid in relaties, …
Vaardigheden - Communicatievaardigheden, techniek kunnen toepassen, …
- Bv. assertiviteit, veilig een condoom kunnen gebruiken volgens de regels,
…
Emoties - Gevoelens, emoties of emotionele ervaringen
(omgaan met) - Bv. weten wat (on)gelukkig maakt, leren omgaan met afwijzing, leren
omgaan met schaamte, …
Steun - Alle bronnen, mensen, procedures, … die je kunnen helpen in een situatie
(vinden) - Bv. ik weet waar ik me anoniem kan testen, ik kan online anoniem met een
hulpverlener van het JAC chatten voor steun bij en vragen over abortus, …
Wanneer met je SRV krijgen?
Seksuele ontwikkeling start vanaf de geboorte en is een levenslang proces
SRV moet aangepast zijn aan ontwikkelingsfase en gegeven worden in elke ontwikkelingsfase
→ Matrix SRV per thema - Lichaam en ontwikkeling
- Vruchtbaarheid en voortplanting
- Seksualiteit in brede zin
- Emoties
- Relaties en leefstijl
- Sociale en culturele invloeden
- Seksuele gezondheid en welzijn
- Seksuele rechten en wetgeving
SRV: hoe begin je aan de voorbereiding?
Belangrijk: iedere professional kan seksuele en relationele vorming geven of zich hierin bekwamen
Kennis en methodieken opzoeken
- SRV is wetenschappelijk onderbouwd
o Basiskennis seksuele ontwikkeling uit ontwikkelingsdynamische benadering
o Extra info opzoeken nodig naargelang thematiek SRV
- Enkele autoriteiten inzake seksuele en relationele vorming
o Vlaanderen ▪ Sensoa
▪ Pimento.be
▪ Relationeleseksuelevorming.be (Jill vzw)
▪ Childfocus
▪ Mediawijs.be
▪ Sexting.be ~4~
