Resume
Samenvatting Hoofdstuk 1 en 2
- Établissement
- Universiteit Antwerpen (UA)
Beslaat het hoofdstuk over domesticatie, het signalement en het volledige hoofdstuk over het paard
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
5HOOFDSTUK 1: DOMESTICATIE EN SELECTIE
DOMESTICATIE DOORHEEN DE GESCHIEDENIS
▪ Domesticatie = het tot huisdier maken van oorspronkelijk wilde dieren door ze aan te passen aan de
levensomstandigheden van de mens
▪ Doel
o Zeer beperkt in eerste instantie → dier moest nuttig zijn
o Tweede instantie benutten meerdere eigenschappen per diersoort
o Ontwikkeling verschillende productierichtingen
o Ontstaan aparte gespecialiseerde populaties/rassen
▪ Oorsprong: Aziatisch Turkije, Egypte + Zuidoost-Europa
o 5.000 – 4.000 v.Chr.hr.: Egyptenaren ploegden met runderspannen
HOMO SAPIENS, IJSTIJD, CA. 35.000 – 40.000 JAAR GELE DEN
▪ Gemiddelde jaartemperatuur: van -5°C tot 15°C
o Bodemlaag was bevroren (behalve in zomer)
o Overleefden dankzij jacht op dieren
▪ Leefden nomadisch bestaan → volgden dieren die op hun beurt beschikbare voedsel volgden
▪ Later: houden zwakke dieren aan voor latere consumptie (primitieve vorm van dierhouderij)
EIGENLIJKE DOMESTICATIE: NA IJSTIJD, CA. 12.000 – 13.000 JAAR GELEDEN
▪ Sindsdien ingrijpende veranderingen in fauna en flora
▪ Dieren waren ‘nuttiger’ levend: levende dieren als voedselreserve
▪ Onderdanigheid afgedwongen door uithongering
▪ Eerste gedomesticeerde dier: herbivoren, geen voedselcompetentie met mens
o Behalve hond: eerst huisdiersoort rond 10 000 v.Chr.hr.: aasvreter in nabijheid v/d mens
▪ Andere diersoorten:
o Geit (West-Azië): rond 9 000 v.Chr.
o Schaap (Irak): rond 7500 v.Chr. (als kudde zeer geschikt voor nomaden)
o Varken (China): 7 000 v.Chr. pas na sedentaire levenswijze werd ingevoerd
o Rund of oeros (oorspronkelijk rund, uitgestorven) rond 6 000 – 4 000 v.Chr.
o Duiven (Mesopotamië) 5 000 v.Chr.
o Ezel (Noord-Afrika) 4 500 v.Chr.
o Kip (Indië) 4 000 v.Chr.
o Paard (Oekraïne) 3 500 v.Chr.
o Kat (Egypte) 2 500 v.Chr.
BIJ ROMEINEN (VANAF 400V.CHR.)
▪ Eerste tekenen van gastronomie
o Kweken wilde hazen in leporaria
o Duiven in columbaria: vleesproductie
o Eenden en ganzen dwangmatig gevoederd: vette levers/foie gras
▪ Parelhoen afkomstig uit Afrika (vanaf 100 v.Chr., Grieken reeds 500 v.Chr.)
MIDDELEEUWEN
▪ Gebruikte meest voorkomende huisdiersoorten al
▪ Kalkoen en cavia uit Amerika volgden later, konijnen vanaf 1 600 n.Chr. in Europa
SELECTIE, DE MEEST RECENTE FASE VAN DOMESTICATIE
▪ Diversiteit en specialisatie bij huisdierrassen
o Enerzijds omwille van aanpassingsvermogen aan mens
o Anderzijds door sterk doorgedreven selectie o.b.v. specifiek en wetenschappelijk gefundeerde
▪ Paringen gebeuren met zorgvuldig uitgekozen fokdieren
▪ Versnelling van de specialisatie gedurende laatste eeuwen, zeker sinds 1950
o Productiviteit bij nutsdieren extreem toegenomen
o Binnen soorten: gespecialiseerde rassen (individuele waarde dier ↘)
, 6
▪ ‘Empirisme’ maakt plaats voor hightech selectie
▪ Gezonde dieren zodanig managen → fokken om een optimaal dier te krijgen o.b.v.
o Erfelijkheidsleer
o Biotechnologie
o Biometrie, ‘big data’
o Computerwetenschappen
o Diervoeding
o Geassisteerde voortplanting (ART)
▪ KI: kunstmatige inseminatie
▪ MOET: multiple ovulatie en embryotransfer
▪ ovum pick up en in vitro embryo productie (OPU/IVF)
o Verhoging van het potentieel van vrouwelijke donoren
▪ Klonen
GEVOLGEN VAN DOMESTICATIE EN SELECTIE
MORFOLOGISCHE KENMERKEN (→ UITWENDIGE KENMERKEN)
▪ Door wegvallen van natuurlijke vijanden
▪ Veranderende lichaamsbouw
o Verdedigingsstructuren vallen weg: gewei, hoornen, slagtanden, …
▪ Bv. wilde zwijnen gedomesticeerde varkens
• Hebben sterkere voorhand
• Groot atletisch hart + grote longen
• Zwaarder skelet
Figuur 1: morfologische verschillen tussen het wild en gedomesticeerd varken
▪ Selectie kan abnormaliteit introduceren: soms levensbedreigend
▪ Aantal voorbeelden:
o Verkorte bovenkaak → reductie lengte ademhalingswegen (mopshond)
o Verkorte van ledematen (basset hond)
o Wanverhoudingen ten gevolge van ras standaarden/voorkeur eigenaars Figuur 2: mopshond met verkorte snuit
(chihuahua/dikbillen)
o Andere vb.: Onnatuurlijke huid (Shar Pei), lakenvelder-kleur …
▪ Dier wordt afhankelijk van bescherming van de mens (vb.: naaktkat)
▪ Verandering in beharing/lichaamsbedekking: langere wol, andere haarsoorten
▪ Verandering wegens liefhebberij: konijnen en kippen: kopversierselen die natuurlijk gezien niet
kunnen
▪ Meer variatie in bevedering bij duiven, kippen …
Figuur 3: naaktkat
▪ Monotone schutkleuren verdwijnen → maakt plaats voor diversificatie, bont haarkleed….
Figuur 4: Lakenvelder-kenmerk
, 7
FYSIOLOGISCHE KENMERKEN (→ FUNCTIONELE EIGENSCHAPPEN)
▪ Aanleercapaciteit: verschilt per diersoort (hond en paard = groot)
o Aanleren of africhten berust op:
▪ Herhaling
▪ Ritme: volgorde, onderhouden, memorisatie
▪ Continuïteit
▪ Progressiviteit: van eenvoudige verrichtingen naar ingewikkelde
o Efficiënte africhting: gebaseerd op onmiddellijke en onvoorwaardelijke gehoorzaamheid
▪ Soepelheid, regelmaat van de gevraagde acties
▪ Geen ongewenste nevenreacties
o Band huisdier-mens → hechter gemaakt
o Toename controle en hanteerbaarheid: productieprocessen en sportprestaties ↗
▪ Aanpassingen in paringsgedrag, broedgedrag: voortplantingskarakteristiek verandert
o ‘Voordelen’ voor economie dankzij selectie:
▪ Vroegrijpheid door selectie: vlugger naar consumptie (varken, rund … )
▪ Seizoensgebonden voortplanting evolueert naar continue kwekers
▪ ‘Verbetering’ vruchtbaarheid: toename v/d worpgrootte bij multiparen
▪ Achteruitgang van moederinstin.Chr.t ten voordele van productiviteit
• (kippen, koeien) (aanvankelijk: enkel melk voor kalf, nu melk in overvloed produceren)
▪ Verandering in hersenomvang en organisatie bij huisdieren
▪ Voordeel
• Delen i.v.m. geheugen, de ‘wil’ en verstand ↗
▪ Nadelen
• Aanpassingen in overlevingsinstinct:
o Delen i.v.m. waarneming en motoriek ↘
o door bescherming minder alert
• Instinctmatige reflexen ↘: waarschuwingen, vluchten, verdedigen, vangen van prooien
• Industriële uitbating van nutsdieren zorgt voor hersenreductie
▪ Verworven kenmerken worden doorgegeven: selectie en infokken v erfelijke kenmerken
▪ Overleven zonder permanente bijstand van de mens wordt soms onmogelijk
▪ Locomotiestoornissen (aandoeningen aan bewegingsapparaat): vb.: hond met
verkorte doggenmuil, + groot hoofd natuurlijke partus, defecte heupgewrichten
(heupdysplasie)
▪ Dikbilrunderen met verplichte keizersnede
▪ neurotische legkippen met pikzucht waardoor ze elkaar verwonden
▪ Stressgevoelige varkens: dood door stress
SYSTEMATIEK
ALGEMEEN
▪ Indeling o.b.v.: Klassen – orden – families – geslachten – diersoorten (species) - rassen
o Belangrijkste klassen: Aves (vogels) en mammalia (zoogdieren)
o Belangrijke kenmerken mammalia:
▪ Warmbloedig (homoïotherm)
▪ Zo goed als allemaal behaard (soms slechts rudimentair aanwezig bij (bv. varken))
▪ Zo goed als allemaal levendbarend
▪ Voeden hun jongen: ‘gezoogd’ met melk
, 8
AVES
▪ 26-tal orden waaronder 3 belangrijke:
o Ansiformes of eendvogels (ganzen, eenden en zwanen)
o Columbiformes of duifachtigen (Columba)
o Galliformes of hoenderachtigen
▪ Gallus gallus (kip) en Meleagris gallopavo (kalkoen)
MAMMALIA
▪ Eutheria onderverdeeld in 14-tal orden waaronder 4 belangrijke:
o Perissodactyla of onevenhoevigen: binnen familie Equidae (paardachtigen)
onderscheid men volgende soorten:
▪ Paard
• Equus przewalski (Mongools wild paard)
• Equus caballus gmelini (Tarpan)
• Equus caballus (gedomesticeerd paard)
o Ezel
• Equus asinus africanus (Nubische ezel), waarvan afkomstig:
Equus asinus asinus (gedomesticeerde huisezel)
• Equus asinus somalicus (Somalische ezel)
• Equus zebra: zebra, niet gedomesticeerd (wild)
o Artiodactyla of evenhoevigen: omvangrijke orde die belangrijkste landbouwhuisdieren omvat
(varken, rund, schaap en geit)
▪ Suborde Neobundontata = niet-herkauwers (wild zwijn en varken, Sus scrofa)
▪ Suborde Ruminantia = herkauwers (rund, schaap, geit) Suborde
van Ruminantia: Bovidae of holhoornigen
▪ Caprinae (bokken): Ovis aries (huisschaap) en Capra hircus (huisgeit)
▪ Bovinae (runderen): Bubalus (buffels),
▪ Bos (bizons, yak, Bos taurus (huisrund gematigde streken)
en Bos indicus (Zebu in tropen en subtropen))
▪ Groot aantal verschillende rassen!
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur celineafroditidemunter. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
80467 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans