Cultuursociologie
LES 1
Cultuursociologie = dimensie van alle HANDELEN en als belangrijke
verklaring van handelen
(dus waarom doen mensen dit)
Want handelen wordt gestuurd door waarden/normen
want handelen is communicatief
waarden, narratieven, voorstellingen -> zijn verbonden, maar verschillen
& varieert in tijd, ruimte en groep
Cultuur = verzameling van objecten
Sociologie van cultuur:
- hoe worden die objecten geproduceerd ?
- hoe worden die geconsumeerd ?
- welke invloed hebben die?
Objecten?
- Doelbewust gemaakt (bv. Schilderij, tv-programma)
- Middel (technische kennis, propaganda, reclame)
- Bijproduct (politieke rituelen)
Sociologie van cultuur; grens -> afgebakend thema (reductionistisch)
Dus Cultuursociologie: elk maatschappelijk verschijnsel vanuit
cultuursociologisch invalshoek bestuderen, BETEKENIS DIE VERVAT ZIT IN
SYMBOLEN (Geertz)
Wat mensen geloven, vinden, weten en motiveert
Hoe dat geloof etc gekaderd wordt in breder maatschappelijk
context
Wat de gevolgen zijn van hun geloof etc voor hun levenswandel en
de samenleving in zijn geheel
(In cursus wordt uitgegaan dat cultuursociologie kan gecombineerd
worden met andere theoretische perspectieven (anders nogal
reductionistisch)
Methodologische Aandachtspunten :
° Aandacht voor begrijpen…
- Weber’s Verstehende methode
- Betekenisconstructie (via bv classificatieopdrachten)
° Aandacht voor hoe individuele opvattingen passen binnen groter geheel
(thick description)
- Sociale constructie van publieke opinie
1
,° Aandacht voor codes (goed slecht, warm koud..)
° Aandacht voor narratieven (vandaag heel erg toegenomen dankzij makkelijke
productie & verspreiding)
- Brokstukken cultuur
- Soort van antwoord op de ‘waarom vraag’ (orde in de chaos)
Er zit evenveel cultuur in alledaagse praktijken als naar de opera gaan.
Handelingsschema (Parsons)
Hoe een handeling tot stand komt:
Situatie (middelen & condities)
Cultuur (Mensen hebben doelen, intenties : waarden & normen)
Handelen is communicatief (gebaseerd op gedeelde definitie van de
situatie: betekenissen & symbolen)
(waarden eerder subjectivistische benadering, is geïnternaliseerd ;
betekenissen en symbolen structuralistische benadering )
Nu eerder symbolisch dan subjectivistisch
In complexe samenlevingen is er niet zo iets als ‘eengemaakte cultuur’ ->
is juist voortdurend vloeibaar, discussie rond is
Als je cultuur wilt beschrijven, moet je dan achteruit kijken, of vooruit?
Hangt af van welke momenten ook, soms is cultuur sterker geïntegreerd,
vooral op momenten waar ze zich bedreigd voelen of in crisis zijn)
In kleine samenlevingen is cultuur wel sterk geïntegreerd, maar bij onze
complexe samenlevingen niet: mate dat producten van cultuur de
samenleving reflecteren is variabel
Corse ; the great american novel (boek/canon met de amerikaanse
waarden dat geleerd zouden kunnen worden op school) > even hard
cultuur maken dan cultuur beschrijven
LES 2
Welke tendensen hebben bijgedragen aan relevantie van
cultuursociologie?
Maatschappelijke ontwikkelingen:
Modernisering (kennnismaatschappij, diensteneconomie,
consumptie en productie, post-industriele samenleving)
o Toegenomen belang van consumptie : consummere om
zichzelf te zijn > centrale rol van reclame om die behoefte op
te wekken (we rijden met symbolen; toont wie we zijn, wat we
denken etc)
2
, Wordt eerder als iets negatiefs gezien :Weber: ‘Ijzeren kooi/harnas’ •
Ritzer: ‘McDonalization’ • Frankfurter school: ‘de massasamenleving als
eendimensionale samenleving
Vandaag speelt opleidingsniveau van moeder grotere rol voor status dan
die van vader. Maar nu is niet gewoon overerving van status van ouders,
verloopt nu via onderwijs
Cultuur : elitaire cultuur • massacultuur
Hln wordt meest gelezen in België, het is dus niet dat elite het hoofdding is
maar eerder exclusieve smaak
° Voornamen sterkere voorspellingskracht voor onderwijsprestatie dan
diploma ouders
° Mensen hebben gevoel dat naam bij hun past en iets over hen zegt
° Mensen die naam hebben die niet goed past bij hun sociale positie zijn
minder teverden met hun naam
2 belangrjike dingen:
1. Cutuur als domein is belangrijker geworden
2. Binnen bepaalde processen is het gewicht van cultuur zwaarder
geworden
Hoe cultuursociologisch benaderen.
Welvaart is enorm toegenomen laatste decennia en we kunnen veel
meer keuzes maken + duurzaam (we weten dat die wvs blijft en
bang zijn voor werkloos is bv veel kleiner)
Secularisering, einde grote verhalen, detraditionalisering
individualisering (Beck & Giddens)
- Ofwel zwakke relatie tussen (sociale klasse, gender, religie) &
(smaken en opvattingen)
- Ofwel soort van bricolage van smaken en opvattingen van
verschillende dingen
- Ofwel combinatie
Ja we kiezen meer, Maar eigenlijk zijn mensen nog steeds heel
voorspelbaar = paradox van detraditionalisering
Het is niet dat religie verdwenen is, maar wel dat mensen spreken in
bepaald gezag van religie (genre ‘door de wil van god’). DUS
detraditionalisering leidt niet tot individualisering
Belangrijk onderscheid !
3
