Preventie: belangrijke begrippen, rijs door de tijd, beleid in Vlaanderen
Belangrijke begrippen
Ziektepreventie
Doel: voorkomen van specifieke ziekten of aandoeningen.
Strategieën
Primaire preventie: elimineren van oorzaken, de mens gezond houden of de gezondheid
verbeteren.
Doelgroep: de gezonde mens, heel de bevolking.
Voorbeeld: fruit dag op school.
Secundaire preventie: vroegtijdig opsporen en behandelen van ziekten
Doelgroep: risicopopulatie (Bv: vrouwen ouder dan 60 omdat ze een verhoogd kans op borstkanker
hebben.)
Voorbeeld: screening op kanker.
Tertiaire preventie: voorkomen van validering, erger voorkomen.
Doelgroep: populatie met een (chronische) aandoening
Voorbeeld: voorkomen dat diabetici voetwonden krijgen, de aandoening managen om erger te
voorkomen.
Quaternaire preventie: vermijden van onnodige interventies.
Doelgroep: iedereen
Voorbeeld: vermijden dat iemand onnodig antibiotica gebruikt, preventie van over medicalisering.
Gezondheidsbescherming
Doel: voorkomen van ziekten, aandoeningen of invaliditeit.
Strategieën: voorkomen of beperken van blootstelling aan gevaren/ risico’s
Acties: beschermende maatregelen zoals oordopjes, gehoorbeschermers, fluohesjes enz.
Gezondheidsvoorlichting
Doel: individuen of groepen in staat stellen om te kiezen voor gezond gedrag.
Strategieën
Informeren: kennis en inzicht vergroten.
Sensibiliseren: attitudes en normen beïnvloeden. opzetten op voor-en nadelen zodat er een
attitude gevormd kan worden.
, Opvoeden/ trainen: vaardigheden aanleren.
Voorbeeld: als je weet wat een soa is, dan heb je ook de vaardigheden nodig om daar mee om te
gaan in de praktijk.
Actieterrein
Individueel: contact met huisarts of verpleegkundige, naar aanleiding van een preventief
onderzoek, …
Groep of populatie: scholen, gemeentes, bedrijven, mutualiteiten, media…
Gezondheidsbevordering
Doel: individuen of groepen in staat stellen om controle te verwerven over de determinanten van
hun gezondheid.
Determinanten = Factoren die gezondheid beïnvloeden. Zowel positief als negatief!
Strategieën: gezonde keuzes makkelijker maken en ongezonde keuzes minder evident of
makkelijk maken.
Gezondheidseducatie: informeren, motiveren, versterken enz.
Omgevingsinterventies: ondersteunende, stimulerende omgeving creëren om gezonde keuzes te
maken.
Regels en afspraken: kaders creëren zoals bij wetgeving.
Zorg en begeleiding: vroeg detectie, doorverwijzing enz.
Een reis door de tijd
Volksgezondheid gezondheidsvoorlichting gezondheidsbevordering new public
health
Volksgezondheid – Public health
Aanleidingen 19e eeuw: Industrialisering met slechte arbeids- en woonomstandigheden,
vervuiling van drinkwater infectieziekten zoals cholera.
1e helft : de overheid deed niets (laissez-faire).
2e helft 19e eeuw: het probleem werd onhoudbaar om zo te leven, er kwam een vooruitgang
in de geneeskunde (bacteriologie).
Opvallend: ziekten waren rechtstreeks gelinkt aan leefomstandigheden en dus
vermijdbaar.
Hoe zien we gezondheid binnen volksgezondheid?
Gezondheid: afwezigheid van ziekte, er werd gefocust op het biomedisch model.
Strategie: collectieve overheidsmaatregelen inzetten voor ziektepreventie.
Actoren: (para)medici, overheid.
Gevolg: daling van infectieziekten en langere periode
Voorbeelden van interventies: overkapping riolering, drinkwatervoorziening, handzeep,
vaccinaties, kraamzorg enz.
Gezondheidsvoorlichting – Health education
