VERBINTENISSENRECH
T IN DE ONDERNEMING
Praktisch
Eén les in het Frans
Eerste discussiecollege: vrijdag 5 november
Tweede discussiecollege: dinsdag 16 november
PPT’s + lesvoorbereidingen + handboek 1 + vernieuwd handboek 2
Reader: terugvallen indien notities niet in orde of iets niet begrepen
Wetsbepalingen boek I en boek V (mag mee naar examen)
o Toledo, 24 februari 2021
Examen
o Grote casus (4 à 5 pagina’s deelvragen)
o Enkele puur theorievragen
o Clausules: kwalificeren, beoordelen naar geldigheid, opstellen van clausule
ONDERHANDELEN EN
FORMALISEREN VAN DE
PRECONTRACTUELE FASE
Les 28/09. Inleiding
I. Het onderhandelingsproces
II. Formaliseren van de precontractuele fase
Inleiding: evolutie van de opvattingen over het contract
1° Contracteren door ondernemingen
o Ondernemingen sluiten zeer veel soorten contracten
o Koopcontracten, huurcontracten, distributiecontracten (agentuurcontracten,
concessies, commissie…), brouwerijcontracten, IT-contracten, bankcontracten
(kredieten, voorafbetalingen BTW, zekerheden), samenwerkingscontracten…
1
,2° Tweevoudige waarschuwing
o Precontractuele fase: niet geregeld in BW: rechtsleer/rechtspraak + praktijk
o Vooral rechtspraak heeft het aanbod gedefinieerd
o Begrippen en figuren zijn ontwikkeld en erkend in de praktijk
o Begrippen: geen wettelijke definitie: veel synoniemen en betekenis is niet vast
o Geen vaste betekenis: meerdere standpunten in de rechtsleer
o Vb. beginselakkoord = momentopname in onderhandelingen waarin men vaststelt
waarover men het al eens is en men gaat nog verder onderhandelingen
Ook memo, understanding, heads of agreement genoemd
o Vb. vierhoekenbeding: voor sommigen interpretatiebeding, voor anderen een
bewijsregel (zie les Stefaan Declercq)
3° Evolutie in contractenrecht
o Klassieke opvatting over totstandkoming: onderhandelen, aanbod, aanvaarding,
wilsovereenstemming (= consensualisme >< bewijs met geschrift (nieuw Bewijsrecht!) +
statische benadering in BW
o Enkel kijken naar de wilsovereenstemming: mondelinge toestemming van de
betrokken partijen is vereist pure consensus als uitgangspunt
Geen geschrift vereist, geen zakelijke overdracht vereist (uitz. plechtige
contracten)
o Spanning met bewijsrecht
Oude bewijsrecht: onderhandse of authentieke akte (streng)
o Statische benadering: alle geldigheidsvoorwaarden worden bekeken op moment van
totstandkoming / op moment van consensus
Uitz.: het verval wanneer voorwerp tijdens de uitvoering van het contract
tenietgaat, verval treedt automatisch in
Vb. aankoopbelofte op onroerend goed: optie kan niet meer gelicht
worden als onroerend goed is afgebrand
o Moderne opvatting: oog voor dynamische totstandkoming
o Dankzij het consumentenrecht andere benadering van totstandkoming contract
Toetredingscontracten: contracten waar eenzijdig voorwaarden worden
opgelegd, maar waar geen onderhandelingen plaatsvinden
Mededeling en aanvaarding van algemene voorwaarden ook zeer belangrijk
tijdens precontractuele fase
OPGELET: nieuw bewijsrecht (zie les 15)
Wet 13 april 2019 (BS 14 mei 2019, inwerking 1 november 2020):
o Voert ‘nieuw’ BW in, opgedeeld in ‘Boeken’ vroeger BW= ‘oud BW’
2
, o Voert daarin Boek 8 “Bewijs” in. Hoofdregels:
o Art. 8.8.: regel van vrij bewijsstelsel = bewijs met alle bewijsmiddelen
o Art. 8.9.: gereglementeerd bewijsstelsel voor meerzijdige rechtshandelingen
(wederkerige contracten) van > 3.500 euro moeten door een geschrift ondertekend
door partijen
o Uitz. in art. 8.10: eenzijdige rechtshandeling; bewijs tussen of tegen ondernemingen
kan door alle bewijsmiddelen
Ondernemingen hebben soepeler bewijsrecht dan particulieren
Tijdslijn in 3 fasen
Precontractuele Contractuele Postcontractuele fase
______________x_____y_____z____________/_________
Onderhandelingen
x = aanbod y = aanvaarding z = totstandkoming
o Goede trouw ook in precontractuele fase
o Uitbreiding naar postcontractuele fase
o Cass.: na ontbinding contract blijven postcontractuele clausules overeind
o Clausules aangegaan bij contract met bedoeling van partijen om de periode na
beëindiging te beheersen
o Postcontractuele verbintenissen naar wet, contract en goede trouw
Inleiding: evolutie contractenrecht: 3° Moderne
opvatting
o Drie fasen (tijdslijn): precontractuele, contractuele, postcontractuele fase ontstaan
precontractuele fout (culpa in contrahendo) en precontractuele aansprakelijkheid (1382 BW
(+ Goede trouw + verbod Rechtsmisbruik))
o Fout in precontractuele fase = buitencontractuele fout
o Goede trouw-vereiste
o Verbod op rechtsmisbruik (les 17) drong door tot “misbruik van contractsvrijheid” (les 2) +
opgenomen in art. 5.15 NBW
o Begrenzingen aan contractsvrijheid: enorm toegenomen
o Opmars wetten van dwingende aard t.b.v. zwakkere contractanten + art.5.17
Vooral Europese richtlijnen die zwakkere contractanten willen beschermen
(vb. consumentenrecht, anti-discriminatiewetten)
o “Bij wet bepaalde geldigheidsvereisten”
3
, o Boek 10: informatieverplichtingen bij commerciële samenwerkingscontracten
(distributiecontracten)
o Gelaagdheid van contractenrecht neemt toe: kwalificatie van contracten blijft zelfde, maar
hoedanigheid van één of van beide partijen is bepalend voor toepasselijk recht en aantal
lagen (natuurlijke persoon, consument, onderneming, KMO, …)
o Je hebt contract en je kwalificeert dat: vb. koop, vertegenwoordiging, krediet…
MAAR dit is niet genoeg, je moet kijken naar hoedanigheid van contractant en die zal
bepalen welke wetgeving van toepassing is
o Specifieke nationale, internationale of Europese voor regels BO, WER, Gemeen
verbintenissenrecht
Vb. Koop; krediet; informatieplichten
o Gemeen verbintenissenrecht als onderlaag
o Vb. koop van roerend goed tussen twee ondernemingen, een buitenlandse en een
Belgische Weens Koopverdrag van toepassing, maar dit is niet genoeg: voor
interpretatieregels terugvallen op gemeen verbintenissenrecht, kooprecht
o Vb. consumentenkrediet: algemene regels WER + gemeen verbintenissenrecht
o Nieuwe laag: B2B-wet
OPGELET: Nieuw verbintenissenrecht (?) + Wet 4 april
2019: B2B-regels
o Hervormd verbintenissenrecht op komst? Wetsvoorstellen van 24 februari 2021 tot invoering
Boek 5 “Verbintenissen” in Nieuw BW + Boek 1
Steunt op Voorontwerp van Commissie Hervorming Verb.R. van 30/3/18 (zie: S. STIJNS, P.
WERY e.a., De hervorming van het verbintenissenrecht in De hervorming van het
Burgerlijk Wetboek – La réforme du Code civil, Brugge, die Keure, 2019, 297 p.)
o Wet van 4 april 2019 houdende wijziging van het WER m.b.t. misbruik van economische
afhankelijkheid, onrechtmatige bedingen en oneerlijke marktpraktijken tussen
ondernemingen
Drie luiken voor relaties B2B 1 luik bevat zwarte en grijze lijst onrechtmatige bedingen,
slecht gekopieerd uit WER, art. VI.83 inwerkingtreding 1/12/20, ondanks kritiek en groot
(ongewenst) impact op contractuele praktijk (les 5)
→ Quasi kopie van consumentenrecht
Wat gebeurde sindsdien?
1. Boek 1 Algemene Bepalingen is inmiddels opgesteld door E. DIRIX en P. WERY en bevat bepalingen
over o.a. de rechtshandeling, de wilsuiting, de kennisgeving, vertegenwoordiging, verbod op
rechtsmisbruik = bepalingen overgenomen uit Boek 5!
4
