INSOLVENTIE, ZEKERHEDEN EN EXECUTIERECHT
Iets dat niet in de les wordt besproken à schrappen uit syllabus
Syllabus vormt wel de basis
Laatste week: casusles: ook onderdeel van de leerstof
Extra info op ufora: geen leerstof, tenzij het actief in de les wordt gebruikt
Inhoudelijke vragen op het forum: ook leerstof
Examen: voornamelijk toepassingsvragen
! vak wordt als moeilijk ervaren, omdat het veel raakpunten heeft met vorige vakken à soms
dingen opfrissen
Voor zekerheidsrecht: verschillende teksten: zijn uitgebreider à enkel wat hij in de les zegt
kennen
Inhoudsopgave
DEEL I: bronnen en basisbegrippen ................................................................................................................. 2
Overzicht deelgebieden ..................................................................................................................................... 2
Begrippen van belang voor het toepassingsgebied .......................................................................................... 5
Enkele basisconcepten ....................................................................................................................................... 9
DEEL II: zekerheidsrecht ................................................................................................................................ 13
Zakelijke zekerheden ....................................................................................................................................... 14
• Voorrechten ....................................................................................................................................... 14
• Pand ................................................................................................................................................... 21
• Hypotheek .......................................................................................................................................... 23
• Onderlinge verhoudingen .................................................................................................................. 25
Persoonlijke zekerheden .................................................................................................................................. 26
• Borgtocht............................................................................................................................................ 26
• Patronaatsverklaringen ...................................................................................................................... 27
• Covenants (negatieve zekerheden) .................................................................................................... 28
DEEL III: insolventierecht voor ondernemingen ............................................................................................. 28
Preventie en reorganisatie .............................................................................................................................. 30
• Opsporing ondernemingen in moeilijkheden ..................................................................................... 31
• Bewarende maatregelen .................................................................................................................... 32
• Gerechtelijke reorganisatie ................................................................................................................ 36
Faillissement .................................................................................................................................................... 59
• Faillissementsvoorwaarden................................................................................................................ 60
• Initiatiefrecht...................................................................................................................................... 62
• Faillissementsvonnis........................................................................................................................... 63
• Rechtsgevolgen t.a.v. vermogen gefailleerde .................................................................................... 65
- A. Buitenbezitstelling .................................................................................................................... 65
- B. Samenloop ................................................................................................................................ 66
- C. Stopzetting maatregelen van tenuitvoerlegging (XX.120-121 WER) ....................................... 68
- D. Eisbaarheid van alle termijnschulden ...................................................................................... 70
1
, - E. Stuiting ...................................................................................................................................... 70
- F. Wettelijke hypotheek ............................................................................................................... 71
• Rechtsgevolgen t.a.v. vroegere handelingen ..................................................................................... 71
- Gemeenrechtelijke niet-tegenwerpelijkheid ............................................................................... 71
- Handelingen in verdachte periode ............................................................................................... 72
- Faillissementspauliana.................................................................................................................. 75
- Lopende overeenkomsten ............................................................................................................ 75
- Faillissement koper van koopwaar............................................................................................... 78
- Faillissement huurder van roerend goed ..................................................................................... 79
- Faillissement huurder van onroerend goed ................................................................................. 79
- Faillissement gehuwde natuurlijke persoon ................................................................................ 80
- Gevolgen voor borgen en medeschuldenaars ............................................................................. 80
- Schuldvergelijking ......................................................................................................................... 80
- Revindicaties ................................................................................................................................. 81
• Rechtsgevolgen t.a.v. de persoon van de gefailleerde ....................................................................... 82
• Administratie van het faillissement.................................................................................................... 82
• Verloop van de procedure.................................................................................................................. 85
Grensoverschrijdende insolventie ................................................................................................................... 91
Deel IV: executierecht ................................................................................................................................... 92
Kader en begrippen.......................................................................................................................................... 92
Beslag ............................................................................................................................................................... 95
Dwangsom ....................................................................................................................................................... 98
De beslagrechter ............................................................................................................................................ 103
Gerechtsdeurwaarder en notaris .................................................................................................................. 106
Beslagbaarheid .............................................................................................................................................. 107
Uitvoerbare titel............................................................................................................................................. 115
Voorlopige tenuitvoerlegging ....................................................................................................................... 117
Bewarend beslag ........................................................................................................................................... 123
Uitvoerend beslag .......................................................................................................................................... 132
Collectieve schuldenregeling ......................................................................................................................... 144
Casusles ...................................................................................................................................................... 160
DEEL I: bronnen en basisbegrippen
Overzicht deelgebieden
• Onderling verweven, maar niet geïntegreerd
• Raakpunten andere disciplines
• I. Zekerheidsrecht
- Concept: het vestigen en uitwinnen van zekerheden. Een zekerheid is een juridisch
mechanisme dat de kans verhoogt dat een verbintenis zal worden nagekomen.
o Kunnen voortvloeien uit de wet of een overeenkomst
§ Overeenkomst: beide moeten het eens zijn dat er een zekerheid wordt
gevestigd: bv hypotheek
§ Geen wilsovereenstemming vereist omdat de wet het
zekerheidsmechanisme toekent aan de SE: de bijzondere voorrechten bv het
2
, voorrecht van de onbetaalde verhuurder à heeft het voorrecht op de
opbrengst van de verkoop van alle goederen die het verhuurde pand
stofferen.
o Zakelijk vs. Persoonlijk
§ Persoonlijke zekerheid: de borgtocht of de borg. De waarschijnlijkheid dat
een verbintenis wordt nagekomen, gaan we verhogen door een
waarborgmechanisme in te bouwen: een derde persoon, de borgsteller gaat
zeggen dat als de eigenlijke SA zijn verbintenis niet nakomt, dat hij de
verbintenis zal nakomen. Het verhoogt voor de bank dat ze uiteindelijk
betaald zal worden. Het is een persoonlijke zekerheid, want de kans wordt
verhoogd door de SA een aanspraak te geven op het vermogen van een
andere persoon. à uitwijken naar een ander vermogen dan dat van de
schuldenaar.
§ Zakelijke zekerheid: kans dat je wordt betaald als SE wordt verhoogd door
een specifieke aanspraak op een zaak: bekendste vb is een hypotheek. Je
sluit een krediet af bij de bank en die vraagt een zakelijke zekerheid nl een
hypotheek op het onroerend goed dat je gaat aankopen. Als je niet meer
vrijwillig betaalt, wordt de bank als eerste betaald uit de verkoop van dat OG.
Ook pand is een voorbeeld van een zakelijke zekerheid à er zijn er dus
meerderen, maar wel numerus clausus. à in geval van samenloop met
andere schuldeisers, zal de begunstigde bij voorrang worden betaald uit de
opbrengst van de verkoop van het goed waarop de zekerheid slaat.
- Bronnen
o Hypotheekwet (i.p.v. 2092 e.v. oud BW)
o Borgtocht (2011 e.v. oud BW)
o Pand (i.p.v. 2071 e.v. oud BW)
o “Nieuwe” Pandwet 11/07/2013 à in werking 01/01/2018
o WFZ (15/12/2004): omzetting van een richtlijn: wet financiële zekerheden:
zekerheden op financiele activa. De SE die zo’n zekerheid hebben, fietsen overal
doorheen. Bij een gewone zekerheid moet je steeds even wachten. Hier niet. Zij
mogen steeds hun recht gebruiken.
o Specifieke wetgeving (Bijv. Wb. Invordering fiscale schulden, 13/04/2019)
• II. Executierecht:
- Concept: gaat over de gedwongen tenuitvoerlegging van rechterlijke beslissingen. Heel
vaak gaat dit over het betalen van een geldsom en het is maar als je met verschillende
tenuitvoerleggingen geconfronteerd wordt, dat je met het echte insolventierecht terecht
gaat komen (= de interactie). Als je insolvabel bent, ben je niet langer in staat om te
betalen: onvermogend. Op dat moment zullen de verschillende SA aankomen met hun
zekerheid om aan hun geld te komen.
- Principe: tussenkomst van een rechtbank is vereist.
- Bron
o Ger.W.
• III. Insolventierecht (Bekendste insolventie = faillissement.
- Concept/doelstelling: recht van degene die hun schulden niet meer kunnen betalen. Als
iemand zodanig veel schulden heeft, dan zegt het recht dat er aan die situatie iets gedaan
moet worden, want het is een bron van gevaar. Bv onderneming die haar schulden niet
kan betalen. Zolang de onderneming kan verderdoen, creërt ze een hele hoop risico’s.
o 1) Vooreerst is het van belang dat de onderlinge verhoudingen tussen de
verschillende schuldeisers van eenzelfde onvermogende schuldenaar worden
geregeld.
o 2) Sneeuwbaleffect: hun SE komen zelf in de problemen door de onbetaalde
facturen enzovoort. Als ze merken dat de onderneming dus echt niet kan
3
, doorgaan, moet de onderneming uit het verkeer gehaald worden zodat ze geen
verdere schulden kunnen maken.
o 3) Als je toelaat dat ondernemingen handel kunnen drijven zonder schulden te
betalen, dan is dat oneerlijke concurrentie voor degenen die wel schulden betalen.
o 4) viede reden waarom het is ontstaan: als signaalfunctie: als je het te bont maakt,
kan je niet verderdoen en wordt je uit het verkeer gehaald.
- Breuklijnen
o Commercieel vs. niet-commercieel
§ Commerciële insolventierecht: het faillissement en de gerechtelijke
reorganisatie en bij uitbreiding de vereffening en verdeling van
vennootschappen
§ Niet-commercieel insolventierecht: bij niet-ondernemingen hebben we deze
dingen niet. Voor niet-commerciele entiteiten hebben we uitsluitend het
beslagrecht, executierecht. In de jaren 90 is de collectieve schuldenregeling
erbij gekomen (zien we bij Taelman).
o Liquidatie vs. herstel
§ Liquideren is nogal vernietigend: het faillissement is een echte
liquidatieprocedure. De “zieke” onderneming wordt definitief uit het
rechtsverkeer gehaald, de resterende activa worden te gelde gemaakt en de
daaruit voortvloeiende fondsen worden onder de schuldeisers verdeeld.
Vanuit economisch oogpunt is een dergelijke procedure bijzonder
waardevernietigend. Activa die in going concern nog een belangrijke waarde
vertegenwoordigden worden bij de opening van een faillissementsprocedure
plots veel minder waard of zelfs helemaal waardeloos.
§ à proberen om de onderneming nog te herstellen = nieuwe bijkomende
doelstelling: wanneer vroeg genoeg kan worden ingegrepen bestaat er
immers een kans dat de (dreigende) betalingsproblemen kunnen worden
geremedieerd en aldus een aanzienlijke hoeveelheid economische waarde
kan worden gered. à niet gericht op het definitief verwijderen van een
entiteit uit het economisch verkeer, maar wel op het duurzame herstel van
deze entiteit.
• De gerechtelijke reorganisatieprocedure voor ondernemingen is het
belangrijkste voorbeeld van een herstelprocedure. Binnen deze
procedure krijgen ondernemingen die met tijdelijke
betalingsproblemen af te rekenen krijgen de mogelijkheid om tijdelijk
bescherming tegen hun schuldeisers aan te vragen om zo een plan te
kunnen uitwerken gericht op de reorganisatie van hun activiteiten.
• De eerder aangehaalde, tot niet-commerciële entiteiten gerichte
collectieve schuldenregeling, kan evenzeer als een herstelgerichte
insolventieprocedure worden aangemerkt, zij het dat deze evenzeer
bepaalde elementen van een liquidatieprocedure kan omvatten.
o Gemeenrechtelijk vs. sectoraal: sinds 2008
§ Gemeenrechtelijk insolventierecht
§ Sectoraal insolventierecht
- Bronnen
o CSR: 1675/2 e.v. Ger.W.
o Faill.W.
o WCO
o à 01/05/2018 Boek XX WER: de verderzetting van deze laatste twee wetten. De
oude wetten blijven wel relevant voor insolventieprocedures die zijn gestart voor 1
mei 2018.
4
,Begrippen van belang voor het toepassingsgebied
• HANDELAAR: NIET KENNEN
• NIEUW ondernemingsbegrip
- Eerst Boek XX WER sinds 1/5/’18 (oud art. XX.1 WER)
- Rest WER vanaf 1/11/’18 (art. I.1, 1° WER)
o Thans art. I.22, 7°/1 (onderneming) en 8° (SA) WER
- “Formeel” ondernemingsbegrip
- à belangrijke kwalificatie om zo te weten of je je op faillissement kan beroepen of dat je
langs het executierecht moet en evt de collectieve schuldenregeling
- a) NP zelfstandig beroepsactiviteit
o 1) Zelfstandig = niet in dienstverband à geen werknemers en ambtenaren
o 2) Beroepsactiviteit
§ Regelmaat / organisatie à repetitief
• Aard van de activiteit is irrelevant (verruiming handelaarsbegrip):
moet niet langer economisch van aard zijn: ELKE zelfstandige
beroepskwalificatie leidt tot kwalificatie van onderneming
• Het normale beheer van een privé-vermogen valt hier niet onder: de
loutere inschrijving op, verwerving van of aanhouden van aandelen,
effecten of deelbewijzen in een vennootschap met
rechtspersoonlijkheid moet volgens de memorie bijvoorbeeld worden
vermoed te kaderen in het beheer van het persoonlijk vermogen en
maakt van een natuurlijk persoon dus geen onderneming
• Geen winstoogmerk vereist (verruiming handelaarsbegrip)
• Niet noodzakelijk voor eigen rekening: gewoon EEN activiteit die je
met regelmaat doet.
• Het is van geen belang of de beroepsactiviteit in hoofd- of in bijberoep
wordt verricht
• NIET occassioneel
§ Gericht op het behalen van een inkomen (om in levensonderhoud te
voorzien)
o Zelfstandig beroepsactiviteit à geval per geval bekijken
§ Toepassingen
• Vrije beroepen: artsen, apothekers, advocaten.. à het zijn
ondernemingen en kunnen dus failliet verklaard worden
• Andere “burgerlijke” activiteiten (landbouw, ambacht)
• Beheer onroerende goederen? Als je ze gebruikt voor je professionele
activiteit, ben je een onderneming
• Aanbieden van diensten in de deeleconomie?
§ Quid bestuurders en zaakvoerders van rechtspersonen? Zowel het praktisch
als dogmatische belang van deze vraag is groot. Kwalificeert de bestuurder
als onderneming, dan kan hij/zij een gerechtelijke reorganisatie aanvragen
en failliet worden verklaard. Dit laatste zorgt ervoor dat men als bestuurder
de voordelen van de fresh start-gedachte geniet (cf. infra). Alle goederen die
door de bestuurder na de datum van faillietverklaring worden verworven op
grond van een oorzaak die dateert van na de faillietverklaring, vallen buiten
de faillissementsboedel (art. XX.110 §3, lid 2 WER). Restschulden die
overblijven na de vereffening van het vermogen van de gefailleerde
bestuurder worden in principe kwijtgescholden (art. XX. 173 §1 WER)
• Discussie die niet opgelost geraakt. Bv BV met één bestuurder en
wordt failliet verklaard. De bestuurder ziet zijn enige bron van
inkomsten wegvallen. Deze persoon zit volledig aan de grond à
5
, kunnen we die dan failliet verklaren? Gaat over verschillende potten
van schulden. De bestuurder omdat hij zijn persoonlijke schulden niet
meer kan betalen ó de schulden van de vennootschap. Kan ook bij
een NV met een voltallige raad van bestuur. Kan ook zijn: een raad van
bestuur en ernaast ben je actief in een aantal andere
vennootschappen en door onverstandig te zijn in je leven, wordt je
onvermogend. Kan je dan opnieuw failliet verklaard worden gewoon
omdat je een rol als bestuurder wel hebt? Waarom is dat belangrijk
dat je failliet verklaard kan worden? Bij sommige mensen is het een
voordeel, want het geeft je een gemakkeijke uitweg om: van je
schulden af te zijn nl de kwijtschelding van je restschulden: wat niet
betaald kan worden door te verkopen van alles wat je hebt, wordt
kwijtgescholden.
• Aanvankelijk onenigheid in rechtspraak en rechtsleer
• Geval per geval beoordelen: is de bestuurder in dit geval een NP met
een zelfstandige beroepsactiviteit. De uitkomst van die analyse is dat
bestuurders meestal een onderneming zijn en uitzonderlijk als niet-
onderneming worden gekwalificeerd.
• Ondertussen gegroeide meerderheidsopvatting m.b.t.
bestuurders/zaakvoerders van rechtspersonen
(meerderheidsopvatting)
- Zelfstandig
o Ja, zie zelfs uitdrukkelijk art. 5:70, §1, lid 2 en 7:85, §1, lid
3 WVV: “Bestuurders kunnen in deze hoedanigheid niet
door een arbeidsovereenkomst met de vennootschap zijn
verbonden”. Dit principe mag geacht worden mutatis
mutandis ook voor bestuurders van alle andere
rechtspersonen te gelden. à aan het eerste criterium is
voldaan.
o Dat men zich niet heeft onderworpen aan het sociaal
statuut der zelfstandigen, kan geen doorslaggevend
argument zijn om een bestuurder in een bepaald geval
niet als onderneming te kwalificeren. Omgekeerd levert
het feit dat men wel als dusdanig is ingeschreven, geen
absoluut bewijs op van het feit dat men ook
daadwerkelijk een zelfstandige activiteit als bestuurder
uitoefent.
o Bestuurders van publiekrechtelijke rechtspersonen: het is
niet omdat publiekrechtelijke rechtspersonen zelf van het
toepassingsgebied van het insolventierecht zijn
uitgesloten, dat bestuurders binnen deze rechtspersonen
niet als onderneming zouden kunnen kwalificeren.
Wanneer de uitoefening van hun mandaat een
zelfstandige beroepsactiviteit uitmaakt, moeten zij
immers als onderneming worden beschouwd.
o Een onderscheid tussen de zgn. politieke rechtspersonen
en de andere publiekrechtelijke rechtspersonen dringt
zicht hierbij evenwel op. Het bestuur van de eerste groep
gebeurt in principe integraal binnen het kader van de
uitoefening van een politiek mandaat, zodat dit niet als
een zelfstandige activiteit kan worden gekwalificeerd.
- Beroepsactiviteit voor de bestuurder?
6
, o Repetitief
§ Besturen impliceert doorlopende verplichtingen
(o.m. art. 2:52 WVV) à bv permanent de situatie
van de vennootschap opvolgen. Louter occasioneel
handelen volstaat met andere woorden niet.
§ Wat betreft het bestuur van rechtspersonen kan
men zich hierbij niet beperken tot een analyse van
het aantal deelnames aan formele bijeenkomsten
van het bestuursorgaan.
o Gericht op behalen inkomen: met de bedoeling à dat je
de facto geen vergoeding hebt ontvangen, is niet van
belang.
§ In principe wel, zie ook art. 5:72 en 7:89 WVV:
“Tenzij…, worden de bestuurders bezoldigd voor de
uitoefening van hun mandaat” à vermoeden
§ Eender welke vergoeding kan een inkomen zijn: het
overstijgen van een onkostenvergoeding volstaat.
Als je geen vergoeding krijgt omdat het geld op is
à kijken naar wat de bedoeling was: als het de
bedoeling was om bezoldigd te worden, dan ben je
een onderneming.
§ Ruim te interpreteren (cf. dividenden in
eenpersoons-BV)
§ Doel primeert op actuele realiteit
• Faillissement van
bestuurders/zaakvoerders
- Uitzonderingen?
o Onbezoldigd mandaat (bijv. onafhankelijk bestuurder)
o Mandaat in de privé-sfeer (bijv. sportvereniging)
o Mandaat in de uitoefening van een ambt/politiek
mandaat (bijv. intercommunale)
o Fictieve mandaten (zie veelvuldige lagere RS): de RS moet
de criteria overlopen om te kijken of het over een echt
bestuursmandaat gaat.
• MAAR (voor)laatste wending in het debat
- Cass. 18 maart 2022: “Une personne physique n’est une
entreprise, au sens de cette dernière disposition, que lorsqu’elle
constitue une organisation consistant en un agencement de
moyens matériels, financiers ou humains en vue de l’exercice
d’une activité professionnelle à titre indépendant. Il s’ensuit que
le gérant ou l’administrateur d’une société qui exerce son
mandat en dehors de toute organisation propre n’est pas une
entreprise.”
o Valt dit te rijmen met meerderheidsopvatting?
o Relevantie feitelijke context
§ Eerste interpretatie: uitspraak is vastgeknoopt aan
het concept organisatie: beroepsmatig en dus
georganiseerd. Herformulering van wat al eerder
het geval was.
§ Tweede interpretatie: bleek te gaan om iemand die
geen bestuursdaden stelde, want de man had ook
een bewindvoerder. Hij was bestuurder bij een
7
, vennootschap van vastgoed. Ze hebben gezegd dat
ze hem niet failliet konden verklaren, want hij was
niet georganiseerd omdat hij ook geen daden kon
stellen.
§ Cassatie voegt hier een voorwaarde toe aan wat tot
dusver werd aangenomen nl dat een bestuurder
maar als onderneming gekwalificeerd zal worden
als hij meer doet dan enkel zijn bestuursmandaat.
Bestuurder heeft materiele, financiele of
menselijke middelen met elkaar gecombineerd om
zijn activiteit uit te voeren. à wie louter
bestuurder is, is geen onderneming.
§ à de bestuurder zelf moet georganiseerd zijn en
dit op een voldoende manier: met materiele,
financiële en/of menselijke middelen.
§ Op examen beide interpretaties geven
- b) RP: formeel criterium gebruiken: elke rechtspersoon is een onderneming en dit
ongeacht de (statutaire of feitelijke) activiteit die wordt verricht à moet geen
winstooogmerk hebben of economische activiteit
o Alle vennootschappen met RP ongeacht hun doel/voorwerp
o (i)vzw, stichting: alle scholen, rusthuizen.. Kunnen failliet verklaard worden
§ Ook VME (vereniging van mede-eigenaars)
§ Procedure RP ≠ procedure leden (ook indien onbeperkt aansprakelijk): bv bij
een VOF: niet omdat de VOF failliet is dat de leden ook failliet zijn. de leden
zijn hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden van de VOF. In de realiteit
zullen de vennoten wel het persoonlijk faillissement aanvragen en dan lopen
de procedures wel gelijk. Vennoten moeten voldoen aan: NP met
zelfstandige beroepsactiviteit
o NIET federale staat, gewesten, gemeenschappen, provincies, gemeenten, OCMW’s
(zgn. politieke rechtspersonen)
o NIET publiekrechtelijke rechtspersoon
§ Opgericht door overheid, belast met overheidstaak, heeft eenzijdig bindende
beslissingsbevoegdheid (zgn. openbare instellingen)
§ Quid art. I.1, 1° WER “tenzij ze goederen of diensten aanbieden op een markt”
? à Niet voor Boek XX (zie I.22, 8° WER). Bij het ondernemingsbegrip voor
het insolventierecht worden alle publiekrechteijke rechtspersonen
uitgesloten
- c) organisatie zonder RP bv maatschap
o UITZ.: geen uitkeringsoogmerk (ook niet in feite) à feitelijke vereniging kan niet
failliet worden verklaard (ook al streeft ze winst na, toch mag ze die winst niet aan
haar leden uitkeren). De voorwaarde om te ontsnappen aan een kwalificatie als
onderneming bestaat er voor de feitelijke vereniging in dat er geen uitkeringen
worden beoogd, noch worden verricht. Daarbij is het irrelevant of het gaat om
eigenlijke uitkeringen, i.e. het equivalent van dividenden, dan wel om vermomde
of onrechtstreekse uitkeringen. MAAR het verbod om uitkeringen te doen, belet
niet dat de vereniging voor haar leden diensten om niet levert die binnen haar
voorwerp (i.e. de vooropgestelde activiteiten) en in het kader van haar doel vallen.
De memorie van toelichting bevat ook op dit punt enkele voorbeelden en verwijst
onder meer naar de sportvereniging die haar leden toelaat sportfaciliteiten gratis
of tegen een gunstprijs te gebruiken
§ Uitkering = verarming tvv lid, behoudens ihkv belangeloos doel
• Onderneming
8
, - Opgelet: geen eenduidig ondernemingsbegrip
- WER “oud” (= voor 1/11/’18), nog steeds relevant voor bijv. Boeken IV en VI WER
o NP/RP
o Duurzame wijze
o Economisch doel
• Toepassing
- Kunnen de volgende entiteiten failliet worden verklaard?
o BV
o VZW
o Stichting
o Feitelijke vereniging
o VME
o VOFLO
o CVSO
o Advocaat à opletten voor artsen: die kunnen failliet worden verklaard, maar een
arts kan ook door een arbeidsovereenkomst zijn verbonden ( kan sowieso niet bij
een advocaat)
o Bestuurder BV/NV/CV
o Bestuurder andere vennootschap
o Bestuurder publiekrechtelijke rechtspersoon: niet in het kader van een ambt
o Bestuurder VZW: mag niet in de zuivere privésfeer
Enkele basisconcepten
• Schuldeiser – schuldenaar
- Verbintenis = een rechtsband waardoor één of meer personen (al dan niet over en weer)
gehouden zijn tot een prestatie jegens één of meer andere personen
o Divers: een geven, doen, niet doen
o Evt. wederzijds
o Bronnen? de bron van een verbintenis werpt de vraag op naar hoe de rechtsband
is ontstaan. De bron van een verbintenis kan zich in de publiek- of privaatrechtelijke
sfeer bevinden, maar evenzeer rechtstreeks uit de wet voortvloeien.
§ Bij verbintenissen denken we spontaan aan een contract, maar
verbintenissen kunnen ook uit andere bronnen komen: belastingen,
bijdragen in de SZ
• Enkele modaliteiten van verbintenissen
- Uitgangspunt: deelbaarheid (SA/SE):
o Een verbintenis verbindt niet steeds slechts één schuldenaar aan één schuldeiser.
Meerdere schuldenaren kunnen gehouden zijn tot één en dezelfde schuld, net als
meerdere schuldeisers éénzelfde schuldvordering kunnen hebben. In de regel is de
verbintenis (schuldvordering) dan deelbaar onder de verschillende schuldenaren of
schuldeisers. De verbintenis wordt gesplitst in zoveel delen als er partijen zijn
- Ondeelbaarheid (aard/contract): deelbaarheid is het uitgangspunt. Als meerdere
personen tot dezelfde verbintenis gehouden zijn, dat ze elk hun deeltje moeten bijdragen
(met 3 300 euro = elk 100 euro). Soms heb je situaties met ondeelbaarheid omdat je dat
hebt afgesproken à moet uitdrukkelijk. Bv eisen dat één van de 3 de 300 euro betaalt
omdat je het in één keer wil krijgen. Kan ook voortvloeien uit de aard van de verbintenis
bv levend dier: je kan het onmogelijk in verschillende delen delen.
- Hoofdelijkheid (SA/SE): hoe is men tot een bepaalde verbintenis gehouden.
o De regel is dat een verbintenis niet hoofdelijk is en dat elke schuldeiser of
schuldenaar slechts tot beloop van zijn deel gerechtigd, respectievelijk gehouden
is.
9
, o Gevolgen? De verbintenis kleeft in zijn totaliteit aan elk hoofd. Per hoofd moet je
de verbintenis nakomen. Gaat over de gehoudenheid tov de tegenpartij. In je
onderlinge verhouding blijft de deelbaarheid spelen en kan je achteraf dus
verdelen.
o Wet/contractà enkel dan kan hoofdelijkheid /”handelaars”: vroeger gold een
vermoeden, maar bestaat niet meer
o Nevengevolgen: ingebrekestelling tegen een van de hoofdelijke SA, geldt als
ingebrekestelling tegen alle SA, idem met stuiting verjaring ó in solidum
- In solidum
o Een verbintenis is bijvoorbeeld in solidum indien éénzelfde schade wordt
veroorzaakt door samenlopende fouten van verschillende personen
o Gevolgen? Zijn voor het volledige bedrag gehouden, maar de nevengevolgen
gelden hier niet
o RS
• Vermogen (nieuw art. 3.35 BW)
- “Het vermogen van een persoon is de juridische algemeenheid die het geheel van de
bestaande en toekomstige goederen en verbintenissen omvat.”
o Totaliteit van in geld waardeerbare goederen, rechten en verplichtingen van
bepaalde persoon (+ & -)
§ Enkel vermogensrechten (zakelijke rechten & vorderingsrechten) NIET
persoonsrechten
o Rechtsuniversaliteit; geen feitelijke, want het is niet in de werkelijkheid
waarneembaar
- Subjectieve vermogensleer: hangt vast aan rechtspersoonlijkheid
o Elke natuurlijke persoon of rechtspersoon heeft een vermogen en, behoudens
indien de wet anders bepaalt, slechts één enkel vermogen..
o ..dat integraal tot onderpand van SE’s dient (7 Hyp.W. – 3.36 BW)
- Functies: 1) deelnemen aan het economisch verkeer, 2) onderpand voor SE, 3) als je
overlijdt en goederen nalaat, dan laat je je vermogen na.
- Vermogen als verhaalsobject (3.36 BW)
o SE heeft enkel – het totale - vermogen SA tot zekerheid
§ Niet de persoon
§ Dynamisch gegeven: SE moet aanvaarden dat het vermogen fluctueert.
§ Niet bepaalde goederen
§ MAAR afwijkingen/nuances
o AFWIJKINGEN
§ Zakelijke verbondenheid? Ik stem als SE in met het feit dat ik niet volledig het
vermogen van de SA in onderpand heb, maar slechts een deel. Hij kan bij
wanprestatie zich dan uitsluitend verhalen op dat bepaalde deel.
§ Fiduciaire eigendom (trust)? Oneigenlijke uitz: het is een afwijking. Fiduciaire
eigendom of eigendom tot zekerheid: in plaats van met
waarborgmechanismen te werken: gewoon iets in volle eigendom aan de SE
overdragen als titel tot waarborg: tijdelijk waarborgrecht. In het belgische
recht is besloten dat dat niet gaat: het is geldig, maar heeft niet de volle
uitwerking van het eigendomsrecht: slechts de waarde van een pand.
• Bij de trust (uit de Angelsaksische wereld) worden bepaalde activa uit
een vermogen afgezonderd om het aan het beheer van een derde
(een trustee) te onderwerpen. Dat beheer gebeurt evenwel niet in het
belang van de trustee zelf (de juridische eigenaar), maar wel in het
belang van een begunstigde (de economische eigenaar). Op die
manier ontstaat met andere woorden een doelvermogen dat juridisch
afgescheiden is van dat van de begunstigde. Na afloop van de
10
