1. Inleiding rond het ontstaan van de jeugdbescherming in België
• NU: rechten van Kinderen/Jongeren zijn gewaarborgd.
• Geen evidente zaak want eerste beschermingswet pas in 1912
• Categoriaal beleid is recent
• Proces van socialisatie: opvoeding door verinnerlijken van waarden
en normen
• Proces van sociale controle zowel formeel als informeel
• Processen zorgen voor evolutie dis ook wat betreft ons onderwerp
• Belang van Verlichting met opkomst van wetenschappen zoals
criminologie, penologie, psychologie
Inleiding
Nationaal: wetgeving in België
Internationaal: rechten die internationaal worden bepaald (verdrag van
rechten van het kind)
- Niet alle landen zijn hier bij aangesloten
- Wanneer landen dit verdrag wel aannemen moeten ze zich daar ook
naar handelen
Rechten van de jongeren, jongeren die feiten plegen, jongeren die in een
moeilijke situatie bevinden wordt zowel nationaal als internationaal
geregeld
- Hier richten we ons enkel naar België, meer specifiek in Vlaanderen
Specifieke wetgeving voor jongeren = recente constructie (einde 19 de/
begin 20ste eeuw)
= 15 mei 1912 ‘Eerste wet kinderbescherming’
Vroeger werden jongeren afgebakend op 21jaar
Wetgeving heeft zich moeten aanpassen wanneer dit naar 18 werd
veranderd
Tot einde 19de eeuw geen verschil met betrekking socialisatie en
sociale controle tussen kinderen en volwassenen
= CATEGORIAAL BELEID: beleid waar er een verschil gemaakt
wordt tussen kinderen en volwassen
Veel verschillende processen, periodes, ideeën die uiteindelijk
voor het verschil tussen kind en volwassen hebben gezorgd.
Kinderen moeten kansen krijgen om te bloeien, fouten te
maken, ze zijn NOG NIET (volwassen, zelfstandig,
verantwoordelijk)
Moeten dus op een andere manier behandeld
worden zodat ze nog fouten kunnen maken en
kunnen groeien.
,Socialisatie = aanpassen aan waarden en normen binnen de maatschappij
waar je leeft en de waarden en normen eigen maken. (beter functioneren,
beter tot je recht komt, beter gewaardeerd worden)
Voorbeelden van groepen die waarden en normen niet overnemen
• Daklozen, krakers, sektes, the Amisch
Proces socialisatie nog niet lang aanwezig binnen onze cultuur: vroeger
werd er geen onderscheid gemaakt tussen kind en volwassen:
beschouwden kinderen als een last (we konden niet gaan werken, we
moesten er aandacht aan besteden maar we wouden dat niet)
Sociale controle = zorgt ervoor dat de wetten en regels worden nageleefd
zodat de samenleving kan voortbestaan.
Verschillende soorten:
1. Informele sociale controle: controle die wordt uitgeoefend die ervoor
zorgen dat mensen zich als een groep kunnen gedragen (bv.
buurtwacht, buur, groep studenten, studentenclubs)
2. Formele sociale controle: gestructureerde controle die de overheid
instelt om ervoor te zorgen dat die waarden en normen van de
maatschappij gerespecteerd worden (strafrecht, politie)
Verschil kind en volwassen
Kwam er door een aantal ontwikkelingen binnen onze maatschappij
Tijdsgeest (kinderen waren apart, andere manier van denken: op
een andere manier behandelt moeten worden)
OOK als ze fouten maken:
Criminologie = de leer van de Misdaad, bestudeert crimineel
gedrag
o Processen in gezin, vrienden, waarom heeft hij dat
gedaan?
o Wanneer is het moord? Wat is een misdrijf?
Vroeger richten op: daad, dader
NU: meer kijken naar beleid: kijken naar politiek:
hoe kan politiek en beleid ervoor zorgen dat er
minder criminele feiten zijn, hoe zorgen ze ervoor
dat het stijgt
Penologie = de leer van de straffen
o Zijn de straffen wel effectief, efficiënt, rechtvaardig?
Vroeger: de straffen waren niet rechtvaardig,
ontmenselijk
Nu: ervoor zorgen dat de straffen eerlijk, menselijk,
rechtvaardig zijn
Voorbeeld: in de oudheid werd iemand zijn hand
afgehakt wanneer hij een brood stal (veel te zware
straf), wanneer de straf rechtvaardig wordt zal de
persoon zich wel kunnen vinden in die straf
(begrijpt straf beter)
, o Ook doorgetrokken naar het kind (op een andere manier
behandelen/straffen dan een volwassen)
1. Ontstaan van een categoriaal beleid
1.1 evolutie van de socialisatie
• Kinderen worden eeuwen beschouwd als een ‘volwassene’ met hier
en daar uitzonderingen
• Recente sociale constructie
• Verlichting is bepalend voor het categoriaal beleid,
• Nog-niet positie: nog-niet verantwoordelijk, nog-niet
zelfstandig…
• Weten nog niet het verschil tussen goed en kwaad
• Toekomst, vooruitgang, ratio staan centraal
• 2 mensbeelden in Verlichting:
• Volwassene: kent zijn lot
• Kind: kneedbaar, maakbaar, evolueerbaar
1.1.1 Geen kindbeeld
• Geen kindbeeld in de oudheid
• Tot 7 jaar beschouwd als een last, ding, een noodzakelijk kwaad
• Ervoor praktijken die aantonen dat er geen belang gehecht wordt
aan kinderen
• Afwezig kindbeeld in Oudheid: kleine volwassenen
• Achterlaten van kinderen (meisjes en kinderen met
beperkingen eerst)
• Offeren aan Godheid
• Als afval weggooien op de mesthoop
• Ook recentelijk (17de – 18de eeuw) geen kindbeeld
• Hogere klasse schakelde voedsters in dus weinig
aandacht en hoge kindersterfte of was dit omgekeerd?
• Praktijken die nu heden ten dag in onze ogen barbaars
overkomen
• Onhygiënische omstandigheden, geen voorbehoedsmiddelen,
ziektes leidden tot hoge kindersterfte en dus geen aandacht
• Meisjes waren minder waard en dit zal zich verder manifesteren
doorheen de geschiedenis
• Vanaf 7 jaar als volwassene beschouwd in alle aspecten van het
sociale leven
• Jongens vertoefden in leerscholen
• Meisjes bleven thuis om het huishouden te leren
1.1.2 aanzet tot een kindbeeld
• 16de eeuw licht onderscheid die zich vooral manifesteerde bij de
jongens uit de hogere klasse
• Vertoefden in scholen om kennis te vergaren
, • Leerscholen : latijn + wetenschap kennis verwerven
• Mensbeelden ontstonden cfr. Romantici en Moralisten
• Romantici : School maakt de kinderen slecht, ze worden
goed geboren
• Moralisten : kind is slecht geboren, maatschappij en
opvoeding zorgt ervoor dat kind beter wordt.
• Verlichtingsperiode is cruciaal
• Aanzet tot categoriaal beleid met 2 mensbeelden (zie supra)
• Nieuwe kenmerken bij kinderen
• Sociogenese en psychogenese
• Sociogenese = apart beschouwen van volwassenen en
kinderen (op grond van maatschappelijke belangen)
• Psychogenese = eigenschappen aan kinderen
toeschrijven (die eigen zijn aan kinderen), en kinderen
moeten zich hiernaar gedragen. Maatschappij moet
rekening houden met deze eigenschappen en er hangen
consequenties aan vast voor kinderen een maatschappij.
• Categoriaal beleid = Kind VS volwassen
• Ontstaan van verschillende fases binnen het kind-zijn
• Puberteit
• peuterfase
• Ontstaan van eigen afdelingen binnen de wetenschappen
zoals pediatrie
• Geneeskunde voor kinderen (pediatrie)
• Kinderen als aparte groep beschouwen
• Alles is ingericht op maat van kinderen (kleding,
school,..)
• Ontstaan van kinderwetten
• Verbod op kinderarbeid
• Wet op leerplicht
• Wie was hiermee gebaat ????
1.1.3 huidig kindbeeld
• Krachtig persoon met eigen mogelijkheden
• Kinderen mogen fouten maken
• Elke fase heeft eigen kenmerken
• Kijken naar het ‘kunnen’
• Verschillende ontwikkelingsfases met eigen mogelijkheden en
beperkingen
• Fases van kinderen/jongeren verschillen kwalitatief van volwassenen
• Afsluiten van volwassenwereld
• Instellingen om te groeien naar volwassenheid school,
jeugdbeweging,..
1.2 Evolutie van de sociale controle
• Gaat over bestraffing
• Geen onderscheid volwassene/kind
• Uitzonderlijk door pater familias en Godheid (willekeurig!)
• Verlichting brengt terug verandering