2e master
diergeneeskunde
Ziekteleer en voortplanting KHD
Tine Haesebrouck
2e master diergeneeskunde UGent
1
2022-2023
,INLEIDING
CURSUS = Leerstof 1e EN 2e semester
WOOCLAP = ZKTLSD
Doelstellingen van deze cursus:
1. Studie van de symptomen van de meest voorkomende gastro-intestinale
aandoeningen bij gezelschapsdieren. Het ontwikkelen van een precieze, logische en
systematische diagnostische aanpak bij gastro-intestinale aandoeningen. De
klinische benadering van regurgiteren, braken en diarree verdienen hierbij extra
aandacht. Dit deel wordt volledig in de algemene ziekteleer besproken (1 ste
semester).
2. Het bestuderen van de aandoeningen van het gastro-intestinale systeem die men
in de praktijk ziet bij de gezelschapsdieren, evenals de diagnostische mogelijkheden,
de prognoses en behandelingen. Veel voorkomende aandoeningen worden bij
voorkeur in het 1ste semester besproken (al dan niet met specifieke behandeling).
Examen:
1. Nagaan van de kennis, alsook het begrijpen van de cursus via vragen met korte
antwoorden.
2. Eén of enkele cases. Er zal gevraagd worden een probleemlijst, een differentiaal
diagnose, een diagnostisch plan en een therapeutisch plan op te stellen voor het
voorgestelde geval.
3. 5 opleidingsopdelen => combinatie stelsels
4. Mix korte open vragen (vnl.) en MC
2
,INHOUD
Inleiding ........................................................................................................................................................... 2
Gastro-enterologie ........................................................................................................................................... 7
1. Algemene benadering van gastro-intestinale aandoeningen bij gezelschapsdieren ................................. 7
2. Klinische symptomen van gastro-intestinale problemen en diagnostische benadering ................................. 8
Gastro-intestinale aandoeningen, per orgaan .................................................................................................. 16
Ziekten van de slokdarm ............................................................................................................................... 16
Ziekten van de maag ..................................................................................................................................... 16
Ziekten van de dunne darm .......................................................................................................................... 18
Ziekten van het colon .................................................................................................................................... 18
Ziektes van lever en galgangen ..................................................................................................................... 18
Leveraandoeningen ....................................................................................................................................... 19
Endocrinologie ............................................................................................................................................... 26
Inleiding ............................................................................................................................................................. 26
1. De endocriene pancreas .......................................................................................................................... 26
Diabetes mellitus (DM) ................................................................................................................................. 26
De bijnieren ....................................................................................................................................................... 29
Inleiding ......................................................................................................................................................... 29
Syndroom van Cushing (hyperadrenocorticisme, hypercorticolisme) ..................................................... 30
Ziekte van Addison (hypoadrenocorticisme) ................................................................................................ 31
Iatrogeen hyperadrenocorticisme en iatrogeen secundair hypo-cortisolisme ............................................. 32
De schildklieren ................................................................................................................................................. 33
Hypothyroïdie bij de hond ............................................................................................................................ 33
Euthyroid sick syndrome ............................................................................................................................... 34
Schildkliertumoren bij de hond ..................................................................................................................... 34
Hyperthyroïdie bij de kat .............................................................................................................................. 35
De bijschildklieren ............................................................................................................................................. 37
Hypercalcemie examen : ddx kunnen maken ....................................................................................... 37
DDX en benadering van PU/PD bij hond en kat kunnen uitleggen/toep ..................................................... 38
Uro-nefrologie ................................................................................................................................................ 39
Inleiding ............................................................................................................................................................. 39
Defenities : herhaling ................................................................................................................................... 39
IRIS-stagering ................................................................................................................................................ 40
Casus ............................................................................................................................................................. 40
Lokalisatie van azotemie herhaling ...................................................................................................... 41
1. Chronische nierziekte (CNZ) bij Hond & Kat – Chronic kidney disease (CKD) .............................. 42
3
, Urineweginfecties (UWI) ................................................................................................................................... 49
Algemeen ...................................................................................................................................................... 49
Extra informatie UWI .................................................................................................................................... 51
Samenvatting artikel: niet in detail kennen ......................................................................................... 52
Urolithiasis ........................................................................................................................................................ 55
Feline lower urinary tract disease (FLUTD) ....................................................................................................... 59
Voortplanting ................................................................................................................................................. 64
1. Cyclus en contraceptie bij de hond .......................................................................................................... 64
Cyclus bij de teef ........................................................................................................................................... 64
Contraceptie .................................................................................................................................................. 66
Ongewenste dekking bij de teef zelfstudie ........................................................................................... 72
Schijndracht bij de hond ............................................................................................................................... 73
2. Cyclus van de kat...................................................................................................................................... 75
Cyclus hond vs cyclus kat .............................................................................................................................. 75
Cyclus van de kattin ...................................................................................................................................... 75
Hoe vaak cycleert een kat? ........................................................................................................................... 76
Contraceptie bij de kat .................................................................................................................................. 77
Ongewenste dekking bij de kat ..................................................................................................................... 78
Dekking, dracht en partus bij de kat ............................................................................................................. 78
Partus bij de kat ............................................................................................................................................ 80
3. Cyclusopvolging, dekking, dracht en partus bij de hond ......................................................................... 81
Cyclusopvolging............................................................................................................................................. 81
Dekking bij de hond....................................................................................................................................... 85
Dracht bij de hond......................................................................................................................................... 86
Partus bij de hond ......................................................................................................................................... 89
Neurologie ..................................................................................................................................................... 92
1. Epilepsie ................................................................................................................................................... 92
Inleiding ......................................................................................................................................................... 92
Aanval van epilepsie...................................................................................................................................... 92
Differentiaaldiagnose van epilepsie – ‘epilepsie-imitatoren’ ....................................................................... 94
Classificatie van epilepsie .............................................................................................................................. 96
Behandeling van (vermoedelijke) idiopatische epilepsie .............................................................................. 98
Therapie-resistente (refractaire) epilepsie (30%) ......................................................................................... 99
Behandeling clusters / status epilepticus .................................................................................................... 100
2. Discus hernia .......................................................................................................................................... 101
Voorkomen.................................................................................................................................................. 103
4
, Symptomen ................................................................................................................................................. 103
Diagnose ...................................................................................................................................................... 104
Optimale verzorging verlamde patiënt ....................................................................................................... 104
Behandeling ................................................................................................................................................ 105
Diervoeding .................................................................................................................................................. 106
Inleiding Zelfstudie ........................................................................................................................... 106
1. Obesitas en overgewicht ........................................................................................................................ 109
Algemeen / inleiding ................................................................................................................................... 109
Pathologische gevolgen van obesitas.......................................................................................................... 112
Diagnose ...................................................................................................................................................... 113
Behandeling: ............................................................................................................................................... 114
Praktisch ...................................................................................................................................................... 116
Andere ......................................................................................................................................................... 117
Casus golden retriever ................................................................................................................................ 117
Examenvragen over dit stuk ........................................................................................................................ 119
1. Adverse reaction to food (ARF) .............................................................................................................. 120
Inleiding ....................................................................................................................................................... 120
Voedselallergenen ....................................................................................................................................... 120
Eliminatie dieet = Minimum 8w ........................................................................................................ 120
Conclusie ..................................................................................................................................................... 126
CASE: 9 jaar, intacte reu, Briard .................................................................................................................. 126
Voorbeeld examenvragen ............................................................................................................................... 127
Hematologie................................................................................................................................................. 128
Bloedafname ................................................................................................................................................... 128
Macroscopische evaluatie van bloed .............................................................................................................. 128
Hematologie .................................................................................................................................................... 129
Anemie ............................................................................................................................................................ 137
Lichamelijk onderzoek................................................................................................................................. 137
Classificatie van anemie !!!! enorm belangrijk ................................................................................... 137
DDX van anemie .......................................................................................................................................... 139
Anemie: conclusie ....................................................................................................................................... 145
Hemostase ...................................................................................................................................................... 146
Algemeen .................................................................................................................................................... 146
Thrombocytopenie ...................................................................................................................................... 147
5
,Dermatologie ............................................................................................................................................... 149
Inleiding ........................................................................................................................................................... 149
1. Benadering van de alopecie patiënt ...................................................................................................... 150
Alopecie inleiding ........................................................................................................................................ 150
Alopecie profiel ........................................................................................................................................... 150
Ontstaan van alopecie................................................................................................................................. 151
Caniene symmetrische alopecie...................................................................................................................... 158
Benadering van de jeukpatiënt ....................................................................................................................... 168
Inleiding ....................................................................................................................................................... 168
Parasitaire infecties ..................................................................................................................................... 169
Bacteriële infecties ...................................................................................................................................... 173
Malassezia dermatitis ................................................................................................................................. 174
Atopische dermatitis ................................................................................................................................... 175
Voedselallergie ............................................................................................................................................ 176
Respiratoire aandoeningen .......................................................................................................................... 177
1. Rhinitis: niezen en neusvloei .................................................................................................................. 177
1.1 ‘Niesziekte’ Kat .............................................................................................................................. 177
1.2 Chronische rhinosinusitis Kat ........................................................................................................ 179
2. Dyspnee ................................................................................................................................................. 180
2.1 (Inspiratoire) dyspnee met stridor ................................................................................................ 180
3. Hoesten .................................................................................................................................................. 186
Algemeen .................................................................................................................................................... 186
1. Kennelhoest ....................................................................................................................................... 187
2. (Broncho)pneumonie......................................................................................................................... 189
3. Feline astma – chronische bronchitis ................................................................................................ 193
Cardiologie ................................................................................................................................................... 196
1. Inhoud .................................................................................................................................................... 196
2. Verworven hartaandoeningen bij de hond ............................................................................................ 196
Myxomateuze mitralisklepdegeneratie (MVD) – mitralisklependocardiose – mitral valve disease .......... 196
Dilatorische cardiomyopathie (DCM) .......................................................................................................... 197
Diagnose ...................................................................................................................................................... 199
Behandeling van MVD en DCM ................................................................................................................... 206
3. Verworven hartaandoeningen bij de kat ............................................................................................... 208
Hypertrofe cardiomyopathie (HCM) ........................................................................................................... 208
6
,GASTRO-ENTEROLOGIE
1. ALGEMENE BENADERING VAN GASTRO -INTESTINALE AANDOENINGEN BIJ
GEZELSCHAPSDIEREN
Basisgegevens:
- Signalement
- Reden van consultatie
- Anamnese
- Lichamelijk OZ: volledig, mondholte, abdominale palpatie, rectaal OZ
Probleemlijst: geïdentificeerde problemen, gerangschikt volgens relatief belang, obv
→ Anamnese
→ Lichamelijk OZ
→ Labogegevens
DDX / Analyse: lokaliseren van het probleem → opstellen lijst relevante DDX
Diagnostisch plan: DDX bevestigen of uitsluiten, geschikte testen, financieel aspect
• Bloed- en urineonderzoek: hematologie, biochemie, urologie => geen routine!
• Faecesonderzoek
• Medische beeldvorming: bv. vreemd voorwerp
• Trypsine-like immunoreactivity (TLI, aanwezigheid As tegen trypsine), pancreatic lipase
immunoreactivity (PLI, aanwezigheid As tegen lipase) → pancreatitis
• Folaat/cobalamine (kan oorzaak zijn van diarree)
• Endoscopie:
o Voordeel: snel, weinig invasief (bv. verwijderen vreemd voorwerp)
o Nadeel: niet tot jejunum, kleine biopten, duur
o Ervaring
Therapeutisch plan
Communicatie klant
7
,2. KLINISCHE SYMPTOMEN VAN GASTRO -INTESTINALE PROBLEMEN EN DIA GNOSTISCHE
BENADERING
Casussen die aan bod gaan komen
CASUS Yorkshire, VC, 3 jaar
2w veel en moeilijk slikken, overgeven slijm, wil niet meer eten. = Dysfagie !
CASUS Tervurense Herder, 10j, MC
Enkele maanden braken (na voeding en nuchter, nu ook bloed braken), geen diarree
Halithose: slechte geur uit de mond
Vaak secundair aan bacteriële proliferatie
Oorzaken: tandproblemen, voedselstase, necrotisch weefsel
→ thv mondholte, farynx, neusholte, maag, systemische ziekte
Ptyalisme: verhoogde speekselproductie
Oorzaken: orofaryngeale ziekte, toxische of irriterende producten
Fysiologisch (maaltijd)
Systemische aandoening (nausea, PSS bij de kat)
Pseudoptyalisme: normale speekselproductie, maar speeksel kan niet doorgeslikt worden
Oorzaken: dysfagie
Anatomische problemen,
Neuro- en musculaire aandoeningen,
Hondsdolheid, tetanus
Dysfagie: pijnlijk of moeilijk slikken
Oorzaken: probleem thv mondholte, farynx, soms slokdarm
- Orofaryngeale dysfagie:
o herhaaldelijke inspanningen om te slikken,
o ventroflexie/hyperextensie van de nek,
o voedsel valt frequent op de grond
- Oesofageale dysfagie:
o vergezeld van regurgitatie,
o geen overdreven bewegingen bij het slikken
Onderscheiden van moeilijke opname/kauwen van voeding
8
, DDX dysfagie:
• Acuut + persisterend of progressief: morfologisch probleem (vreemd voorwerp, massa…)
• Intermitterend: motiliteitsstoornis
• Opnemen/kauwen of orofaryngeale dysfagie: mondholte, tong, neurologisch of musculair
• Oesofagale dysfagie: neurologisch/musculair, vreemd voorwerp, massa, vasculaire anomalieën,
slokdarmdivertikel, hiatale hernia
Diagnostische benadering patiënt met dysfagie:
1. Signalement, anamnese
2. Observatie tijdens eten (of video)
3. Lichamelijk OZ (ook mond en craniale zenuwen)
4. Standaard RX (farynx en slokdarm) ± contrast
5. Anesthesie: OZ mondholte, cytologie/biopsie, endoscopie
6. Anti-acetylcholine receptor As (gegeneraliseerde vorm van myasthenia gravis)
Regurgiteren: passieve oprisping van voedsel en/of secreten afkomstig uit slokdarm of farynx
Onderscheiden van braken (!)
Risico op verslikkingspneumonie (!)
DDX:
• Farynx (zeldzaam)
• Maag (zeldzaam): bv. pylorusstenose
• Slokdarm: meest frequent → megaoesofagus, obstructie, inflammatie, divertikel, hiatale hernia
Diagnostische benadering van regurgiteren:
1. Anamnese + lichamelijk OZ (algemeen, SVS en respiratoir)
2. Probleemlijst → DDX
3. RX (farynx, hals, thorax, craniaal abdomen) ± contrast en fluoroscopie
4. Verder OZ onder anesthesie:
a. inspectie farynx,
b. endoscopie slokdarm/maag,
c. elektromyogram farynx/slokdarm
Indien megaoesofagus → onderliggende oorzaken opsporen (o.a. Anti-acetylcholine As)
9
, We zien een RX van matige kwaliteit, waarbij de dorsale
wand van de trachea zichtbaar is. Dit komt door een
megaoesophagus die aanwezig is tot aan de cardia. Bij
een persisterende rechteraortaboog zouden we een
megaoesophagus zien tot craniaal van de hartbasis.
We zien een vreemd voorwerp aanwezig in de
oesophagus en craniaal hiervan zit lucht.
Braken: actieve expulsie van maaginhoud
Onderscheiden van regurgiteren
Acuut vs. chronisch (> 3w of recidiverend)
Bloed bij? (hematemesis)
DDX:
• Gastro-intestinale oorzaken
→ Inflammatie SVS (gastritis, enteritis) (K: !)
→ Neoplasie, Vreemd voorwerp, Gastro-intestinale obstructie
→ Intussusceptie, torsie, dilatatie, Motiliteitsstoornis
→ Infectieus: viraal, parasitair, bacterieel
• Extra-gastro-intestinale oorzaken
∘ VEEL oorzaken BUITEN HET GI-STELSEL kunnen een dier doen braken
∘ Intra-abdominaal: lever, pancreatitis, nieren, peritonitis, prostatitis, pyometra
∘ Extra-abdominaal:
→ Endocrien: hypoadrenocorticisme, diabetic ketoacidosis (DKA), hyperthyroïdie (K:
50%)…
→ Metabool, Neurologisch
→ Intoxicatie: toxische producten, medicijnen
→ Andere: hartfalen kat, dirofilariose…
Labo OZ:
Oorzaak of gevolgen opsporen
Hematologie: Hct, WBC, differentiatie => extra-intestinale oorzaken uitsluiten
Biochemie: azotemie, Na/K (!), TE, albumine, leverenzymen
Urine: AKI of CKD, hypoproteïnemie
Verder indien indicatie: T4, amylase, lipase…
Beeldvorming? Als indicatie (vvwp)
10
