1
PSYCHOPATHOLOGIE
HOOFDSTUK 12
= elk patroon van emoties, gedragingen of gedachten die niet bij de situatie past en dat persoonlijk lijden veroorzaakt of het
individu ervan weerhoudt om belangrijke doelen te realiseren
- Ongepast
- Veroorzaakt lijden
- Leidt tot disfunctioneren
Vroeger noemde men dit een geestesziekte. Het gaat om een patroon, een aantal dingen die een zekere samenhang vertonen.
Een psychische stoornis is een problem wanneer jezelf of anderen het als een problem ervaart, wanneer het je functioneren
verstoord ( dit kan zowel in je privé, social, professioneel leven voorkomen).
Het lijden kan groot worden als je ziet dat het je functioneren belemmerd, en je raakt daar niet direct vanaf.
1/5de tot 1/4de van de bevolking valt onder deze beschrijving van psychopathologie cijfers van mensen die kampen met een
depressive is heel erg hoog, zelfs bij kinderen en jongeren + hogesuïcidecijfers (hoogst in Vlaanderen ten opzichte van België)
WAT IS EEN PSYCHISCHE STOORNIS?
3 klassieke symptomen van ernstige psychopathologie.
- Hallucinaties verstoorde waarneming van de werkelijkheid
- Wanen verkeerde interpretatie van de werkelijkheid, bv mensen die denken dat ze Jezus zijn
- Affectieve verstoringen stoornissen van het gevoelsleven, emotionele stoornissen
Een bepaald affect klopt totaal niet met de omstandigheid waarin het affect wordt vertoond (bv. Wenen zonder
aanleiding, woede-uitbarstingen, lachen wanneer het niet hoort,...)
Het (bio-)medische model beschouwt psychische stoornissen als een ‘ziekte’, terwijl de psychologie ze opvat als een interactie
tussen biologische, gedragsmatige, cognitieve, ontwikkelings- en social-culturele factoren.
SPECTRUM VAN PSYCHISCHE STOORNISSEN
Belangrijk is dat er overgangen zijn, niet zo strak in de praktijk ingedeeld. Geen aan- uit schakelaar, maar een schuifregelaar.
,2
VERANDERDE IDEEËN OVER PSYCHISCHE STOORNISSEN (LEZEN)
Oudheid
- Bovennatuurlijke krachten
- Demonen en geesten
400 voor christus
- Lichamelijke oorzaak
- Hippocrates: onevenwicht tussen de 4 lichaamssappen (humores)
Middeleeuwen
- Bijgeloof
- Demonen en heksen
18e eeuw: medische model (wetenschap)
- Psychische stoornissen zijn ziekten van de geest
- Gelijkaardig zoals andere lichamelijke ziekten
- Hebben objectieve oorzaak en vereisen specifieke behandeling
VERANDERDE IDEEËN OVER PSYCHISCHE STOORNISSEN: PSYCHOLOGISCHE MODELLEN
Gedragsperspectief
= abnormaal gedrag kan op dezelfde manier aangeleerd worden zoals normaal gedrag
Cognitief perspectief
= nadruk op gedachten, gevoelens, percepties & herinneringen
Sociaal perspectief
= sociale bronnen van stress op werk, school, familie- of vriendenkring
PSYCHOLOGISCHE ALTERNATIEVEN VOOR HET MEDISCH MODEL
Social learning theorie van Bandura combinatie van 3 perspectieven
Er is ook een extra component namelijk de sociale context. Alternatieven voor het
medische model =
- Empowermentmodel van herstel = 10 principes
- Strengths model
- Chronic care model
,3
BIO-PSYCHOLOGIE VAN PSYCHISCHE STOORNISSEN
Bij sommige psychische stoornissen zijn er lichamelijke problemen
Bio psychologisch & sociaal model, de stoornis is niet alleen maar op 1 van die domein optreedt, maar de stoornis is het
resultaat van die 3 sferen
INDICATOREN VAN PSYCHISCHE STOORNISSEN
DISTRESS
= vertoont het individu ongewone of langdurige symptomen van onbehagen of stress?
Stress voor een examen bijvoorbeeld is normaal functioneren, dat hoort bij de situatie 2 soorten stress: Eu-stress en Di-stress
- Eustress: verwant met het woorden Euphorie (goede stemming), Euthanasie (goede dood), ... => goede stress, stress
die prestatie doet levert, stress die je aanzet om dingen te doen, die je alert houdt,...
- Distress: slechte stress (verwant met woorden zoals disfunctioneren), stress die je verlamd, stress die je een
onbehaaglijk gevoel levert. Angst, onbehagne, slecht gevoel,... Dit wordt soms problematisch en kan escaleren.
Distress neemt toe hoe ernstiger de stoornis wordt.
ONAANGEPASTHEID
= gedraagt het individu zich regelmatig op een manier die bedreigend is voor zichzelf en/of de ander?
IRRITIONALITEIT
= gedraagt of uit het individu zich op een manier die irrationeel of onbegrijpelijk is voor anderen?
ONVOORSPELBAARHEID
= gedraagt het individu zich onvoorspelbaar en inconsistent op verschillende tijdstippen en in verschillende situaties, alsof hij/zij
de controle kwijt is?
, 4
ONCONVENTIONEEL EN ONGEWENST GEDRAG
= gedraagt het individu zich op een manier die zelden voorkomt, die sociale normen of wetten schendt en moreel onacceptabel
of ongewenst is?
HOE WORDEN PSYCHISCHE STOORNISSEN GECLASSIFICEERD?
De DSM is het classificatiesysteem voor psychische stoornissen dat wereldwijd het meeste wordt gebruikt. Dit systeem
classificeert de stoornissen op grond van hun psychische en gedragsmatige symptomen
DSM-V (2013)
- Vijfde uitgave van diagnostic and statistical manual of mental disorders
- 300+ psychische stoornissen
- Gemeenschappelijk taalgebruik = symptomen, syndromen, diagnoses, ziektek
- Geen definitie van “normaal”
- Grootste aanpassing: afschaffing van de 5 assen:
o As 1: klinische stoornissen en andere aandoeningen die een reden voor zorg kunnen zijn
o As 2: persoonlijkheidstoornissen en zwakzinnigheid
o As 3: somatische aandoeningen
o As 4: psychosociale en omgevingsproblemen
o As 5: algehele beoordeling van het functioneren
KRITIEK
- ‘iedereen gelabeld/ gediagnosticeerd
o op basis van criteria en checklists in hokjes gestopt
o illusie van wetenschappelijke objectiviteit
- Belangenvermening
o invloedrijke psychiaters (APA) pharma industrie
- Sociale culturele context:
o criteria zijn niet waardenvrij heersende normatieve maatschappelijke verwachtingen (bv homofilie)