Resume
Samenvatting Psychodiagnostiek bij senioren
- Établissement
- Hogeschool West-Vlaanderen (HoWest)
De powerpoints + de testen
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
INHOUD1. Neurocognitieve stoornissen ............................................................................................................................................... 4
1.1 Wat zijn neurocognitieve stoornissen? ....................................................................................................................... 4
1.1.1 Neuro –.................................................................................................................................................................. 4
1.1.2 Cognitie - ............................................................................................................................................................... 5
1.2 Hoe diagnosticeren we neurocognitieve stoornissen? ............................................................................................... 12
1.2.1 Delirium/delier..................................................................................................................................................... 12
1.2.2 Beperkte NCS (Mild NCD) .................................................................................................................................... 14
1.3 Wat zijn oorzaken van neurocognitieve stoornissen? ................................................................................................ 14
1.3.1 CVA ...................................................................................................................................................................... 14
1.3.2 Neurogeneratieve aandoeningen ......................................................................................................................... 15
2. Neurocognitieve stoornissen na CVA ................................................................................................................................. 21
2.1 Even herhalen .......................................................................................................................................................... 21
2.2 Bloedvoorziening in de hersenen .............................................................................................................................. 22
2.2.1 Aanvoer van bloed naar hersenen via slagaders.................................................................................................... 22
2.2.2 Cirkel van Willis .................................................................................................................................................... 22
2.2.3 Hersenslagaders................................................................................................................................................... 23
2.2.4 Bevloeiingsgebieden van de hersenslagaders ....................................................................................................... 23
2.3 Wat kan er fout lopen? - Cerebrovasculair accident (CVA)......................................................................................... 23
2.3.1 Hersenbloeding (Hemorragisch CVA) .................................................................................................................... 24
2.3.2 Herseninfarct (Ischemisch cva) ............................................................................................................................. 25
2.3.3 TIA (Transient Ischemic Attack) ............................................................................................................................ 25
2.4 Gevolgen van CVA .................................................................................................................................................... 26
2.4.1 Eerste signalen ..................................................................................................................................................... 26
2.4.2 Verloop en ernst .................................................................................................................................................. 26
2.4.3 Algemene symptomen ......................................................................................................................................... 26
2.4.4 Specifieke symptomen ......................................................................................................................................... 26
2.5 Hoe herken je een beroerte? .................................................................................................................................... 34
3. Verslaving bij senioren....................................................................................................................................................... 35
3.1 “Verslaving bij ouderen geen kinderspel… “ .............................................................................................................. 35
3.1.1 Verslaving of problematisch gebruik? ................................................................................................................... 35
3.1.2 Wanneer is alcoholgebruik problematisch? .......................................................................................................... 35
3.1.3 Risico groepen...................................................................................................................................................... 35
3.1.4 Is er eigenlijk wel een probleem? ......................................................................................................................... 35
3.1.5 Early onset vs Late onset ...................................................................................................................................... 36
3.1.6 Effect van alcohol op het lichaam ......................................................................................................................... 37
3.1.7 Alcohol en het brein : zeer complex verhaal.......................................................................................................... 37
3.1.8 Neurocognitieve stoornis ten gevolge van alcohol ................................................................................................ 38
1
, 3.1.9 Medicatie verslaving ............................................................................................................................................ 40
3.1.10 Verslaving en ouderen ..................................................................................................................................... 41
3.1.11 Hoe breng je verslavingsproblematiek dan in kaart? ........................................................................................ 41
3.1.12 Psychodiagnostische instrumenten?................................................................................................................. 42
3.1.13 Waarom is alcoholgebruik/verslaving een behandeldoel, ook op oudere leeftijd ? ............................................ 42
3.1.14 Behandeling: “optimisme vs pessimisme = realisme” ........................................................................................ 42
3.1.15 Behandeling: ambulant? Residentieel? ............................................................................................................. 43
3.1.16 Preventie als belangrijkste interventie .............................................................................................................. 43
4. Depressie bij senioren ....................................................................................................................................................... 44
4.1 Inleiding ................................................................................................................................................................... 44
4.1.1 feit of fabel?......................................................................................................................................................... 44
4.1.2 Depressie volgens de DSM 5 (cfr. OLOD ‘diagn. Volwassenen) .............................................................................. 44
4.1.3 Prevalentie........................................................................................................................................................... 44
4.2 Depressie op latere leeftijd: een uniek verhaal.......................................................................................................... 45
4.2.1 ‘normaal’ vs ‘ziek’................................................................................................................................................. 45
4.2.2 Inclusie/exclusie ................................................................................................................................................... 45
4.3 Klinisch beeld bij ouderen......................................................................................................................................... 45
4.3.1 Mogelijke symptomen .......................................................................................................................................... 45
4.3.2 Klinisch beeld volgens Fried et al. (2015).............................................................................................................. 47
4.3.3 Diagnose bemoeilijkt door co-morbide stoornissen .............................................................................................. 47
4.3.4 Frailty cluster (Gurland) ........................................................................................................................................ 47
4.3.5 Depressie versus apathie ...................................................................................................................................... 47
4.3.6 Cognitieve beperkingen: geheugen, aandacht en executieve functies ................................................................... 48
4.4 Depressie = multifactoriële oorzaken ........................................................................................................................ 48
4.4.1 Leeftijd & geslacht................................................................................................................................................ 48
4.4.2 Sociaal-economische omstandigheden ................................................................................................................. 48
4.4.3 Lichamelijke gezondheid ...................................................................................................................................... 48
4.4.4 Psycho-sociale context (bv. sociale steun? belastende gebeurtenissen? persoonlijkheid?) .................................... 48
4.4.5 Genetische kwetsbaarheid ................................................................................................................................... 49
4.4.6 Eerdere depressieve episodes .............................................................................................................................. 49
4.4.7 Co-morbiditeit psychiatrische pathologie.............................................................................................................. 49
4.5 Depressie vs dementie ............................................................................................................................................. 50
4.5.1 Hoge co-morbiditeit tussen Alzheimer dementie en depressie .............................................................................. 50
4.5.2 Waarom differentiaal onderzoek? ........................................................................................................................ 50
4.6 Depressie vs rouw .................................................................................................................................................... 50
4.7 Herkenning en diagnostiek ....................................................................................................................................... 50
4.7.1 diagnostiek .......................................................................................................................................................... 50
4.7.2 Meetinstrumenten ............................................................................................................................................... 51
4.8 Beloop ..................................................................................................................................................................... 51
2
, 4.9 Gevolgen van een depressie ..................................................................................................................................... 52
4.9.1 Welbevinden en dagelijks functioneren ................................................................................................................ 52
4.9.2 Verhoogde mortaliteit? ........................................................................................................................................ 52
4.10 Beschermende factoren ........................................................................................................................................... 52
4.11 Behandeling ............................................................................................................................................................. 53
4.11.1 Psycho-educatie............................................................................................................................................... 53
4.11.2 Farmacotherapie.............................................................................................................................................. 53
4.11.3 Psychotherapie ................................................................................................................................................ 54
4.11.4 Multidisciplinaire therapie ............................................................................................................................... 54
4.12 Zelfzorg voor de hulpverlener ................................................................................................................................... 55
5. Cognitieve screeningsinstrumenten ................................................................................................................................... 56
5.1 MMSE (=Mini mental state examination) .................................................................................................................. 56
5.1.1 Tekortkomingen van de MMSE ............................................................................................................................. 56
5.1.2 Testafname: materiaal ......................................................................................................................................... 57
5.1.3 Voorafgaand aan de afname................................................................................................................................. 57
5.1.4 Testafname: algemene instructies ........................................................................................................................ 57
5.1.5 vragen.................................................................................................................................................................. 57
5.1.6 rapportering score op MMSE................................................................................................................................ 59
5.2 MoCA ....................................................................................................................................................................... 60
5.2.1 Tekortkomingen van de MoCA ............................................................................................................................. 60
5.2.2 Testafname: materiaal ......................................................................................................................................... 60
5.2.3 Rapportering score op MoCA................................................................................................................................ 60
Color Word Interference Test (CWIT)......................................................................................................................................... 61
Behavioural Assessment of the Dysexecutive Syndrome (BADS) ................................................................................................ 65
Audio-Verbale Leertest (AVLT) .................................................................................................................................................. 69
3
,1. NEUROCOGNITIEVE STOORNISSEN
1.1 WAT ZIJN NEUROCOGNITIEVE STOORNISSEN?
DSM IV-TR (vroeger)
- Delirium
- Dementie
- Amnestische en andere cognitieve stoornissen
DSM 5 (nu)
- Neurocognitieve stoornissen
o Delirium
o Beperkte neurocognitieve stoornis
- Uitgebreide neurocognitieve stoornis (≈ dementie
Waarom ‘dementie’ verwijderd uit DSM?
- begrip ‘dementie’ wordt zelden geassocieerd met jongere patiënten ↔ NCS
- Dementie word bijna enkel geassocieerd met oudere mensen terwijl we weten dat jongeren dit ook kunnen hebben
- ‘cognitieve’ duidt aan het primair een stoornis in de cognitieve functies betreft.
- ‘neuro’ duidt aan dat het een stoornis in het hersenfunctioneren betreft die leidt tot de cognitieve stoornis.
Waarom opgenomen in de DSM? (Vervanging van dementie naar neurocognitieve stoornissen)
- psychische stoornissen komen voor bij 90% mensen met NCS
- psychische stoornissen of klachten zoals een depressieve stoornis, hallucinaties, apathie, verhoogde prikkelbaarheid
kunnen een voorbode (signalen) zijn van een (uitgebreide) NCS
1.1.1 NEURO –
Neuro: stoornissen in onze hersenen, brein
Hier heb je een onderscheiding tussen aangeboren of niet
aangeboren hersenaandoeningen
Verworven hersenaandoeningen: niet aangeboren
hersenaandoeningen (NAH)
Duidelijke verandering tussen functioneren en premorbide
functioneren (periode voorgaande van hersenaandoening
Duidelijke breuk: er is een leven voor en een leven na de
hersenbeschadiging
Traumatisch= oorzaken ligt buiten het lichaam vb.
oorlog, baby door elkaar schudden
Niet traumatisch: processen die in je lichaam
gebeuren
Vb. oorzaken in ons bloedstelsel (hersenbloeding),
door te vettig eten (bloedklonters die naar
hersenen gaan -> geen zuurstof meer naar
hersenen)
4
,Vasculair: Aandoeningen die te maken hebben met bloedvaten die in hersenen bloeding kunnen veroorzaken -> stoornis in
hersenen
Intoxicatie: vergiftiging van de hersenen (vb. chemische stoffen, drugs, alcohol,…) -> korsakov syndroom
Anoxie: zuurstoftekort bij de hersenen (gebeurd vaak bij mensen die een hartstilstand krijgt) -> onherstelbare hersenschade.
Hersenen kunnen ma 3 minuten zonder zuurstof anders onherstelbare hersenschaden
Niet een plotse verandering, maar een gelijkelijke progressieve achteruitgang in cognitief functioneren : neurodegeneratieve
aandoeningen
1.1.2 COGNITIE -
Stoornissen in de cognitie: stoornissen in aandacht, taal,
executieve,…
Plots: je hebt een hersenbloeding gehad en hierdoor kan je
bepaalde dingen niet meer vb nadenken
AANDACHTSSTOORNISSEN
- Selectieve/ gerichte aandacht
- Volgehouden aandacht
- Verdeelde/alternerende aandacht
- Specifieke aandachtsstoornis: neglect
Oefeningen:
Jantje zit in het derde leerjaar en moet rekenoefeningen maken. In de klas zijn er vele stoorzenders: Marie die naast Jantje zit
tikt voortdurend met haar pen op de tafel, de felgekleurde posters aan de muur, de hitte. Jantje heeft ook enkele interne
stoorzenders: de ongemakkelijke stoel doet pijn aan zijn rug, zijn maag knort omdat hij niet ontbeten heeft en hij is zijn
vingerpleister verloren. Welke aandachtscomponent wordt hier heel erg uitgedaagd?
U kunt meerdere antwoorden kiezen
a) selectieve aandacht → gaat over het kunnen richten van je aandacht
b) volgehouden aandacht
c) verdeelde aandacht
Na hersenbeschadiging kan studieleraar Nick niet meer surveilleren in het studielokaal. Welke aandacht is hier gestoord?
a) Gerichte aandacht
b) Volgehouden aandacht
c) Verdeelde aandacht
Na haar beroerte slaagt Ria er niet meer in om nog te fietsen in het verkeer. Enkel op een rustig fietspad langs de Schelde lukt
het haar nog, op voorwaarde dat haar man niet teveel praat.
Luister naar de spreker, het stemmen is gesloten
a) selectieve aandacht
b) Volgehouden aandacht
c) Verdeelde aandacht
5
,Neuropsychologische tests: aandacht
BOURDON WIERSMA TEST
- Zo snel mogelijk de stipfiguren met 4 stippen doorstrepen op een blad met 25 of 50 regels stipfiguren.
o Tempo
▪ Hoe snel werkt iemand
o Wisselingen in tempo
▪ vb goed starten, maar trager tegen einde
▪ Iemand met depressie start traag en tempo word beter
o Nauwkeurigheid
o Neglect
o Observatie
- Wordt gebruikt bij kinderen, volwassenen, jongere senioren.
- Meer op executieve functies
D2
- Op een testformulier met 14 regels, bestaande uit een reeks letters (p/d met verticale streepjes), zoveel mogelijk
letters d met exact twee streepjes doorstrepen.
o werktempo + schommelingen in werktempo
o nauwkeurigheid
o neglect
- Wordt gebruikt bij kinderen, volwassenen, jongere senioren.
- Aandacht word iets meer gestuurd.
o Vb na paar seconden zeggen dat ze naar volgende lijn moeten gaan
TRAIL MAKING TEST (TMT)
- 2 delen:
o A: zo snel mogelijk de cijfers volgens de getallenrij verbinden
o B: zo snel mogelijk afwisselend een cijfer en letter verbinden. De cijfers volgens de
getallenrij, de letters volgens alfabet.
- Snelheid waarmee pp. correct kan schakelen van cijfer naar letter (=cognitieve flexibiliteit)
- Vooral bij senioren
LINE BISECTION TEST
- Lijnen-deeltest: De pp moet het midden aanduiden van horizontaal getekende lijnen.
- Scoring: een afwijking van > 6mm van het midden van een lijnstuk indiceert neglect. Een omissie van ≥
2 lijnen indiceert eveneens neglect.
COLOR-WORD INTERFERENCE TEST
6
,GEHEUGENSTOORNISSEN
- Amnesie = wetenschappelijke naam voor geheugenstoornis
o A staat voor een verworven stoornis
o Dis: gaat om een ontwikkelingsstoornis
Ik vraag aan Nico waar hij werkte voor zijn verkeersongeval. Hij kan het zich niet herinneren. Nico leidt waarschijnlijk aan een
a) Anterograde amnesie
b) Retrograde amnesie
c) Transiente globale amnesie
d) dissociatieve amnesie
Katrien, 69 jaar werd door haar man naar de spoeddienst gebracht omdat ze die ochtend plotseling in de war was. Ze was
gedesoriënteerd en stelde steeds weer dezelfde vragen. Ze had geen moeite met lopen, praten of zich aankleden. Er was geen
voorgeschiedenis van hoofdtrauma, epilepsie of eerdere soortgelijke episodes. Toen ze onderzocht werd, kende ze haar naam
en herkende ze haar man. Ze was in staat om eenvoudige commando's te volgen. Ze herinnerde zich niets van de
gebeurtenissen sinds de ochtend of de dag ervoor. Ze vroeg herhaaldelijk hoe ze in het ziekenhuis was geraakt, ondanks dat ze
meerdere keren te horen had gekregen dat haar man haar had gebracht. Deze amnesie is waarschijnlijk een
a) Anterograde amnesie
b) Retrograde amnesie
c) Transiente globale amnesie
d) Dissociatieve amnesie
Ik lees 10 woorden voor aan Anja. Ze kan er 2 oproepen. Mogelijks heeft Anja een ...
a) Anterograde amnesie
b) Retrograde amnesie
c) Transiente globale amnesie
d) Dissociatieve amnesie
Op de neuropsychologische dienst van UZG wordt een man binnengebracht die zijn autobiografisch geheugen kwijt is. Maar dan
ook totaal. Hij weet niet meer wie hij is of waar hij vandaan komt. Hij spreekt gebroken Duits, duidelijk niet zijn moedertaal.
Jaren daarvoor was hij ergens in Gent ‘wakker’ geworden.
a) Anterograde amnesie
b) Retrograde amnesie
c) Transiente globale amnesie
d) Dissociatieve amnesie
Dissociatieve amnesie = belangrijke dingen over jezelf niet meer kunnen herinneren.
Heeft niet te maken met een hersenafwijking, maar meer met een trauma.
Transiente globale amnesie = een kortdurende plotse amnesie waarbij iemand
tijdelijk niets meer opslaat (minder dan een dag). Verdwijnt dan ook terug
Retrograde amnesie = het niet meer kunnen oproepen van autobiografische info van
het verleden voor de hersenbeschadiging
Anterograde amnesie = een stoornis in het opnemen (leren, onthouden) van nieuwe
informatie. Vb. bij alzheimer
7
,Neuropsychologische tests:
AVLT: AUDIO VERBALE LEESTETS
- Test waarbij persoon 15 woorden aangeboden krijgt en persoon moet zo veel mogelijk
woorden proberen te onthouden
LLT: LOCATION LEARNING TEST
- Onthouden locatie alledaagse voorwerpen die oudere mensen vaak niet meer kunnen
terugvinden (sleutels, kam, geldbeugel etc.)
- De pp. moet in 5 aanbiedingen de locatie van de voorwerpen leren. Na iedere presentatie
van de stimuluskaart (15”) moet de pp. de kleine afbeeldingskaartjes op de juiste plaats op de
testkaart leggen.
- → visueel-ruimtelijke geheugen: nieuwe visueel-ruimtelijke informatie inprenten,
onthouden, reproduceren en herkennen over een langere periode.
COMPLEXE FIGUUR TEST REY
- Figuur kopiëren
- Figuur reproduceren uit geheugen (direct na kopie, na interval, … diverse afnamewijzen)
- → Visueel geheugen voor complex visueel materiaal
WAIS CIJFERREEKSEN
- De test bestaat uit 3 onderdelen. Bij elk onderdeel moet de pp een in lengte toenemende reeks cijfers nazeggen:
o VOORWAARTS
▪ item 1: 2-9
▪ item 6: 2-1-8-9-4-3-6
o ACHTERWAARTS
▪ item 1: 2-1
▪ item 6: 3-7-8-5-4-3-2
o SORTEREN
▪ item 5: 3-3-6-1-5
- Intelligentietest voor volwassenen
- Audioverbale test: je ziet de cijfertjes niet
- Audioverbale werkgeheugen
CORSI BLOKKENTEST
- De test bestaat uit 2 onderdelen. Bij elk onderdeel moet de pp een in lengte toenemende reeks blokken in de
gedemonstreerde volgorde aantikken:
o in dezelfde volgorde zoals ze werden aangetikt (Blokkenreeks Voorwaarts)
o in omgekeerde volgorde (Blokkenreeks Achterwaarts)
- Kan zijn dat je het audioverbaal wel kunt, maar visueel niet. Hiervoor is deze test goed
8
,TAAL-EN SPRAAKSTOORNISSEN
PERCEPTIESTOORNISSEN
TAAL- EN SPRAAKSTOORNISSEN
PRAXIE STOORNISSEN
EXECUTIEVE FUNCTIESTOORNISSEN
- Luria: ‘hogere corticale functies’
o studie van de F kwab
o Luria zei dat mensen reageren niet enkel passief, maar zijn ook wezens die doelen kunnen stellen, gedrag
afstellen op situaties,… Hij zei dat dit kwam door de frontale kwab
o Voor luria was er weinig aandacht voor de frontale regio
- Lezak: term ‘executieve functies’
o = functies die doelgericht en adaptief gedrag mogelijk maken
o = functies die essentieel zijn in nieuwe taken waarbij we geen beroep kunnen doen op routine of situaties
waar weinig structuur gegeven wordt.
o De eerste die de term EF gebruikt
- Geen (realistische) doelen kunnen stellen
- Geen plannen kunnen maken om doel te bereiken
- Geen gedragscontrole om doel te bereiken of bij te sturen
3 fronto-subcorticale netwerken (fronto: Stukken over de frontale kwab, subcorticale: gaat over hersenkernen dieper in de
hersenen)
Orbi: gebied net boven je neus
1e lijn: netwerk
2de en 3de lijn: hersendelen die er in verbinding mee
staan
Moti: belangrijk voor het in gang zetten van gedrag
Gedragscontrole stoornis
= Als orthofontale beschadigd is kun je een gedragscontrolestoornis krijgen
- Impulsief, gehaast gedrag
o Eten voor de rest aan tafel is, iets kopen zonder na te denken of je het wel kunt gebruiken
- Geringe sociale cognitie: weinig empathie, decorumverlies
o Niet weten hoe je je moet gedragen
▪ Vb boeren op restautant
▪ Maturberen in openbaar
- Reactief agressief gedrag: gericht op directe behoeftebevrediging, lage frustratietolerantie
- Ontremming: motorisch, verbaal, seksueel, eten/drinken, verslaving
o Verbaal: blijven praten
o Seks: blijven vrijen zonder affectie
o Voedsel: al het snoep van je kinderen opeten
- weinig besef, geen schuldgevoel
- Zeer lastig voor omgeving
9
, Drive stoornis
- "Mijn man zegt dat ik zo weinig doe. Maar wat moet ik dan doen? Ik weet het niet.“ (Iemand die tot niets meer komt)
- Apathie / initiatiefverlies:
o Motorisch
▪ Niet meer bewegen, niet meer spreken
o Cognitief
▪ Vorheen heel leergierig, nu geen interesses meer
o Emotioneel
▪ Geen begrip meer kunnen geven
o Discrepantie tussen zeggen en doen
▪ Patient zegt dat ze iets gaan doen maar doet het niet
- Spectrum stoornis
o Het is heel alles of niet
o Je kan ook een lichte mate hebben
- Zeer moeilijk voor naasten:
o Irritatie bij naasten/hulpverleners: “luiheid”
o Vermoeden van depressie
▪ Doet je soms denken aan depressie, maar soms lijden ze er niet onder
o Alle zorg is vanzelfsprekend
Neuropsychologische tests: executieve functies
Behavioural Assessment of Dysexecutive Syndrome (BADS) + Meerdere executieve functies (testbatterij)
DEX vragenlijst
BRIEF-A (Executieve functies vragenlijst voor volwassenen) Zelfrapportage + Informantenvragenlijst
BRIEF - A
- A staat voor adults
- Zelfrepportagevragenlijst: 1 door jezelf en 1 word ingevuld door iemand die de perron goed kent. Deze 2 worden dan
vergeleken dan met elkaar
SOCIALE COGNITIESTOORNISSEN
- Krijgt de laatste jaren meer aandacht, maar nog steeds minder dan de andere
o Vb. hoe gedraag je je op school, in de winkel,…
- Sociale cognitie = de cognitieve processen die betrokken zijn bij het begrijpen van sociale situaties en van andere
mensen.
- Sociale cognitie en emotie sterk verweven processen:
- Spiegelneuronen → herkennen, meevoelen en begrijpen emotie bij de ander → (affectieve) empathie
o laten ons toe om emoties bij andere te herkennen en mee te voelen. Dezelfde spiegelneuronen gaan oplichten
o Affectieve empathie: het echt kunnen meevoelen met anderen
o Cogn: de gevoelens van de andere gaan begrijpen zonder mee te voelen
- Theory of mind
o Gedachten & intenties begrijpen (cognitieve TOM)
o Emoties begrijpen (affectieve TOM/ cognitieve empathie) (zonder spiegelneuronen)
▪ Cognitief TOM: het begrijpen van de gedachten en bedoelingen van anderen
o het vermogen om perspectief van andere te begrijpen (wat ik denk is niet perce wat anderen denken)
o Cognitief TOM: het begrijpen van de gedachten en bedoelingen van anderen
▪ Affectief TOM: emoties begrijpen zonder mee te voelen
o
- Onderscheiden maar sterk interagerende neurale netwerken (staan sterk in verbinding met elkaar)
10
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur bobartholomeus. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €3,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
77983 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans