Academiejaar 2022-2023 Vermogensplanning en
fiscale procedures
Lector: I. Goethals
,INHOUDSOPGAVE
1 inleiding .................................................................................................................................. 3
1.1 stappenplan ....................................................................................................................................... 4
1.1.1 Stap 1: oplijsting van de actuele situatie ........................................................................................... 4
1.1.2 stap 2: mogelijke planningstechnieken.............................................................................................. 5
1.1.3 stap 3: advies...................................................................................................................................... 5
1.2 doelstellingen van vermogensplanning en fiscale procedures .......................................................... 5
1.2.1 Progressief belastingstarief................................................................................................................ 5
1.2.2 Verdeelrecht ...................................................................................................................................... 6
1.3 voorkennis .......................................................................................................................................... 7
1.3.1 huwelijksvermogensrecht .................................................................................................................. 7
1.3.2 erfrecht .............................................................................................................................................. 7
1.3.3 schenkingen en testamenten ............................................................................................................. 8
1.3.4 Eigendomsrecht ................................................................................................................................. 8
2 erfbelasting ............................................................................................................................. 9
2.1 inleiding .............................................................................................................................................. 9
2.1.1 2 soorten ............................................................................................................................................ 9
2.1.2 Kenmerken ......................................................................................................................................... 9
2.1.3 belang ................................................................................................................................................. 9
2.1.4 Bronnen............................................................................................................................................ 10
2.2 belastingheffing ............................................................................................................................... 11
2.2.1 vestiging van de rechten/belastbaar voorwerp ............................................................................... 11
2.2.2 belastbare basis ............................................................................................................................... 18
2.2.3 tarief ................................................................................................................................................. 25
2.3 inning en invordering ....................................................................................................................... 40
2.3.1 de aanslagprocedure........................................................................................................................ 40
2.3.2 Betaling van rechten en boeten ....................................................................................................... 43
2.3.3 Bezwaar en ambtshalve ontheffing ................................................................................................. 44
2.3.4 Intrest ............................................................................................................................................... 45
2.3.5 Invorderingen ................................................................................................................................... 45
2.3.6 Waarborgen van de schatkist .......................................................................................................... 45
2.3.7 Onderzoek en controle .................................................................................................................... 45
2.3.8 verplichtingen opgelegd aan derden ............................................................................................... 46
2.3.9 Bewijsmiddelen ................................................................................................................................ 47
2.3.10 De verjaring ...................................................................................................................................... 49
3 registratierechten .................................................................................................................. 50
3.1 Inleiding ............................................................................................................................................ 50
3.1.1 Registratierecht ................................................................................................................................ 50
3.1.2 registratieformaliteit ........................................................................................................................ 51
3.1.3 doel .................................................................................................................................................. 51
3.1.4 gewestelijke belasting ...................................................................................................................... 52
3.1.5 bronnen ............................................................................................................................................ 52
3.2 Registratieverplichting ..................................................................................................................... 52
3.2.1 te registreren akten en verklaringen ............................................................................................... 53
3.2.2 Personen die tot registratie verplicht zijn, termijn en plaats van registratie .................................. 54
3.3 Soorten registratierechten ............................................................................................................... 56
3.3.1 Het vaste registratierecht ................................................................................................................ 56
3.3.2 de evenredige rechten ..................................................................................................................... 56
3.4 Schenkbelasting ............................................................................................................................... 57
3.4.1 Schenking ......................................................................................................................................... 57
3.4.2 schenkbelasting................................................................................................................................ 57
,3.4.3 belastbare basis ............................................................................................................................... 58
3.4.4 tarief ................................................................................................................................................. 60
3.4.5 verminderingen ................................................................................................................................ 61
3.4.6 vrijstellingen ..................................................................................................................................... 62
3.5 Verkooprecht ................................................................................................................................... 64
3.5.1 belastbaar voorwerp ........................................................................................................................ 64
3.5.2 Belastbare basis ............................................................................................................................... 65
3.5.3 Tarief in het Vlaamse Gewest .......................................................................................................... 66
3.5.4 De meeneembaarheid van de registratierechten in het Vlaams Gewest ........................................ 68
3.5.5 Teruggave ......................................................................................................................................... 69
3.6 verdeelrecht ..................................................................................................................................... 70
3.6.1 Bepaling van het verdeelrecht en het toepassingsgebied ............................................................... 70
3.6.2 Grondslag ......................................................................................................................................... 70
3.6.3 Tarief ................................................................................................................................................ 70
4 fiscale procedures .................................................................................................................. 72
4.1 Taxatieprocedure ............................................................................................................................. 73
4.1.1 Beginselen van behoorlijk bestuur................................................................................................... 73
4.1.2 aangifteverplichtingen ..................................................................................................................... 75
4.1.3 onderzoeksbevoegdheden ............................................................................................................... 80
4.1.4 bewijsmiddelen inkomstenbelasting ............................................................................................... 88
4.2 aanslagprocedure............................................................................................................................. 95
4.2.1 de aanslagprocedures ...................................................................................................................... 95
4.2.2 De aanslagtermijnen ........................................................................................................................ 99
4.3 Geschillenprocedure ...................................................................................................................... 104
4.3.1 administratieve beroepsmogelijkheden in de inkomstenbelastingen........................................... 104
4.3.2 gerechtelijke geschillenprocedure ................................................................................................. 112
5 extra.................................................................................................................................... 114
,inleiding
1 INLEIDING
Successieplanning: de organisatie en de overdracht van vermogen bij overlijden
Erfbelasting = vroeger successierecht
Doelstellingen:
1) Niet-fiscaal: zelf regelen van erfopvolging
2) Fiscaal: vermijden van hoge erfbelastingen
Vermogensplanning is zelf geen recht, het gaat om technieken die hun basis vinden in bepaalde takken van
het recht.
Welk recht is daarbij betrokken: (nog belangrijke zaken weten van vorige jaren)
• Eigendomsrecht
• Erfrecht
• Huwelijksvermogensrecht
o Verblijvingsbeding (langst leeft al)
• Vennootschapsrecht
• Erfbelasting
• Registratierechten
Kennen: wat is EV en wat is GV in erfrecht.
Algemene principes:
• Vermogensplanning is maatwerk
• Vermogensplanning veronderstelt openheid over samenstelling van het vermogen
• Vermogensplanning betekent keuzes maken
• vermogensplanning is de grenzen opzoeken van wat wettelijk toegelaten is en wat niet
• Vermogensplanning is een verhaal zonder einde
OPM. algemene antimisbruikbepaling → doel is om achterpoortjes te sluiten om belastingen te
vermijden. Fiscus moet geen rekening houden met de keuzes die de belastingplichtige heeft gemaakt.
• Art. 3.17.0.0.2 VCF en Art. 344 WIB
• Fiscus gaat nooit testamenten betwisten d.m.v. de algemene antimisbruikbepaling
• Aan testamenten kan men niet aankomen, handgiften, bankgiften = WITTE LIJST
Legaliteitsprincipe = de wet is de enige bron van belasting. De fiscus kan maar overgaan tot zijn taak
wanneer de wet dit toelaat. Belasting kan enkel ingevoerd worden door de wet (doel: burger beschermen
tegen overheid die gemakkelijk belastingen zou eisen)
• Op welke manier wordt burger beschermd? Burger heeft inspraak om te bepalen op wie ze
stemmen en wie er dus komt in het parlement om de wetgeving op te stellen
Pagina 3 van 114
,inleiding
1.1 STAPPENPLAN
Bij het uitwerken van een advies inzake vermogensplanning dien je steeds volgend stappenplan te volgen:
actuele situatie instrumenten advies
1.1.1 STAP 1: OPLIJSTING VAN DE ACTUELE SITUATIE
•burgerlijke staat
•samenstelling van de familie
•woonplaats
•verstandhouding tussen partijen
persoonlijke •leeftijd
situatie •gezondheidstoestand
•wettelijk erfrecht
•huwelijksvermogensstelsel
•wettelijk samenwonend
juridische situatie
•samenstelling van het vermogen (roerend/onroerend)
•waarde
vermogenssituatie
•schenkingen
•testamenten
•clausules huwelijks en of samenwoningscontract
reeds getroffen •levensverzekering
schikkingen
Pagina 4 van 114
,inleiding
1.1.2 STAP 2: MOGELIJKE PLANNINGSTECHNIEKEN
Huwelijkscontract
• Stelsel
• Beding van inbreng
• Keuzebeding
• Toegevoegd intern gemeenschappelijk vermogen
Schenkingen
• Handgift/bankgift/notariële schenking
• Restlegaat
• Doorgeefschenking
Testament
• Verdeellegaat
• Duolegaat
Levensverzekeringen
Controlemechanismen
• Vennootschap
• Holding
• Maatschap
1.1.3 STAP 3: ADVIES
1.2 DOELSTELLINGEN VAN VERMOGENSPLANNING EN FISCALE PROCEDURES
1.2.1 PROGRESSIEF BELASTINGSTARIEF
Reden: Degene die minder verdient betaalt minder belastingen en degene die meer verdiend betaald meer
belastingen. De sterkste schouders moeten de meeste lasten dragen.
= Draagkrachtprincipe in de inkomstenbelastingen
1.2.1.1 OP WIE LIGT DE BELASTINGSDRAAGKRACHT?
Vanaf inkomen van 41.360 euro betaal je 50% belastingen in de inkomstenbelastingen (= de hoogste schijf)
Stel je verdient 43.000 euro op een jaar, zitten die mensen dan in de hoogste schijf? Ja, je kan dus wel aan
snel aan de hoogste schijf van de belastingen zitten.
Conclusie: het principe is dus eigenlijk niet meer correct omdat je al snel aan de hoogste schijf kan zitten, dus
ook de middenklasse. Je moet niet per se een van de rijksten zijn omdat gewone mensen er ook al aan kunnen
zitten.
1.2.1.2 GEVOLGEN VAN DE HOGE BELASTINGSDRUK
- Een bijberoep aangaan en afschrijven (deels als zelfstandige werken)
- Naast belastingontduiking zoals fraude heb je ook belastingvermijding*
*belastingvermijding = op zoek gaan naar een situatie, zonder dat je fraude pleegt, om minder belastingen
te betalen.
Pagina 5 van 114
,inleiding
Hoe kan je aan belastingvermijding doen?
Door beroep te doen op fiscale juristen: zij gaan voor jou zoeken op de meest voordelige situatie om minder
belastingen te betalen. Bv. Bij successierechten gaan ze zoeken op een manier om zo weinig mogelijk
erfbelastingen te betalen.
De mensen in de hoogste schijf gaan zich zo goed mogelijk adviseren waardoor ze eigenlijk weinig belastingen
betalen vergeleken met de lagere schijven. De belastingdruk ligt dus uiteindelijk op de lage middenklasse en
de lagere klassen.
1.2.1.3 ROL VAN DE FISCUS EN DE BELASTINGPLICHTIGE
Op PB zijn de belastingen verschuldigd op jaarbasis op de inkomsten van de rijksinwoner.
De fiscus kan niet direct de belastingen innen. De belastingplichtige moet eerst aangifte doen. Bv. Voor
inkomstenjaar ‘21 moet er een aangifte gebeuren eind juni dus tegen 30/06 van het aanslagjaar =
30/06/2022.
1.2.1.4 WAT GEBEURT ER NA DE AANGIFTE?
De fiscus moet de belasting berekenen en de aanslag vestigen. Stel aangifte gebeurt op 30/06, hoeveel tijd
heeft de fiscus dan om dit te doen? 18 maanden. Voor inkomstenjaar ‘21 kan de fiscus dus een aanslag
vestigen tot 30/06/23.
• Maar als de fiscus de aangifte controleert en vaststelt dat de belastingplichtige de aangifte niet
volledige heeft ingevuld of niet correct, dan krijgt de fiscus 3 jaar.
Fiscale procedure = alle formele rechtsregels die bepalen welke …
1.2.2 VERDEELRECHT
Verdeelrecht ben je verschuldigd wanneer je eigenaar bent met meerdere personen en je gaat de andere
uitkopen. Bv. Je erft huis met broer van je ouders en je gaat huis overkopen dan ben je verdeelrecht
verschuldigd.
Hoe bewijs je dat je eigenaar bent van een onroerend goed?
• Door het bezit aan te tonen en daarom kan je die schenken van hand tot hand door gewoon het bezit
over te dragen.
Legatarissen = testamentaire erfgenamen
Soorten legatarissen:
Algemeen Bijzonder Legataris ten algemene titel
Krijgt alles Krijgt een specifiek omschreven Een bepaald deel
goed
bv. De helft of een derde
Alle erfgenamen dragen bij in de schulden bij de nalatenschap behalve de bijzondere legataris, dus kind dat
Porsche krijgt bv. moet niet bijdragen in het passief
Pagina 6 van 114
,inleiding
1.3 VOORKENNIS
1.3.1 HUWELIJKSVERMOGENSRECHT
Vermogensplanning bij gehuwde persoon → eerst bepalen welke invloed het huwelijk op het vermogen
heeft.
DUS: Je moet de regels uit het huwelijksvermogensrecht kennen om deze te kunnen toepassen in oefeningen
inzake vermogensplanning.
• Loutere theorie wordt op het examen daarover niet gevraagd
Volgende zaken dien je te kennen/kunnen:
1) Bepalen welk huwelijksvermogensstelsel van toepassing is, dit door na te gaan of de echtgenoten
een huwelijkscontract hebben afgesloten en wat de inhoud daarvan is
2) De vermogens (EV en GV) kunnen samenstellen (actief en passief), m.b.t. schenkingen kunnen
bepalen wat echtgenoten kunnen schenken en in welk vermogen een geschonken goed valt
3) Berekenen van de vergoedingen tussen het gemeenschappelijk en het eigen vermogen art. 1430, 2e
lid BW en verrekenen van de vergoedingen art. 1442 tot 1444 BW
4) Verdelen van de vermogens, en de gevolgen van verblijvingsbedingen, keuzebedingen,
verrekenbedingen, enz. op deze verdeling.
Opmerking
1) De verdeling van het huwelijksvermogen is een netto-verdeling, dus de echtgenoten ontvangen in
het wettelijk stelsel (wanneer geen afwijking bij huwelijkscontract werd voorzien) elk de helft van
het netto gemeenschappelijk vermogen (actief - passief) en het netto eigen vermogen (actief -
passief).
2) Voor ongehuwd samenwonenden bestaan er geen wettelijke regels betreffende het
'samenwoningsvermogen'. Ze kunnen wel een samenwoningscontract afsluiten, waarbij ze
gelijkaardige bepalingen opnemen als echtgenoten die kiezen voor een stelsel van scheiding van
goederen, maar ze kunnen niet kiezen voor een gemeenschapsstelsel.
1.3.2 ERFRECHT
De regels inzake erfrecht die nodig zijn om toepassingen inzake vermogensplanning te maken zijn de
volgende:
1) Bepalen wat in de nalatenschap valt (zowel voor alleenstaanden als gehuwden), fictieve massa
(inbreng en inkorting) kunnen samenstellen
2) Wie zijn de wettelijke erfgenamen (ook de anomale erfgenamen) en wat erven ze, per erfgenaam
het erfdeel kunnen bepalen
3) Wie zijn de testamentaire erfgenamen en wat kunnen ze erven (beschikbare en reservataire deel)
Opmerkingen
1) Bij een gehuwde erflater wordt altijd eerst het huwelijksvermogen vereffend en verdeeld en dan pas
de nalatenschap.
2) De verdeling van de nalatenschap is een bruto verdeling: je bepaalt voor elke erfgenaam eerst zijn
deel in het actief van de nalatenschap en dan verdeel je het passief van de nalatenschap. Elke
erfgenaam draagt bij in het passief naar verhouding van wat hij aan actief erft. De bijzondere legataris
draagt echter niet bij in het passief, tenzij de testator dit anders heeft bepaald.
Pagina 7 van 114
,inleiding
1.3.3 SCHENKINGEN EN TESTAMENTEN
De meest gebruikte technieken inzake vermogensplanning om een vermogen over te dragen zijn:
1) Schenken van roerende en onroerende goederen
2) Opstellen van een testament.
DUS: De burgerrechtelijke regels betreffende schenkingen (wat is een schenking, hoe kan je schenken, bij
notariële akte, handgift, bankgift) en testamenten (wat is een testament, hoe stel je een testament op,
verschillende soorten legatarissen en hun rechten en plichten) dien je te kennen.
Schenkingen
• Inkorting + schenking binnen erfdeel
• Schenkingen zijn niet altijd onderworpen aan belastingen, ze kunnen worden vrijgesteld: handgiften
(roerende goederen bv. Geld ongeacht het bedrag): gebeurt dus zonder authentieke akte. Bv.
Bankgiften tot 2000 euro zonder belastingen
o Uitzondering: Je mag je roerend vermogen wegschenken zonder belastingen, tenzij het te
dicht bij het overlijden gebeurt (dan wel betalen).
1.3.4 EIGENDOMSRECHT
Inzake vermogensplanning wordt vaak gebruik gemaakt van de splitsing van het eigendomsrecht in
vruchtgebruik en blote eigendom. Je dient te weten wat volle eigendom, blote eigendom en vruchtgebruik
is.
VCF = Vlaamse codex fiscaliteit
Pagina 8 van 114
, erfbelasting
2 ERFBELASTING
2.1 INLEIDING
Definitie: indirecte belastingen op goederen die overgaan ingevolge overlijden Art. 2.7.1.0.1, 2.7.3.1.1 VCF
2.1.1 2 SOORTEN
Successierecht Recht van overgang
Belasting verschuldigd bij overlijden van Belasting verschuldigd bij overlijden van niet-
rijksinwoners art. 1.1.0.0.2.20° VCF rijksinwoners art. 1.1.0.0.2.16° VCF
Je betaald erfbelasting op alles hetgeen de Belasting is verschuldigd als er onroerende
rijksinwoner nalaat, dus ook op een huis in Spanje goederen gelegen in België worden geërfd door bv.
dat wordt geërfd Een Duitser
2.1.2 KENMERKEN
Indirecte belasting Progressieve belasting Gewestbelasting
Het slaat op 1 enkel belastbaar Hoe groter het erfdeel, hoe art. 5 lokale financieringswet →
feit (hier: overgang van het groter het tarief daarin vindt je tarief dat je moet
vermogen door overlijden) betalen van de woonplaats van
de erflater
Tarief hangt ook af van
Belastingtarief is van toepassing
Indirecte belasting = BTW, verwantschap met Decujus: hoe in het gebied van waar men het
erfbelasting → eenmalige dichter, hoe lager het tarief langst heeft gewoond, indien hij
belasting
5 jaar vooraf aan het overlijden
Directe belasting = PB, venn.B. in een ander gewest heeft
→ inkomstenbelastingen
gewoond. (Indien langer dan 5
(worden gegeven over een
bepaalde duur) jaar, dan laatst gewoonde
gewest van toepassing)
2.1.3 BELANG
Meer wijzigingen in de wetgeving: minder erfbelasting geïnd dan voordien, omdat men vermoedt dat men
meer heeft nagelaten aan wie ze zelf wouden. Tarief in erfbelasting was vroeger een federaal tarief, nu 3
tarieven omdat de gewesten bevoegd zijn, daarom hebben we nu veel wijzigingen in de erfbelasting bv. Een
verlaging van het tarief.
Erfdeel wordt gesplitst in roerende en onroerende goederen en zij worden ELK onderworpen aan het tarief.
- Zorgt dit ervoor dat je minder belastingen moet betalen? Ja
- Stel je hebt 100.000 euro geërfd aan RG, hoeveel erfbelasting verschuldigd?
o 1e 50.000 → 3% = 1500 euro erfbelasting verschuldigd
o De rest → 9% = 19.500 euro erfbelasting verschuldigd
o 1500 + (100000 x 50000) x 9%
o RG: 50 000 en OG: 50000 (100 000)
o RG: 1500, OG: 1500 (3000)
Pagina 9 van 114
