THEORIËN VAN DE INTERNATIONALE
RELATIES
Belangrijk om te vergelijken, praktische toepassingen voor beleidspraktijk, cases, oefeningen, …
OP REIS IN DE VOETSTAPPEN VAN DE ‘THEOROS’: EEN INLEIDING
WERELD VAN STADSTATEN
Theoroï = diplomaten avant la lettre, werden in Oud Griekenland uitgezonden naar andere
stadstaten door de stadstaten
- Opdracht: in andere stadstaat kijken wat er gebeurde (cultuur, sport, …); naarmate de tijd
vorderde gingen ze ook interpreteren van passieve naar actieve rol zelfde doel in deze
cursus, mbt internationale politiek (een bril om de wereld te bekijken, een denkkader)
- Theorie: komt terug op “bezoeken, zien, kijken” + later ook interpreteren
Kritisch zijn tov de concepten in media, gebruik kennis van het vak
REIS ROND DE WERELD: EEN BREDE WERELD > BREED KADER NODIG
Moeilijkheid 1: brede wereld > veel theorieën met veel brillen die goed verkocht worden
- Utilitaire view: theorieën als hulpmiddelen, ipv 1 theorie dat de correcte is > veel brillen leren!
(Steve Smith)
- Indien men uitgaat van 1 “correcte” theorie en dus maar 1 bril > maar een partiële weergave
van de werkelijkheid, want bepaalde aspecten boven- en onderbelicht
- Breed overzicht nodig om brillen te herkennen
- Bvb “de 7e dag”: gekleurde politicus dat vanuit standpunt argumenteert > framing obv
ideologie – hetzelfde geldt voor internationale politiek > worden ook geframed vanuit
welbepaalde bril
Complicerende factor: auteurs proberen u te overtuigen van hun gelijk, waarbij alternatieven
weggelaten worden en er radicaal andere theorieën afwijzen (bvb Stephen Walt) > brillen worden
niet geëxpliciteerd
Moeilijkheid 2: brede wereld staat haaks op hetgeen dat jonge mensen willen – jongeren zijn op
zoek naar iets dat ze interessant vinden ipv globale patronen
1
,ZOMBIEBOEKJE
Toegankelijk maken van dit vak voor ruimer publiek: concretiseren van de saaie theorieën, door
te laten zien (i) wat theorieën zijn, en (ii) wat de gevolgen ervan zijn, en (iii) verschillende brillen
aan te bieden ipv te framen
- Door alle brillen toe te passen op een transnationaal veiligheidsprobleem, van een zombie-
aanval (of corona…)
- Eerste kennismaking tot de verschillende brillen, door populaire cultuur te mengen met
sociaalwetenschappelijke literatuur (vergelijking zombies in films en papers over zombies of
pandemieën)
- Wat? Bevattelijk voorstellen van de internationale theorieën > kennismaken met de brillen
- Hoe? Zombies als begrijpelijke metafoor
- Waarom? Omdat zombies een internationaal veiligheidsprobleem goed representeren > draait
niet om zombies, zijn een metafoor voor iets wat frequent aan bod komt in internationale
politiek
- Waarom zombies?
o Steeds meer naar voorgrond in pop culture en academische wereld (pandemiën), wordt
mainstream
o Ook, maar in veel mindere mate, in sociale wetenschappen > nog te weinig aandacht voor
(‘zombie gap’)
o Vooral omdat het symbool staat voor ‘the perfect 21st century threat’ > begrijpen hoe men
omgaat met zombies = begrijpen hoe men omgaat met de belangrijkste probleem van
deze eeuw > reactie op andere dossiers ook duidelijk
o Toename van zombies in pop culture is een manifestatie van onuitgesproken angsten
o Zombies zijn niet zo onwaarschijnlijk (‘patina of plausibility’)
- Conclusies:
o Naargelang theorie/bril verschillen de verschillende beleidskeuzes > bril als verklaring voor
keuze
o Idem voor gelijkenissen
o Bleek ook heel moeilijk om te vergelijken > makkelijker maken door meer empirisch
onderzoek en meer werkbare micro-theorieën
DEBATTEN
Doorheen de geschiedenis een aantal fasen binnen vakgebied – met 4 debatten: debatten als
kapstokken
Debat = twee polen die tegen elkaar gaan staan
Meeste auteurs: bespreken de debatten
Jorgensen: ook debat binnen de blikken (intra-traditie en intra-traditiedebat) > debat ook ruim
bekijken
§1 DEBAT 1
Debat 1: idealisme >< realisme
= ontstaan voor/tijdens en vooral na WOII (jong vakgebied): “nooit meer oorlog” via organisaties
en kennis mbt oorlog en vrede (kennisluik als basis voor dit vak) > vredesstudies
2
, Eerst wereld door “roze bril”: focus
op vredesstudies
Maar, WOII bewijst dat het niet lukt >
kijken naar de realiteit (zwarte bril),
hoe de wereld werkt > tegenpool
voor idealisme
Wieg van de discipline staat bij het idealisme (vroeger variant van liberalisme/witte bril) met
oorlog als impuls voor het theoretisch denken rond internationale politiek
! Op examen: niet alleen kritiek op het feit dat idealisten het niet begrijpen (cfr onderbelichting en
overbelichting als fouten van het kennisideaal), maar ook methodologische kritiek (te simpele
methodologie, te weinig systematisch en te normatief) tweeledige kritiek: wenselijkheid ><
realiteit + slechte methodologie moet anders
Winnaar: realisme, want meest dominante invloed in de periode erna, zeker in VS (≠ idealisme
verdwijnt)
§2 DEBAT 2
Debat 1: traditionele aanpak >< moderne aanpak
= methodologisch debat (cfr methodologische kritiek debat 1) over methode om internationale
politiek te bestuderen
“Modern” = voor die periode,
methodologie vanuit economie,
sociologie en psychologie (dominant in
VS) ook pol. wet. gebruiken > meten is
weten (positivistische werkwijze)
= behavioralism
3
, Traditionele = de filosofie, de geschiedenis en het recht
Periode erna is de moderne benadering dominant (≠ traditioneel verdwijnt) positivisme
verklarend werken adhv variabelen dominante invloed vooral op realisme/liberalisme
§3 DEBAT 3
Debat 3: (neo)liberalisme/liberalisme >< neo-marxisme (’60-’70)
= in periode van dekolonisatie en verandering, soevereiniteitsoverdracht, onafhankelijkheid, de
VN, … denken rond internationale politiek verandert
Kamp 1: neo-realisme en neo-liberalisme zitten samen
- “Neo”: nieuwe varianten/verfijningen van de originele stromingen
- Debat 1 zit hier dus samen in hetzelfde hokje (ondanks onderling debat)
Kamp 2: neo-marxisme, met oog voor (de)kolonisatie, kapitalisme, onderdrukking en
afhankelijkheid
Context van dekolonisatie: verruiming van de agenda (economie en socio-economie
binnengebracht) + ontwikkeling/achterstelling/structuurdenken vanuit Marxisme toegevoegd aan
de agenda
Maar een “lichte pijl” tussen beide: stromingen hebben weinig met elkaar te maken en gaan
weinig met elkaar in debat > leven naast elkaar, geen echt debat (fout geframed in de literatuur),
artificieel debat > meer interparadigma, “debat” werelden op zich
Echte debat ligt tussen de neo-stromingen die naar elkaar zijn gegroeid, maar toch niet
gelijkwaardig zijn
Winnaars: neo-stromingen
Interparadigma debat: eigenlijk geen debat tussen theorieën, maar debat tussen paradigma’s,
dus met betrekking tot wereldbeelden (abstracter niveau), komen niet met elkaar in interactie
Weaver is kritisch over “debat”: artificieel label om de kampen te kunnen beschrijven
§4 DEBAT 4
Debat 4: gevestigde tradities >< post-positivisme (sinds 1985) (meest recent debat)
4
