Dit is een samenvatting van het deel maatschappij van het vak Mens & Maatschappij van de richting Lager Onderwijs. Maakte de samenvatting naar aanleiding van het examen, en slaagde.
Hoofdstuk 3: de
maatschappij
1. Democratie en rechtstaat
MACHT
= invloed die je als actor kan uitvoeren op andere actoren.
Macht:
Intentioneel: doelbewust macht uitoefenen
Effectief: als macht tot resultaat leidt
Daad en Vermogen: uitvoeren macht = daad / iemand met macht het
vermogen heeft om daden uit te lokken = vermogen
Asymmetrisch: machthebbende meer overheersing heeft over
machtssubject dan machtssubject over machthebbende
Macht uitoefenen -> machtsmiddelen: dwang, geweld, maatschappelijke steun,
info, kennis,..
Latente macht= ‘sluimerend’, het hebben van macht, zonder deze uit te oefenen.
DEMOCRATIE
= het bestuur van, voor en door het volk
- Van = groep die ons bestuurt heeft macht over beslissingen die impact
hebben op ons
- Voor = de beslissingen in het parlement moeten bijdragen aan leven
van het volk
- Door = mensen die in bestuur zitten, behoren tot het volk. Volk kiest
deze mensen
Criteria democratie:
Sociaal contract = burgers geven macht maar in ruil moet burger
centraal in beleid staan
Regels & procedures = regels zodat staat macht niet misbruikt: W-U-R
macht
Respect voor individuele rechten =
DE 3 MACHTEN
Geïntroduceerd door Montesquieu (18e eeuw)
Soorten machten:
- Wetgevende macht
= maken wet
= (6) parlementen -> wetvoorstellen maken
- Uitvoerende macht
pag. 1
, = uitvoeren wetten
= (6) regeringen maar laatste tijd: meer wetten gemaakt door regering
en goedgekeurd door parlement ->uitvoerende macht veel feitelijke
macht
Scheiding der machten
= basisbeginselen van democratie
= ingevoerd om machtsmisbruik en -willekeur te vermijden
VERKIEZINGEN
= vertaling democratische gedachten naar realiteit
Via verkiezingen: wil van het volk duidelijk gemaakt aan beleidvoerders
Evolutie verkiezingen België:
- Voor 1918: cijnzen, afh. of je belastingen kon betalen, mocht je als man
boven 21j stemmen
- 1918: algemeen stemrecht alle mannen
- 1948: vrouwen krijgen stemrecht
België heeft opkomstplicht -> één van de weinige landen in de wereld.
Belgisch kiesstelsel:
= evenredigheid: aantal zetels in verhouding met aantal stemmen die partij
haalt.
MAAR: wel kiesdrempel: bepaald aantal stemmen halen om te mogen zetelen
- Reden kiesdrempel: vermijden veel kleine partijen en moeilijker
meerderheid komen
Verkiezingen in praktijk
Voor verkiezingen
o Partijen stellen programma voor
o Partijen stellen lijsten met kandidaten op (hoe hoger op lijst, hoe
groter kans om verkozen te worden)
o Verkiezingscampagne
Dag van verkiezingen
o Geldig stemmen
pag. 2
, o Blanco stemmen: niets invullen
o Ongeldig stemmen: op meerdere partijen gestemd of tekeningen
gemaakt
Na verkiezingen
o Stemmen geteld & zetels verdeeld
o Winnaars nemen initiatief om toe overeenkomst te komen met
partijen
o Coalitie = meerderheid stemmen vertegenwoordigd door partijen
die overeenkomst hebben afgesloten
2. Mensen- en kinderrechten
MENSENRECHTEN
= rechten voor elke mens van fundamenteel belang zij om waardig leven
uit te bouwen
Ontstaan:
- Gewoonterecht: afspraken binnen gemeenschap, mondelinge traditie
waar iedereen van de groep zich aan moet houden
- Codificatie: regels en afspraken opgeschreven in boek, schriftelijk
vastgelegd
- Nu: code napoleon
Universele verklaring voor de rechten van de mens
- 1948 verschenen door algemene vergadering verenigde naties
- Basis voor Europees verdrag van de rechten van de mens, morele en
juridische standaard
3 groepen mensenrechten
Burgerlijke en politieke rechten:
o Recht op fysieke integriteit (zelfbeschikking over eigen lichaam
o Recht op vrijheid en veiligheid
o Recht op eerlijk proces
o Rechten als verdachte
Economische, sociale en culturele rechten:
o Principe geleidelijke realisatie
o Arbeidsrechten
o Recht sociale zekerheid
o Recht familieleven
o Recht behoorlijke levensstandaard
o Recht gezondheid, onderwijs en deelname cultureel
Solidariteitsrechten (ontstaan na dekolonisatiebeweging)
pag. 3
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur CelineBraeckman. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €9,69. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
