Migratie en integratie ; essayvraag
Op het examen krijgen jullie naast een aantal inhoudelijke vragen ook een essayvraag die jullie dienen te
beantwoorden aan de hand van een empirische case. Deze essayvraag op het examen vervangt de
schrijfopdracht (er is dus geen taak in te leveren). Met een empirische case bedoel ik iets wat actueel is en in
het nieuws komt, een debat of een hedendaagse tendens rond migratie en/of integratie waarover je je op
voorhand kan inlezen.
Je zal op het examen gevraagd worden om dit te analyseren aan de hand van wat jullie zagen in de lessen.
Bijvoorbeeld: hoe is dit gegenderd of pas hierop het juridische perspectief toe?
Concreet zal er worden gevraagd om het toe te passen op 2 lessen uit de cursus (op het examen weten jullie
welke lessen) en je krijgt hier 1 tot 2 pagina's ruimte voor.
Migratie en integratie: Economische aspecten
1. Inleiding & statistieken
2. Economische benadering
3. De migratiebeslissing op microniveau
4. Immigratie en de arbeidsmarkt (mesoniveau)
5. Integratie en de arbeidsmarkt
6. Kosten en baten van immigratie (macroniveau)
7. Economie, culturele waarden en integratie
1.Inleiding
Migratie
• Migratie is verhuizen van één plaats (gewoonlijk de plaats van geboorte) naar een andere
plaats met de intentie om er te verblijven voor een relatief lange periode.
• De migratie kan tijdelijk of permanent zijn.
• De migratie kan binnen één staat zijn (binnenlandse migratie) of grensoverschrijdend
(internationale migratie). (wij gaan het hebben over internationale migratie)
Motieven om te migreren
Er zijn verschillende redenen om te migreren:
het risico van vervolging of verlies van leven te vermijden (vluchtelingen)
(vb.Oekraïne) ,
familiehereniging,
werk (economische migranten, opzoek betere werkomstandigheden en hoger
loon),
Studie ( naar mooier weer,..)
pensionering,
…
Statistieken
• Grote kosten aan migratie; financieel, psychologische kosten zeer hoge koste
• Het aantal migranten in een land op een bepaald moment is een “stock variabele”( wel
betrouwbaar) het aantal immigranten (of emigranten) per periode is een “stroom variabele”
(meestal niet betrouwbaar)
• Ongeveer 280 miljoen mensen (3.6% van de wereldbevolking) leeft in een ander land dan
hun geboorteland (stock!). (weinig in vergelijking hele wereldbevolking )
• Er zijn op zijn minst 90 miljoen mensen die gedwongen zijn om hun woonplaats te verlaten
(displaced people) waarvan meer dan 50 miljoen vluchtelingen.
1
, • Meer statistieken zijn te vinden op www.iom.int
Vroeger veel meer mannen, nu ongeveer gelijk. Vooral economische migranten
Door oorlogsomstandigheden verplaatsen
Idp vooral in Afrika; verplaatsen mensen zich intern binnen eigen land vb. burgeroorlog,
conflicten
Covid beperkte mobiliteit maar interne discplacements vergroten
Refugees from Ukraine recorded across Europe
7,536,433
Lichtjes stijgende wereldbevolking, laatste fijtig jaar grotere
stijging
Ongeveer gelijk mannen en vrouwen; drie kwart migranten
zijn mensen van werkleeftijd
In elk continent internationale migranten, vooral europa,
azie en noord-Amerika. Weinig latijn-amerika en oceanie
Meer migranten binnen rijke landen
2
,Integratie
• “Integratie is het in elkaar opgaan van verschillende groepen in de samenleving”.
• De mate van integratie gaat van:
Segregatie (diaspora) (groepen mensen die niet willen integreren en hun- lebn
proberen uitbuiten vanuit echen
gesegmenteerde integratie
gedeeltelijke integratie
…
tot assimilatie.
Migratie- en integratiebeleid
Immigratiebeleid verschilt van
• zeer restrictief (quota),
• selectief (puntensystemen,…)
• tot(quasi) open grenzen.
Integratiebeleid varieert van
• laissez-faire
• nudging (zachte aansporing om mensen te helpen zich maatschappelijk aan te
passen
• tot strikte inburgeringsvereisten (canon).
2. Economische benadering(en)
Wat doen economisten?
Adam Smith
Economisten
beschrijven (data),
structureren(wat is essentieel, wat niet),
verklaren (wat beïnvloedt wat? feedbacks?)
en “voorspellen” (wat…indien)
Onderwerpen keuzes door schaarste en de gevolgen ervan.
Manier van benaderen
Sommige economisten leggen de klemtoon op modellen (“ a library of models” D. Rodrik).
Anderen focussen op het verloop van economische ontwikkelingen en vinden de methode
ondergeschikt
Sommige economisten zijn “positivistisch” ingesteld; (proberen wetenschap te maken met modellen
anderen verkiezen een “normatieve” (politieke) aanpak.
Verschillende raamwerken
Modellen om waargenomen gedrag en de gevolgen ervan te verklaren omvatten
3
, rationele keuze theorie(neoklassieke economie)
“agency-structure” modellen (sociologie),
modellen op basis van regels, normen of heuristieken (gedragseconomie, sociale
psychologie).
Het niveau van analyse gaat van micro (individuen, gezinnen, hun keuzengedrag), meso
(organisaties, bedrijven, markten) tot macro (regio, land, globaal).
Welk model?
Welk model best presteert (begrijpen, verklaren, voorspellen) hangt af
van de context van de beslissing of het effect,
keuzemogelijkheden en voorkeuren,
de mate van risico en onzekerheid,
de frequentie van een beslissing,
de tijd en inspanning die vereist is om kosten en baten te overwegen,
enz.
Of het model goed voorspelt, is belangrijker dan de mate waarin de veronderstellingen aansluiten bij
de realiteit (M. Friedman). Zien of model functioneert
Migratie beslissing?
Vrijwillige migratie (bv economische migratie, gezinshereniging, studie,…) is een belangrijke
beslissing en meestal het resultaat van rationele keuze (weliswaar onderhevig aan onzekerheid,
onvolkomen informatie, contextuele effecten, …).
System slow thinking (D. Kahneman)
Bij gedwongen migratie (bv vluchtelingen) is er meestal geen sprake van keuze en dwingt de
situatie tot actie.
System fast thinking (D. Kahneman)
Micro beslissingen hebben gevolgen op meso en macro niveau (& omgekeerd)
Keuzes op microniveau (individu, gezin, familie) hebben gevolgen op het mesoniveau; Alle
beslissingen samen verandert context op hogere niveaus
op organisaties, markten voor consumptiegoederen & diensten, arbeidsmarkt, woningmarkt,
publieke voorzieningen, …
….en zelfs op macroniveau (nationaal inkomen, consumptie bestedingen, investeringen).
De meso en macro uitkomsten hebben feedback effecten op microniveau en beïnvloeden
voorkeuren, mogelijkheden en context (J. Coleman, G.S. Becker)
De Coleman boot
Situationele toestanden die gedrag beïnvloeden.
Voorkeuren proberen analyseren
En dan impact op meso of macro niveau, gevolgen van individuele
beslissingen en je gaat feedback krijgen van macro niveau en
4