2022-2023 Leerstoornissen Orthostudente
Begrippenlijst leerstoornissen
Begrip Definitie
Leerproblemen Problemen die personen ondervinden bij leren van
cognitieve schoolse vaardigheden (lezen – spellen –
rekenen) à we gaan het dus alleen hebben over de
cognitieve vaardigheden
Brede leeromgeving Alles wat verderaf zit van de context (bv: thuismilieu,
de maatschappij, de cultuur waarin je leeft)
Enge leeromgeving De plek waarin dat je iets bepaalt wil of moet gaan
leren, de plek dat iemand je iets aanleert of waarin
je zelf een bepaalde vaardigheid wil verwerken (de
klas – de leerkracht – de gebruikte leermethode)
Algemene mogelijkheden/beperkingen Talenten, vaardigheden die van belang zijn voor
velen vormen van leren (goed kunnen zien, goed
kunnen horen, algemene intelligentie) à als je daar
onder zit, dan zul je veel moeilijkheden hebben voor
leren
Specifieke mogelijkheden/beperkingen Kleinere vaardigheden die op één aspect van het
leren invloed op kan hebben (bv: fonologische
vaardigheden, werkgeheugen, getalbegrip) à
Primaire leerproblemen à als het op dat niveau is,
dan spreken we over een leerstoornis
Leerstoornis Leerproblemen die specifieke oorzaak hebben
gelegen binnen het individu
Leren In de ruimte betekenis van het woord houdt dit in dat
we ons nieuwe vaardigheden, gedragingen of kennis
eigen maken + samenspel tussen mogelijkheden
persoon en omgeving
(Van Parreren, 1969)
Primaire leerproblemen ‘Op zichzelf staande’, zijn het gevolg van specifieke
problemen die zich manifesteren in het leren van
schoolse vaardigheden zelf, zonder dat in principe
andere gebieden van de ontwikkeling vertraagd
hoeven te zijn.
Secundaire leerproblemen Zijn het gevolg van omstandigheden buiten het leren
van die vaardigheden zelf (bv: in omgeving, zoals
gezin, school, milieu; of in een ander probleem van het
kind zelf, zoals beperking, gedragsprobleem). Als de
oorzaak ergens anders ligt dan de specfieke
mogelijkheden. à is even belangrijk als primair
Achterstandscriterium Er is een probleem, er is een achterstand, iets dat niet
gemiddeld is à het is alleen heel belangrijk waar je
ergens achterop zit: op een specifieke schoolse of
cognitieve vaardigheid
1
, 2022-2023 Leerstoornissen Orthostudente
Normeringstoets Toets dat door vele leeftijdsgenoten en scholen
wordt afgenomen, en de prestatie van de client
wordt vergeleken met de andere resultaten
Precentiel (pc) Jouw niveau van vaardigheid binnen een
rangschikken van 100 personen. (Bijvoorbeeld: Als je
percentiel 1 bent = de zwakste, percentieel 35= wilt
zeggen dat 34 personen van de 100 het slechter
hebben gedaan dan mij…)
Probleem van de cut-off:
à Score < pc 3/7/10/15/16 (Vlaanderen en
Nederland is 10 zwak)
Z-score z-score< -2/-1.5/-1 (z-score = gestandardiserende
score/ positie tegenover gemiddelde)
Hardnekkigheidscriterium of criterium van Het probleem dat vastgesteld wordt (lezen – spellen
didactische resistentie – rekening) blijft voortbestaan, zelfs met adequate
remediërende oefeningen om die achterstand in te
halen
Exclusiviteitscriterium of exclusiecriterium We moeten eigenlijk nagaan of er geen andere
verklaring is voor dat ernstige en hardnekkige
probleem à dat kan gebeuren, maar dat is niet de
volledige verklaring van het probleem à de een mag
het ander niet verklaren à andere oorzaken moeten
uitgesloten worden
Discrepantiecriterium Duidelijk en meetbaar verschil tussen het reële
niveau van de lees-spelling of rekenvaardigheid
enerzijds en het niveau dat verwacht kan worden op
basis van intelligentie anderzijds.
Average Gemiddelde
Regressie Verschil tussen de voorspelde score op de
schoolvorderingentoets (op basis van IQ) en de reële
score
Dyslexie -> beschrijvende definitie “Dyslexie is een specifieke (zie schema) leerstoornis
die zich kenmerkt door een hardnekkig probleem in
het aanleren van accuraat en vlot lezen en/of spellen
op woordniveau, dat niet het gevolg is van
omgevingsfactoren en/of een lichamelijke,
neurologische of algemene verstandelijke
beperking.”
(Stichting Dyslexie Nederland, 2016, p. 7)
Technisch lezen Simpele woorden die je meteen kan lezen
Dyslexie -> verklarende definitie (niet gebruikt) Braams (1996)
“Dyslexie is een specifiek probleem met de
fonologische verwerking van taal door de hersenen,
dat doorgaans leidt tot lees- en spellingproblemen
en vaak ook tot meer of minder duidelijke
2