Reumatische aandoeningen
Les 1: Inleiding
Kennis hebben van de meest voorkomende reumatische aandoeningen.
Inzicht hebben in het klinisch onderzoek van patiënten met reumatische aandoeningen, chronisch
vermoeidheidssyndroom/fibromyalgie, genetische bindweefselaandoeningen.
In staat zijn klinisch te redeneren van onderzoeksresultaat naar behandeldoelstelling bij deze patiënten.
Inzicht hebben in de multidisciplinaire behandeling van verschillende soorten reumatologische patiënt.
Een adequate behandelmethode kunnen kiezen bij deze patiënten.
Les 1: inl reumatische aandoeningen en bindweefselziekten
Onthoud
o Wat is reumatologie
o Inflammatoire versus mechanische pijn
o Wat is een mono-articulaire, poly-articulaire en een pauci-articulaire gewrichtsaantasting
o Globaal overzicht van de reumatische aandoeningen
Pijnpatronen zijn heel belangrijk in reuma
o
o Reuma is geen diagnose, maar een klacht die verdere diagnose verreisd
o Pijn (evalueren)
Lokalisatie
Lokaal
Uitstralend
Ontstaan en duur
Acuut, chronisch
Spontaan, infectieus
Karakter van de pijn
Inflammatoir
Mechanisch
Mechanische vs inflammatoire pijn !!
o Mechanische pijn (vb artrose)
Geen pijn in rust
Neemt toe met belasting, in de loop van de dag
Startstramheid
o Inflammatoire pijn (vb artritis)
Pijn in rust, nachtelijke pijn
Ochtendstramheid
Pijn en stramheid verbeteren in de loop van de dag
, Patronen van gewrichtsaantasting in de reumatologie
o 1) Mono-articulaire, zoals jicht
o 2) Polyarticulaire (>5), zoals reumatoïde artritis
o 3) Pauci-articulaire (< 5)= oligoarticulair
o Chronische artritis (KENNEN)
Prevalentie >= 3%
Fysieke en psychologische impact
Socio-economische impact
Les 1: reumatische systeemziekten of bindweefselziekten
Te kennen
Wat zijn bindweefselziekten
o Systeemziekten
o Anti nucleaire antistoffen
Prevalentie tov andere reumatische aandoeningen
Introductie: Reumatische systeemziekten of bindweefselziekten
Gemeenschappelijke noemer
o Ze worden gemedieerd door immuuncompetente cellen, vnl lymfocyten
Vaak komen auto-antistoffen voor
Antinucleaire antistoffen (ANA): vaak geassocieerd met reumatische auto-immuunaandoeningen
o Niet alleen detectie van ANA
o DMaar vnl antigeenspecificiteit is belangrijk
Lupus
Wat?
o chronische, multisysteem auto-immune aandoening
o aanwezigheid van auto-antilichamen die immuuncomplexen vormen en verscheidene organen
kunnen laten ontsteken
o prevalentie is het hoogste bij vrouwen en voornamelijk niet-witte populaties
o anti-DNA, anti Sm, zijn autoantistoffen die typisch bij lupus voorkomen
o moeheid en artralgieën en tast vrijwel alle fysiologische systemen aan
Constitutionele symptomen zoals moeheid, koorts en gewichtsvermindering komen bij bijna
alle patiënten voor tijdens het ziekteverloop
Malaire rash
Nog veel andere symptomen (p2)
o heel heterogeen klinisch ziektebeeld met patiënten die zich enkel met milde symptomen
presenteren tot patiënten die levensbedreigende nier, hematologische of centraal
zenuwstelselaantasting hebben
o Overlijden, ook in de westerse wereld, is significant
, Management
o Multifacettair
Oefentherapie?
o Weinig randomised controlled trials, maar oefening bevordert functionaliteit en levenskwaliteit!
Sjögren syndroom
Wat?
o systemische immuun gemedieerde inflammatoire aandoening van de exocriene klieren en kan gelijk
welk inwendig orgaan aantasten
musculoskeletaal en cardiorespiratoir systeem
gevolg
daling in fysische functie zijn met een verlies in spiersterkte, verlies van aerobe
capaciteits verlies van beweeglijkheid van gewrichten gepaard gaande met moeheid
en psychosociaal dysfunctioneren
o oculaire (xerophtalmie) of orale droogte (xerostomie)
=> onderliggende auto-immune aandoening voor de dysfunctie van de exocriene klieren
opzetting van de parotisklier
o onverklaarde toename van dentale cariës of abnormale serologische testing
anti-Ro/SSA antilichamen, anti-La/SSB antilichamen
o voornamelijk bij vrouwen voor met een ratio 9:1
tussen de 30-60j
Oefentherapie ?
o Gesuperviseerde weerstandstraining in Sjögren (1 studie) is effectief betreffende functionele
capaciteit (en verergert niet de ziekteactiviteit)
Polymyalgia reumatica
Wat?
o inflammatoire reumatische aandoening die klinisch gekarakteriseerd wordt door pijn en
ochtendstramheid ter hoogte van de schouder, bekkengordel en nek
o gepaard gaan met reuscelarteritis (giant cell arthritis)
symptomen
nieuw ontstane hoofdpijn, mono-oculaire visus stoornissen, kauwclaudicatio en
gevoeligheid van de temporale arterie
o Personen ouder dan 55 jaar
Vrouwen meer dan mannen
o Inflammatoire spierpijn schouder- en bekkengordel
Samen met symptomen van moeheid
o Trage en moeilijke schouderabductieboog
o Prevalentie ↑ met s jgende lee ijd
o Maximale bloedbezinking; normale spierenzymen
o Behandeling: corticoïden
o Eventuele associatie met arteritis temporalis
Oefentherapie?
o Individueel oefenschema: spiermassa en valreductie
Idiopatische inflammatoire myositis: Polymyositis en Dermatomyositis
Wat?
o multisysteem aandoeningen die gekenmerkt worden door de gezamelijke kenmerken van proximale
skeletale spierzwakte en evidentie van spierinflammatie
spierzwakte: karakteristiek symmetrisch en proximaal
o vnl vrouwen op alle leeftijden
, o Myositis
o Huid
Typisch: verkleuring extensorzijde MCP, PIP, DIP (gottron papules); oogleden (heliotrope
rash) , V-sign (decollete)
Typische rash tov aangezicht, nek, borst, extremiteiten
o Hart en longen
beperkte zuurstofopname, moeheid en verminderde inspanningscapaciteit en cardiale
aantasting
o Calcinose
o Dermatomyositis: cave paraneoplasie
o 30% vd gevallen: myositis specifieke antistoffen
Oefentherapie?
o Hoewel een heel zeldzame aandoening toch bestaan er evidence based recommendaties (obv
verschillende RCT) voor oefentherapie!: verbetering van aerobe capaciteit, verbetering van
spierzwakte, verbetering van beperking van activiteit, verbetering van kwaliteit van leven en disease
activity*
Systeemsclerose
Wat?
o 3 hoofdkenmerken
Fibrose
Huid en inwendige organen
verminderde zuurstof uitwisseling thv de longen, kortademigheid en verminderde
inspanningscapaciteit
Vasculopathie
fenomeen van Raynaud
o Kleurverandering die optreedt aan de extremiteiten bij expositie aan koude
of stress.
Auto-immuniteit
systeemsclerose specifieke auto-antilichamen
Prevalentie
o 1/10 000
o Vnm vrouwen
Classificatie
o beperkte huidaantasting of diffuse huidaantasting
o range of motion van gewrichten zal aantasten waardoor
patiënten tevens flexiecontracturen
o aantasting van alle inwendige organen
Systeemaantasting
o reductie van functionele capaciteit en snelle vermoeibaarheid die een vicieuze cirkel starten
o daling geeft van gezondheids gerelateerde kwaliteit van leven
Oefentherapie?
o Nog geen effectieve therpaie
o Medicijnen => evolutie van bepaalde inwendige orgaanaantastingen kunnen afremmen
o Revalidatie thuis als in ziekenhuis
o Aerobe oefentherapie in combo met weerstands, inspanningstolerantie, spierverterken, …
Studie
o Multidimensioneel geïndividualiseerd trainingsprogramma dat thuis uitgevoerd werd invloed had op
de functionele capaciteit?
o duidelijk verschil over tijd zien in het voordeel van de behandelde groep voor 6 min wandelafstand,
spiersterkte van onderste en bovenste ledematen en handgrip
=> betere health related quality of life
