Samenvatting van het boek 'Een kwestie van vertrouwen', geschreven door Dieter Gryp. Notities gemaakt tijdens de les zijn er ook in verworven. Enkel wat we moeten kennen!
Deontologie – een
kwestie van vertrouwen
Proloog: het goede doen
1. Moraal en ethiek
Moraal = Het geheel van waarden en normen die richting geven aan ons handelen en zin geven aan
wat we denken en doen. (In dagelijks leven bepalen we dit vaak intuïtief - morele intuïtie, opgebouwd
door socialisatie)
Ethiek = Het expliciteren en kritisch benaderen van morele standpunten en keuzes. Het is de
theoretische studie v/d moraal: een filosofische discipline die waarde- en normenstelsels onderzoekt
en onder woorden brengt + nagaat welke argumenten bepaalde keuzes voor dat goede legitimeren.
Disciplines binnen de moderne ethiek:
1) Theoretische ethiek
a) Meta-ethiek: zoekt naar de fundamenten v/d ethiek & bekijkt morele taalgebruik en
argumenteert.
b) Normatieve ethiek: zoekt naar theoretische kaders waarbinnen morele problemen
behandeld kunnen worden.
2) Toegepaste ethiek: bekijkt morele problemen binnen specifieke domeinen (bv. Bio- of
medische ethiek)
3) Empirische ethiek: betreft disciplines zoals moraalsociologie en –psychologie, waarbij
concrete waarden & normen onderzocht worden die gelden in een SL.
1
,Lotte Van der Schueren ORTH ‘22-’23 Dieter Gryp
1.1 De verwisselbaarheidsgedachte
Verwisselbaarheidsgedachte = het principe v. gelijkheid
--> Bij het innemen van een standpunt kent men de eigen belangen niet meer gewicht toe dan
de belangen van anderen. (Iedereen, incl. jezelf gelijk behandelen)
DUS een oordeel is pas moreel/ ethisch als het handelen aan het principe v. gelijkheid voldoet.
2. De rechtvaardigheidstheorieën
Binnen normatieve ethiek 3 grote stromingen (rechtvaardigheidstheorieën):
1) Het consequentialisme
2) De deontologie
3) De teologische of deugdenethiek
--> Deze geven een antwoord op hoe we morele standpunten kunnen legitimeren.
2.1 Consequentialisme
= Evalueert een handeling o.b.v. de toestand die die handeling veroorzaakt.
Een handeling is goed … als deze de best mogelijke gevolgen oplevert.
“The greatest happiness for the greatest number” - Bentham
!!! Algemeen belang is gevaarlijk voor minderheidsgroepen!!
2.2 Deontologie
= plichtenleer of beginselethiek. Het kijkt vooral naar de achterliggende intenties.
Een handeling is goed … als deze vertrekt vanuit de juiste intentie (principe)
‘Goede wil’ - morele plicht (Kant)
2.3 Consequentialisme en deontologie: een verhaal van
‘worden’ en ‘zijn’
- Consequentialisme spreekt in taal van ‘worden’ ⇒ Wat goed is, ligt NIET van tevoren vast,
maar wordt door ons allemaal bepaald.
- Deontologie spreekt in taal van ‘zijn’ ⇒ Handelen volgens universele principe. Taal v/d
wet
2.3.1 De doctrine van het dubbele effect en het trolleyprobleem
2
,Lotte Van der Schueren ORTH ‘22-’23 Dieter Gryp
2.3.2 Het goede of het juiste doen?
Consequentialisme Deontologie
Goede > juiste Juiste > goede
Het goede = moreel positief doel dat we
bereiken door handelen. Het juiste = een geheel van regels/ morele
normen die onze zoektocht naar het goede
mogelijk maken.
Hét goede bestaat niet.
2.4 Theologische of deugdenethiek
Het ‘goede’ in de deugdenethiek = de verwezenlijkingen v/e aantal ‘goede’ individuen.
‘Telos’: het doel of de richting van ons handelen.
Niet per se het goede doen, maar het best mogelijke doen.
Aristoteles: “Wie doet wat hij kan, doet het goed.”
Een aantal fundamentele waarden/ principes die de SL moet nastreven (biedt een richting (!) voor
ons handelen). Door onze beperktheid kunnen we onmogelijk alle waarden integreren en
voortdurend ‘juist’ handelen. Wel streven naar een maximale realisatie van deze waarden.
Gulden middenweg zoeken. Bv. In een gevaarlijke situatie een evenwicht zoeken tss. voorzichtig
en moedig zijn.
3
, Lotte Van der Schueren ORTH ‘22-’23 Dieter Gryp
DEEL 1. PRIVACY: ALOM BEKEND, WEINIG
BEMIND?
Oorsprong privacy in 1890 = ‘the right to be let alone’ door opkomst pers.
2 aspecten:
1) Het recht om dingen voor jezelf te houden.
2) Het recht om niet gestoord te worden, om dingen te doen zonder dat een ander daar
commentaar op geeft.
Data-economie = nieuwe uitdaging voor privacy (beschermd door GDPR)
In stroomversnelling eind 20ste eeuw door nieuwe technologieën en wetgeving:
- België: WVP 1992
- Europa: GDPR 2018
1. ‘The right to be let alone’
Amerikaanse juristen S. Warren en L. Brandeis schrijven 1ste tekst over privacy (1890). ⇒ Start
voor juridisering v/h begrip privacy.
Door opkomst pers een onderscheid tussen publieke en private sfeer.
1.1 Privacy als fundamentele vrijheid
‘The right to be let alone’ wordt de basis voor het principe v/d onschendbaarheid v/d persoon.
Recht op privacy = een fundamentele vrijheid. Negatieve invulling want het duidt op een
afwezigheid van ongewilde anderen.
Zowel verticaal (tss. overheid, instellingen en burgers) als horizontaal (tss. burgers onderling).
1.1.1Negatieve en positieve vrijheid
Volgens I. Berlin 2 soorten vrijheid:
1) Negatieve vrijheid: wijst op een afwezigheid. Eigen keuzes kunnen maken, zonder dat
anderen zich hiermee bemoeien of je dwingen.
Bv. Recht op vrijheid van meningsuiting
2) Positieve vrijheid: wijst op een aanwezigheid. Vrijheid is pas zinvol als we voldoende
keuzemogelijkheden hebben (mogelijkheid om eigen keuzes te maken).
Bv. Recht op onderwijs & recht op informatie.
Ten volle spreken over vrijheid? Zowel negatieve als positieve vrijheid nodig.
Zonder vrijheid geen autonomie ⇒ zonder autonomie geen democratie
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur lottevanderschueren. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €8,89. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
