Maxime van Dessel
INLEIDING: WAT IS FVR?
● Definitie: regelt de vermogensrechtelijke aspecten van het familie- en gezinsrecht
● Recht in hervorming: FVR heeft laatste jaren een belangrijke wijziging ondergaan →
met ingang van 1/9/2018 grote hervorming van FVR. Het burgerlijk recht in het
algemeen is in transitie (wij hebben al kennis gemaakt met NWB: FVR is ook ingekanteld
van oud BW naar NBW = BW).
● Situering
○ ... in het Belgische privaatrecht
○ ... in het licht van de internationalisering/ harmonisering van het Europees en/of
internationaal privaatrecht
● Klassieke tripartite
SITUERING
Wijziging in FVR kunnen op 2 manieren:
- Men kan zonder meer FVR veranderen (= rechtstreekse wijziging in die specifieke
bepaling)
- Beinvloed door wijzigingen van andere rechtsdomeinen
● Familiaal vermogensrecht: situering in het Belgische privaatrecht
○ Aanknoping met het (1) familierecht
■ Wie behoort tot de ‘familie’?
■ Hoe ontstaat de ‘familie’?
○ Aanknoping met het (2) vermogensrecht
■ Privaatautonomie
1
,Maxime van Dessel
■ Grenzen aan de privaatautonomie
○ beiden hebben een onrechtstreeks een invloed op het FVR
○ bv: BE fam recht heeft in 1987 evolutie ondergaan: BE R is in overeenstemming
gebracht met datgene wat belgische staat uit marx arrest heeft geleerd (BE
veroordeeld wegens onverenigbaarheid met hogere norm, het EVRM en BE moest
dat in ov brengen met hogere norm). Er zijn toen enkele concepten gewijzigd bv
het verschil tussen wettelijke en natuurlijke kinderen is uit het BE recht verdwenen.
Die wijziging heeft onrechtstreeks gigantische impact gehad binnen erfrecht omdat
erfrecht vanuit fam recht vertrekt om antwoorden te geven om een concrete vraag
zoals bv ‘wie erft er’?
○ bv BE vermogensrecht: men krijgt vrijheid om zelf aantal regelingen te treffen
(=privaatautonomie), bv echtgenoten mogen huwelijkscontract maken betreffende
het erfrecht. Deze mogelijkheid is onderworpen aan alg regels uit
vermogensrecht/overeenkomstenrecht/verbintenissenrecht.
● Belgische familiaal vermogensrecht in het licht van de harmonisering en uniformisering
in het Europees/internationaal privaatrecht
○ Klassiek: grote verscheidenheid door de onlosmakelijk (geachte) band met de
cultuur v/e rechtsstelsel: als we kijken naar verschillende regels uit andere landen,
dan zien we dat iedereen vasthoudt aan nationaal vermogensrecht en al die stelsels
zitten vaak wel op dezelfde golflengte. Oplossingen in FVR gaan heel vaak in zelfde
richting in de verschillende buurlanden = internationaal tendens.
○ Gevolgen
■ Relatievermogensrecht
■ Erfrecht
■ Giften (in het bijzonder schenkingen en testamenten)
KLASSIEKE TRIPARTITE
2
,Maxime van Dessel
Familiaal vermogensrecht =
● Relatievermogensrecht (=huwelijksvermogensrecht en samenwoningsvermogensrecht)
- Wat? geheel van rechtsregels dat, tijdens de relatie (huwelijk en samenwoning) en
bij de ontbinding ervan, de vermogensrechtelijke verhoudingen regelt van de
partners (echtgenoten cq samenwoners), zowel ten opzichte van elkaar als
tegenover derden (bv schuldeisers).
- Belangrijke hervorming bij Wet Huwelijksvermogensrecht 22 juli 2018 en bij Wet 19
januari 2022
- Instrumenten:
- Huwelijksvermogensrecht:
- primair stelsel (art. 212-224 OBW – hierna ook BW)
- secundair stelsel (Boek 2 titel 3 BW – vanaf 1 juli 2022)
- Samenwoningsvermogensrecht (art. 1475-1479 OBW)
- in de praktijk (huwelijksvermogensrecht): “Vrouw verkoopt Porsche van
overspelige echtgenoot voor een prikje” Een Britse vrouw heeft op een originele
manier wraak genomen op haar overspelige echtgenoot. Ze heeft zijn Porsche van
zo'n 80.000 euro te koop aangeboden voor slechts 2.300 euro. Dat schrijft de Britse
krant The Sun.
Vorige week heb ik mijn echtgenoot betrapt toen hij seks had in zijn Porsche
met onze 17-jarige babysitter,' schrijft de vrouw op Gumtree.com, een
zoekertjessite zoals Spotter.be. 'Eigenlijk is het zelfs mijn Porsche, want ik
heb de wagen betaald. Dus nu verkoop ik zijn geliefde auto. We zullen eens
zien hoe leuk de rotzak dat vindt.'
Het was niet de eerste keer dat de vrouw bedrogen werd door haar
echtgenoot. 'Ik heb hem iedere keer een nieuwe kans gegeven,' zegt de
vrouw. 'Ik was een hopeloze en naïeve koe. Ik wist dat hij nooit zou
veranderen, maar ik bleef bij hem voor de kinderen. 15 jaar huwelijk gooi je
3
,Maxime van Dessel
ook niet zomaar weg. Nu is de maat vol. Ik verlaat hem, maar niet zonder
wraak te nemen.' 'Ik verkoop zijn wagen en doe er zelfs zijn waardevolle
wijncollectie bovenop,' schrijft ze op Gumtree.com. 'Haast je, want een
Porsche 911 voor slechts 2.300 euro zal niet lang te koop blijven staan.‘
- Mag ze dat wel doen? kijken wie eigenaar is van wagen +
wijncollectie. Als blijkt dat het van haar echtgenoot is dan rijst de
volgende vraag: wat kan hij doen t.a.v. de koper en zijn echtgenote?
● Erfrecht
- Wat? geheel van rechtsregels dat de overgang regelt van het vermogen van een
persoon bij diens overlijden naar een (of meer) andere levende perso(o)n(en) →
Naar wie gaat het vermogen over? en hoe is die overgang geregeld?
- Belangrijke hervorming bij Wet van 31 juli 2017 (en gedeeltelijke reparatie in 2018!)
en bij Wet van 19 januari 2022
- Instrumenten
- Boek 4 BW (vanaf 1 juli 2022)
- (Enkele bijzondere wetten, zoals Wet 1900 op de kleine nalatenschappen,
Wet 1988 op de landbouwbedrijven; Verzekeringswet)
- praktijk: Amerikaan vermoordt schoonmoeder en erft haar fortuin Een 24-jarige
Amerikaanse heroïneverslaafde zal bij zijn vertrek uit de gevangenis een klein
fortuin opstrijken. Het gaat om een nalatenschap van zijn schoonmoeder... die hij
zelf om het leven bracht. Dat meldt de New York Post.
Brandon Palladino werd in 2008 veroordeeld tot een gevangenisstraf van 25
jaar voor de moord op zijn 59-jarige schoonmoeder Dianne Edwards, toen die
hem op heterdaad betrapte terwijl hij bij haar thuis juwelen aan het stelen
was. Palladino erkende de feiten in de rechtbank.
In haar testament liet de ongelukkige vrouw haar hele vermogen - ter waarde
van zo'n 430.000 dollar - over aan haar enige dochter, de 23-jarige Deanna
4
,Maxime van Dessel
Palladino. Na de arrestatie van Brandon spendeerde zij ongeveer 190.000
dollar van haar moeders spaarcenten aan advocatenkosten voor haar man.
In februari 2010 kwam Deanna echter zelf om het leven door een overdosis.
Het overblijvende deel van het geld liet ze over aan haar man, net als het huis
waarin de moord plaatsvond. Bij zijn vrijlating erft Palladino het hele
patrimonium.
De woedende zus van de vermoorde vrouw is er evenwel van overtuigd dat
haar nichtje medeplichtig was aan de moord, en vermoedt dat ze uit pure
wanhoop zelfmoord pleegde. Zij plant nu gerechtelijke stappen om te
voorkomen dat het nalatenschap van haar zus in handen van Palladino
terechtkomt.
- in huidig BE erfrecht kan het eigenlijk niet: de regels zijn zo dat de
man het fortuin niet zou kunnen erven
● Giften (in het bijzonder schenkingen en testamenten)
- Giften (schenkingen, testamenten, bijzondere soorten giften)
- Wat? Een gift is een rechtshandeling onder kosteloze titel waarbij een persoon aan
een andere persoon geheel om niet een vermogensbestanddeel verschaft. (zonder
tegenprestatie)
- Instrumenten :
- Algemeen: Boek 4 titel 2 BW.
- Bijzondere soorten giften: Boek 4 titel 2 BW.
- in de praktijk: “Alleen na scheiding recht op miljoenenerfenis”Een Israëlische
grootmoeder heeft haar kleinkind bij haar dood miljoenen nagelaten, maar alleen
onder de voorwaarde dat hij zich laat scheiden.
De Israëlische krant Jediot Achronot schreef donderdag dat de enkele
maanden geleden overleden vrouw tijdens haar leven de echtgenote van
5
, Maxime van Dessel
haar kleinzoon, met wie hij al tien jaar is getrouwd, niet kon verdragen. Door
de aversie had ze ook met haar kleinzoon al jarenlang alle contact verbroken.
Bij de voorlezing van het testament raakten de voorwaarden gekoppeld aan
de miljoenenerfenis, bekend. Slechts bij een scheiding of als zijn echtgenote
overlijdt, kan hij het geld krijgen. In een andere clausule staat evenwel dat
deze eisen vervallen indien de kleinzoon in zware financiële moeilijkheden
geraakt of met pensioen gaat. De broer van de man daarentegen krijgt zijn
helft van de erfenis onmiddellijk. De advocaat van de kleinzoon met de
ongeliefde echtgenote verklaarde in de krant dat hij de in het testament
genoemde voorwaarden voor de rechtbank als amoreel zal aanvechten.
- in Be recht: kleinzoon zou die vw als onbestaand kunnen beschouwen en dus
zonder van zijn echtgenote te scheiden, de erfenis van zijn grootmoeder
kunnen opeisen
DEEL 1: RELATIEVERMOGENSRECHT: HUWELIJKSVERMOGENSRECHT
INLEIDING
● Definitie: geheel van rechtsregels dat, tijdens het huwelijk en bij de ontbinding ervan,
de vermogensrechtelijke verhoudingen regelt van de echtgenoten, zowel tegenover
elkaar als tegenover derden (bv SE)
● waarom is er een huwelijksvermogensrecht nodig?: Specifieke regels nodig zijn omdat
het gemene verbintenissenrecht en overeenkomstenrecht niet aangepast is om te
werken in een amoureuze relatie tussen 2 mensen. = lex specialis nodig en niet lex
generalis (ivm de toestemming van het aangaan van een ovk moet men wel kijken naar
het gemene verbintenissenrecht (LG), blijft dus verbonden)
● Intern versus extern
○ intern: tussen echtgenoten onderling
○ extern: in relatie tot derden, bv wnr ik contracteer met andere persoon, kan mijn
rechtspositie verschillend zijn wnr die persoon gehuwd is dan wnr die persoon niet
6
