Resume
Samenvatting Maatschappijleer Rechtstaat VWO
- Cours
- Type
Een duidelijke en overzichtelijke samenvatting van het thema Rechtsstaat voor Maatschappijleer op VWO. Bevat hoofdstukken 1 tot en met 7. 11 pagina's.
[Montrer plus]
Vendeur
S'abonner
vga11
Avis reçus
Aperçu du contenu
Maatschappijleer, RechtsstaatHoofdstuk 1. Idee en oorsprong van de rechtsstaat
1.1. Wat is een rechtsstaat?
De overheid beschermt burgers tegen elkaar, maar de burgers worden ook tegen de
overheid beschermd. Nederland is een democratische rechtsstaat omdat burgers mee
mogen beslissen en een sociale rechtsstaat omdat er wetten en voorzieningen zijn om de
welvaart en het welzijn van burgers te bevorderen.
Voordelen van de rechtsstaat:
Er is relatief veel sociale vrede en sociale cohesie.
Er is sprake van vertrouwen en wederkerigheid:
o Burgers vertrouwen in een rechtvaardig rechtssysteem.
o Burgers zijn bereid premies voor sociale voorzieningen te betalen.
De overheid verwacht dat burgers zich aan de wet houden, maar burgers verwachten
dat ook van de overheid. Zo ontstaat er rechtszekerheid.
1.2. Hoe is de rechtsstaat ontstaan?
Tot de 18e eeuw kende Europa een periode van godsdiensttwisten en bloedige oorlogen.
Koningen en ander machthebbers oefenden onbegrensde macht uit op burgers zonder zich te
hoeven houden aan een rechtssysteem. In de 18e eeuw (de eeuw van de Verlichting) ontstond het
verlangen naar maatschappelijk geluk. Arme boeren, arbeiders, maar ook de burgerij en delen
van de adel oefenden druk uit om de macht van vorsten in te perken en rechtssystemen en
machtsstructuren te institutionaliseren.
Gezond verstand
De burgerij geloofde in de kracht van de rede. Vanuit de rede konden voorwaarden voor een
rechtvaardige en gelukkige samenleving worden beredeneerd. Een belangrijke voorwaarde voor
deze samenleving is vrijheid. De macht van de staat moest worden ingeperkt.
Sociaal contact
Democratisch vastgestelde regels leiden tot een sociaal contract tussen burgers en (gekozen)
bestuurders. Burgers en de overheid accepteren hun rechten en plichten. Overheid heeft
geweldsmonopolie, maar is gehouden aan afspraken die burgers en overheid overeenkomen.
Grondbeginselen rechtsstaat
Het beginsel van de grondrechten: alle mensen zijn in vrijheid en gelijkheid geboren en moeten
zo ook kunnen samenleven.
Het soevereiniteits- en democratiebeginsel: de mensen sluiten gezamenlijk een
vredesakkoord, het sociale contract.
Het legaliteitsbeginsel: er is een staat die het sociaal contract tussen mensen kan afdwingen,
maar die strikt is gebonden aan de wetten die de partijen hebben opgesteld.
Het beginsel van de trias politica: de macht van de staat wordt voor de zekerheid verder
begrensd door interne scheiding van de staatsmacht.
, Hoofdstuk 2. Grondwet en grondrechten
De grondwet:
Begrenst de macht van de staat en garandeert daarmee de vrijheden van burgers;
Legt de fundamentele rechten van burgers vast;
Geeft aan hoe de belangrijkste organen van de staat (koning, ministers, parement, rechterlijke
macht) in grote lijnen zijn georganiseerd;
Drukt de eenheid van de natie uit. Binnen het staatsverband vormen alle burgers, ondanks
alle verschillen, toch een eenheid.
2.1. Ontstaan van de grondwet
Huis van de rechtsstaat
Vanaf halverwege 19e eeuw vinden in heel Europa vinden revoluties plaats, gekeerd tegen
vorsten. 1848: Kamerlid Thorbecke stelt een grondwetswijziging voor. Koning Willem II stemt
in met een grondwet waarin zijn macht wordt ingeperkt. De democratie werd vergroot door
censuskiesrecht: mannelijke burgers die belasting betaalden mogen stemmen bij
verkiezingen voor de Tweede Kamer.
Nederland: nachtwakersstaat
De staat heeft één belangrijke taak: de vrijheid van burgers dienen. De economie diende aan
de vrije markt te worden overgelaten. Nederland wordt in de 19e eeuw ook wel een
nachtwakersstaat genoemd.
Nachtwakersstaat: staat die zich voornamelijk inzet voor bewaking van veiligheid van de
burgers en de noodzakelijke voorwaarden realiseert voor economische groei.
Uitbreiding kiesrecht
De nachtwakersstaat zorgde voor sociale onrust: arbeiders gingen gebukt onder uitbuiting,
armoede en een hoge kindersterfte. Hierdoor ontstond er een klassenstrijd tussen arm en
rijk. Een van de gevolgen van de klassenstrijd was het ontstaan van algemeen kiesrecht. In
1917 voor alle mannen, in 1919 ook voor alle vrouwen.
Ontwikkelingen door de Tweede Wereldoorlog
De Duitse bezetting maakte een einde aan de grondrechten van burgers als recht op
veiligheid vrije meningsuiting, drukpers en vereniging. Groepen als joden, zigeuners,
homoseksuelen, zwakzinnigen en verzetsstrijders werden zonder proces ter dood
veroordeeld of in concentratiekampen geplaatst. Gevolgen ontwikkelingen voor de grondwet:
bescherming van burgers tegen discriminatie en het recht op sociale zekerheid.
2.2. Wat staat er in de grondwet?
Klassieke grondrechten
Grondrechten die de overheid moet garanderen. Hierbij ligt de nadruk op vrijheid en
gelijkheid. Drie soorten klassieke grondrechten:
Het recht op gelijke behandeling: verbod op discriminatie.
Persoonlijke vrijheid. Denk aan het recht op privacy, verbod op marteling, beperking van
de bevoegdheden van justitie en vrijheid van godsdienst en onderwijs.
Politieke vrijheid. Denk aan het algemene kiesrecht, de vrijheid van meningsuiting,
vereniging en betoging.
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur vga11. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
67418 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 15 ans