Recht en beleid
H1: Het sociaal statuut van zelfstandigen
Verschil werknemer en zelfstandige
Zelfstandige: vergoeding, arbeid maar GEEN gezagsrelatie
Werknemer: loon, arbeid en gezagsrelatie
1. Inleiding
Sociaal statuut vd zelfstandige (SSZ) verschilt met dat van WN’ers en ambtenaren op vlak van:
Onderwerping aan de sociale zekerheid
- Zelfstandige moet hiervoor zelf initiatief nemen
- Sociale bescherming is kleiner dan die van WN’ers
2. Sociale verzekering en organisatie
5 takken
Geneeskundige verzorging Bij WN’ers ook nog:
Arbeidsongeschiktheid, invaliditeit en moederschapsverzekering - arbeidsongevallen & beroepsziekten
Gezinsbijslag - werkloosheid
Pensioen
Faillissement
Bijdragen v zelfstadige w betaald aan sociale verzekeringsfondsen (niet rechtstreeks aan RSZ),
die ook zelf bepaalde uitkeringen betalen
(vb. Acerta, Liantis, Securex)
3. Toepassingsgebied
Zelfstandige
= iedere natuurlijke persoon die in België een beroepsbezigheid uitoefent uit hoofde waarvan hij
niet door een arbeidsovereenkomst of door een statuut verbonden is
“Beroepsbezigheid”
- Niet wettelijk gedefinieerd
- Criteria: minimumduur, continuïteit (regelmatig), inzicht, winstoogmerk
In hoofd- of bijberoep
Helper
, = ieder persoon die in België beroepshalve een zelfstandige in de uitoefening van zijn beroep
bijstaat of vervangt zonder hiervoor door een arbeidsovereenkomst verbonden te zijn
(vereist dus ruime vrijheid)
valt onder het SSZ
Bijzondere helper: meewerkende echtgenoot of partner
Iedereen die gehuwd is met een zelfstandige (of een verklaring van wettelijke samenwoning
heeft afgelegd) en geen eigen gelijkwaardig statuut heeft (als loontrekkende, zelfstandige,
ambtenaar, …), wordt vermoed de echtgenoot te helpen
Indien wel gelijkaardig statuut => statuut als zelfstandige in bijberoep mogelijk
Vermoeden kan worden weerlegd door een verklaring op eer
Student-zelfstandige
3 voorwaarden:
1. Leeftijd: ≥ 18 jaar oud en max. tot het einde van het schooljaar of academiejaar van het
jaar waarin zij 25 wordt
2. Student: min 27 studiepunten
3. Zelfstandige: een zelfstandige beroepsbezigheid uitoefenen, uit hoofde waarvan zij
onderworpen is aan het SSZ
Voordelig systeem van sociale bijdragen indien beperkt inkomen
MAAR beperkte rechten op het vlak van gezondheidszorgen en arbeidsongeschiktheid
- Behoud van rechten in gezondheidszorgen als PTL bij ouders indien beperkt
inkomen
4. Verplichtingen
Aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds
Aansluiten bij een ziekenfonds
Betalen van bijdragen: zelfstandigen/helpers -> per kwartaal (3m) sociale bijdrage te betalen
Uitgedrukt in een percentage van de beroepsinkomsten
Werkwijze
Voorlopige berekening op beroepsinkomsten van 3j geleden
Vergelijking met geschatte beroepsinkomsten van het bijdragejaar
De definitieve bijdragen van 2022 worden dus berekend op het beroepsinkomen van 2022
- Dit inkomen kan pas (ten vroegste) in 2023 officieel w vastgesteld
- In afwachting worden de bijdragen van 2022 voorlopig berekend op het inkomen van 3
jaar geleden, zijnde het inkomen van 2019
(dit inkomen w op niveau gebracht van het huidige jaar)
In het bijdragejaar wordt een inschatting gemaakt van de inkomsten als zelfstandige in het betreffende
(bijdrage)jaar
2
, Deze inschatting wordt vergeleken met de inkomsten van 3 jaar voordien
Afhankelijk van het resultaat van deze afweging zijn er 3 mogelijkheden
1. De inkomsten zijn stabiel gebleven (of moeilijk ingeschatten hoe de inkomsten gaan evolueren)
voorlopige bijdrage wordt betaald op basis van het inkomen van 3 jaar geleden
2. De geschatte inkomsten liggen hoger dan die van 3 jaar geleden zelfstandige kan
kiezen om meer bijdragen te betalen (om zo een zware eindafrekening te vermijden)
3. De geschatte inkomsten liggen lager dan die van 3 jaar geleden lagere voorlopige
bijdragen kunnen worden betaald (akkoord sociaal verzekeringsfonds noodzakelijk)
Eenmaal sociaal verzekeringsfond definitieve jaarinkomsten heeft ontvangen w eindafrekening naar
de zelfstandige verstuurd
Op deze jaarinkomsten wordt het bijdragepercentage toegepast dat van toepassing was tijdens
de te regulariseren periode
Geldt ook voor de zelfstandige die zijn zelfstandige activiteit ondertussen heeft stopgezet of is
overleden
Zelfstandige (of diens erfgenamen) kan tot 2 jaar na de stopzetting regularisaties en
eindafrekeningen ontvangen
In de eindafrekening wordt het definitieve bedrag van de bijdragen bepaald
Indien de voorlopig betaalde bijdragen te hoog waren terugbetaling
Indien te weinig bijdragen betaald bijbetaling
“Beroepsinkomsten”
= brutoberoepsinkomsten, verminderd met
- De beroepskosten
- De (eventuele) beroepsverliezen (voorgaande jaren te weinig verdiend om alle kosten te
dekken)
Beroepsinkomsten van 3 jaar geleden w geactualiseerd dmv een breuk
- Noemer = het gemiddelde van de indexcijfers van de consumptieprijzen van het
aanslagjaar (3 jaar geleden)
- Teller = het gemiddelde van de indexcijfers der consumptieprijzen voor het jaar
waarvoor de bijdragen verschuldigd zijn
herwaarderingscoëfficiënt vr 2022 = 1,0647315599
Types zelfstandigen
4.1. Starters: bijzondere regeling
Zelfstandige die een activiteit opstart in eerste kwartaal van 2022 wordt beschouwd als starter
tot eind 2024
Wie een activiteit opstart in het tweede, derde of vierde kwartaal van 2022 => starter tot eind
2025
Tijdens de startjaren wordt een voorlopige bijdrage betaald
4.2. Zelfstandige in hoofdberoep & helpers (uitgezonderd meewerkende partner)
“Hoofdberoep” = wanneer beroepsactiviteit als zelfstandige gewoonlijk en hoofdzakelijk wordt
uitgeoefend
3
, De bijdragen zijn uitgedrukt als een degressief en geplafonneerd percentage van de inkomsten
Kader: bijdrageberekening 2022 – voorlopige bijdragen op inkomen 2019 en definitieve
bijdragen
Cijfers krijg je op examen!
Inkomensschijf Bijdragevoet
0 – 14658,44 EUR 20,5 % berekend op
14658,44 EUR**
14658,44 en 63297,86 EUR 20,5 %
63297,86 en 93281,02 EUR 14,16 %
> 93281,02 EUR 0
4.3. Zelfstandigen in bijberoep
= indien de zelfstandige activiteit wordt uitgeoefend
- Naast een hoofdzakelijke beroepsbezigheid van een andere aard (bv. min. halftijds WN)
- OF naast het genot van bepaalde vervangingsinkomsten
- OF indien de belanghebbende zijn rechten op een rust- of invaliditeitspensioen vrijwaart
Gelijkaardige bijdrageregeling als zelfstandigen in hoofdberoep; BEHALVE
- Geen minimuminkomsten!
- Geen bijdrage indien laagste grens niet wordt overschreden (is bij hoofdberoepers wel
het geval)
Kader: bijdrageberekening 2022 – voorlopige bijdragen op inkomen 2019 en definitieve
bijdragen
Cijfers krijg je op examen!
Inkomensschijf Bijdragevoet
0 – 1621,72 EUR 0%
1621,72 en 63297,86 EUR 20,5 %
4.4. De 63297,86 en 93281,02 EUR 14,16 % meewerkende
echtgenoot of > 93281,02 EUR 0 partner
Genieten een
verlaagd minimumplafond waarop bijdragen worden berekend
- Bedraagt 6439,45 EUR
- Deze bijdrageberekening is dus (zeker voor deze die slechts een gering inkomen
genieten) voordeliger dan voor andere helpers!
Kader: bijdrageberekening 2022 – voorlopige bijdragen inkomen 2019 en definitieve bijdragen
Cijfers krijg je op examen!
Inkomensschijf Bijdragevoet
0 – 6439,45 EUR 20,5 % berekend op
4.5. Beginnende zelfstandigen 6439,45 EUR
6439,45 en 63297,86 EUR 20,5 %
63297,86 en 93281,02 EUR 14,16 %
4
> 93281,02 EUR 0
