NLP
INHOUD
NLP ...................................................................................................................................................................................................... 3
Wat is NLP? ..................................................................................................................................................................................... 3
De grondleggers van NLP ................................................................................................................................................................ 3
Toepassingsgebieden & voordelen van NLP ................................................................................................................................... 3
Tips om NLP optimaal te gebruiken ................................................................................................................................................ 4
Basisstellingen van NLP ................................................................................................................................................................... 4
Communicatie ..................................................................................................................................................................................... 5
Het communicatieproces ................................................................................................................................................................ 5
Index computations ........................................................................................................................................................................ 5
Communicatiemodel van Mehrabian ............................................................................................................................................. 5
8-stappen communicatiemodel ...................................................................................................................................................... 6
Het NLP communicatiemodel ......................................................................................................................................................... 6
Prikkels verwerken door middel van filters ................................................................................................................................ 6
Dezelfde prikkel, verschillende reacties ...................................................................................................................................... 6
Voorwaarden om een flexibele en krachtige communicator te zijn ........................................................................................... 7
Focus op de vorm & positief taalgebruik .................................................................................................................................... 7
Filters .................................................................................................................................................................................................. 8
Zintuiglijk bewustzijn ...................................................................................................................................................................... 8
Modaliteiten: VAKOG ...................................................................................................................................................................... 8
VAKOG......................................................................................................................................................................................... 8
Taalgebruik - horen hoe mensen denken ................................................................................................................................... 8
Oogbewegingen - zien hoe mensen denken ............................................................................................................................... 8
Rapport ............................................................................................................................................................................................. 10
Wat is rapport ............................................................................................................................................................................... 10
Verbale en non-verbale communicatie ......................................................................................................................................... 10
Rapport op het vlak van non-verbale communicatie ................................................................................................................ 10
Rapport op het vlak van verbale communicatie ....................................................................................................................... 10
Communicatie is een dans van volgen en leiden .......................................................................................................................... 10
Kalibreren en downtime ............................................................................................................................................................... 10
Informatie verzamelen en uitwisselen .............................................................................................................................................. 11
Chunken ........................................................................................................................................................................................ 11
Het metamodel ............................................................................................................................................................................. 11
Doelen ............................................................................................................................................................................................... 13
OUTCOME-model .......................................................................................................................................................................... 13
PRISMA-doel ................................................................................................................................................................................. 13
1
, SMART(I) doelen ........................................................................................................................................................................... 13
Hulpbronnen en interventietechnieken ........................................................................................................................................... 14
Associatie en dissociatie ............................................................................................................................................................... 14
Ankeren ......................................................................................................................................................................................... 14
Submodaliteiten ............................................................................................................................................................................ 15
Herkaderen ................................................................................................................................................................................... 15
Metaprogramma’s ............................................................................................................................................................................ 16
Wat zijn metaprogramma’s?......................................................................................................................................................... 16
Filters ............................................................................................................................................................................................ 17
Processen ...................................................................................................................................................................................... 17
Qualifiers ....................................................................................................................................................................................... 18
referentiekaders ........................................................................................................................................................................... 19
Criteria of waarden ........................................................................................................................................................................... 20
Logische niveaus ............................................................................................................................................................................... 21
Ontstaan van de logische niveaus ................................................................................................................................................. 21
Principes van het model van de logische niveaus ......................................................................................................................... 21
Het model van de logische niveaus ............................................................................................................................................... 21
Situaties analyseren en verandering brengen .............................................................................................................................. 21
NLP en persoonlijke of spirituele ontwikkeling ................................................................................................................................. 22
Een definitie van persoonlijke en spirituele ontwikkeling ............................................................................................................ 22
Persoonlijke ontwikkeling ......................................................................................................................................................... 22
Spirituele ontwikkeling ............................................................................................................................................................. 22
Reactief of proactief ..................................................................................................................................................................... 22
De vier leerstadia van Maslow ...................................................................................................................................................... 22
Perceptuele posities...................................................................................................................................................................... 23
Excellentie modelleren ................................................................................................................................................................. 23
2
, NLP
WAT IS NLP?
Neuro Linguïstisch Programmeren of ‘Neuro Linguistic Programming’
‘de studie van de structuur van de subjectieve ervaring’, meer specifiek daarbinnen gaat het over effectieve communicatie.
Neuro Linguïstisch Programmeren
De hersenen en het zenuwstelsel Taal en communicatie, verbale en non- De manier waarop je alles combineert
Wat je voelt en ervaart. verbale taal die gebruikt wordt om te (voelen, denken, doen) om tot je
Via je zintuigen informatie communiceren. eigen gedrag te komen.
verzamelen, sensorische processen Het is de manier waarop je taal Het gaat over hoe je je ervaringen
→ worden (bewuste en onbewuste) gebruikt om de wereld te begrijpen, zin codeert en mentaal representeert.
denkprocessen te geven, ervaringen vast te leggen en Je persoonlijke programmering
→ denkprocessen zetten je dit dan om te zetten in woorden om bestaat uit denkpatronen, die we
neurologische systeem in werking het aan anderen mee te delen. interne processen en strategieën
→ invloed op je lichamelijke functies, noemen, waarmee je zaken
je gevoel en je gedrag. interpreteert, analyseert, leert,
oplossingen zoekt, resultaten boekt,
…
NLP benadrukt heel sterk de functie van taal.
= de manier waarop wij ons uitdrukken naar anderen toe en naar onszelf
Wij ervaren bepaalde zaken en uiten deze door middel van taal, waardoor er altijd een interpretatie van onszelf aan wordt
gegeven. Door taal programmeren we als het ware ervaringen en deze worden dan neurologisch verankerd.
NLP = een model, een manier, strategieën, … zijn om ons denken, voelen en doen te verbeteren, te verdiepen, te veranderen en
te integreren. NLP leert ons anders denken, anders waarnemen en anders voelen.
DE GRONDLEGGERS VAN NLP
1970 - Californië - Richard Bandler en John Grinder
▪ Observeren en bevragen van therapeuten zoals Virginia Satir, Fritz Perls en Milton Erickson
▪ Ze richtten zich op de oplossing in plaats van te kijken naar het probleem van de patiënt.
▪ Conclusie: Er bestaat een manier of vorm van communicatie die genezend kan werken. Ze hadden een gelijkaardige manier
in hun denken en handelen, dat terwijl ze elk een andere theorie toepasten vanuit hun toepassingsgebied.
▪ Observaties onderbrengen in strategieën en methoden: manieren om je communicatie op een effectieve manier in te zetten,
manieren om je denken en doen aan te passen en te verankeren, waardoor je persoonlijk kan groeien = NLP
TOEPASSINGSGEBIEDEN & VOORDELEN VAN NLP
Voor iedereen Voor managers
▪ Effectiever communiceren. ▪ Plannen en realiseren van doelstellingen.
▪ Je eigen denken en je eigen model van de wereld begrijpen ▪ Meer impact op het team → productiviteit stijgt
én dat van anderen → verschillende perspectieven. ▪ Drijfveren van jezelf en van medewerkers begrijpen
▪ Flexibeler worden in je manier van denken: beperkende → positief effect op de motivatie
overtuigingen → verruimende overtuigingen. ▪ Onbevooroordeeld perspectief → effectiever
▪ Negatieve attitudes en gewoontes → positieve gewoontes. begeleiden doorheen veranderingen, leerprocessen,
▪ Je zelfkennis, zelfvertrouwen, zelfbegrip en eigenliefde …
ontwikkelen, vergroten en behouden. ▪ Betere sollicitatiegesprekken → de juiste persoon op
▪ Doelen scherper stellen → ze sneller en accurater behalen. de juiste plaats.
▪ Inzicht krijgen in de manier waarop je gedrag gestuurd ▪ Beter en effectiever vergaderen.
wordt en omgekeerd → effectiever effect op de omgeving. ▪ Medewerkers leren hun doelen scherper te stellen
▪ Meer begrip ontwikkelen: meer onbevooroordeeld in het waardoor ze deze sneller en effectiever halen.
leven staan → meer mogelijkheden en diepgaande relaties ▪ Effectieve ondersteuning leren bieden bij de
persoonlijke ontwikkeling of groei van de teamleden.
3
, Voor trainers, leraren en docenten Voor dokters, therapeuten en coaches
▪ Beter inzicht krijgen in de leerstijlen en manieren van ▪ Beter contact met patiënten of cliënten.
communiceren ▪ Het ontwikkelen van een groter zelfvertrouwen en
▪ Nieuwe manieren en strategieën aanleren en bewustzijn → meer respect
toepassen binnen de training of lessen. ▪ Beter beschrijven hoe iemand denkt en wat er met iemand
▪ Meer aanvoelen van de behoeften van een groep en gebeurt.
daar op inspelen. ▪ Ontwikkelen van effectieve interventietechnieken → meer
▪ Leren omgaan met weerstand. flexibiliteit van denken en meer keuzemogelijkheden.
▪ Studenten maximaal motiveren in het verwerken en ▪ Effectievere, flexibelere en een kortere therapie of
integreren van de theorie of leerstof. coachtraject.
TIPS OM NLP OPTIMAAL TE GEBRUIKEN
▪ Een positieve attitude t.o.v. je leven en je mogelijkheden en resultaatgericht denken
▪ Zintuiglijk bewustzijn zorgt voor een grotere waarneming
▪ Verwarring en nieuwsgierigheid. Inzicht wordt altijd voorafgegaan aan verwarring.
▪ Flexibiliteit, in vraag durven stellen en veranderen
▪ Je bent zelf verantwoordelijk voor verandering
▪ Onbevooroordeeld zijn: open zijn voor het model van de wereld van de andere, eigen voordelen en overtuigingen achterwege
houden
▪ Ecologie en integriteit
BASISSTELLINGEN VAN NLP
Overtuigingen = basisstellingen = vooronderstellingen = krachtige en zinvolle verklaringen over onze houding tegenover de wereld,
de mensen en gebeurtenissen.
1. De kaart is niet hetzelfde als het gebied
Hoe wij de wereld ervaren, via onze zintuigen en waarnemingen= het gebied
Je maakt van de werkelijkheid een interne representatie in je hersenen, persoonlijk en afhankelijk van de context en van de
persoonlijke achtergrond en ervaringen = de kaart = je model van de wereld
De kaart is nooit een exacte kopie van de werkelijkheid.
Waarnemingen passeren immers eerst via je filters
2. Mensen reageren op basis van hun kaart van de wereld: Deze kaart is gebaseerd op waarden, overtuigingen, attitudes,
culturele achtergrond, opvoeding, … Respect, begrip en tolerantie voor elkaars kaart is belangrijk.
3. Er bestaat geen falen, er is enkel feedback: Fouten bestaan niet, zie het als leermomenten. Focus je je op oplossingen,
alternatieven en uitdagingen.
4. Mensen beschikken over alle nodige middelen om hun doelstellingen te bereiken: Iedereen heeft het vermogen om zich te
ontwikkelen en te groeien.
5. De betekenis van je communicatie is het effect dat je ermee bereikt: Het succes van je communicatie is afhankelijk van hoe
de boodschap door de ontvanger wordt ontvangen en niet van wat jij bedoelt te zeggen. De betekenis van een communicatie
is het effect op de ander of de reactie die je communicatie bij de ander opwekt.
6. Je kan niet ‘niet communiceren’
7. Lichaam en geest vormen één geheel en beïnvloeden elkaar: Elke gedachte die je denkt bereikt elke cel in je lichaam via
neurotransmitters.
8. Elk gedrag heeft een positieve intentie: Een gedrag kan slecht of contraproductief zijn, maar de intentie of bedoeling is altijd
positief van aard.
9. Elke keuze is de beste keuze: Mensen maken de beste keuze die ze op dat ogenblik hebben, ze kiezen op basis van de
informatie en de hulpbronnen die op dat ogenblik voor hen beschikbaar zijn.
10. Je gedrag is niet wie je bent: Je bent veel meer dan je gedrag. Slecht gedrag zorgt er niet altijd voor dat je een slecht mens
bent. Gedrag is iets dat je ‘hebt’, niet dat je ‘bent’ en wat je ‘hebt’ kan je aanpassen of veranderen.
11. Er is altijd een andere keuze mogelijk: Je hebt eigenlijk altijd een keuze, ook al lijk je vast te zitten, dan kan je nog altijd kiezen
hoe je ermee omgaat
12. Als wat je doet niet werkt, probeer dan iets anders: Niet iedereen beschikt over dezelfde hulpbronnen en wanneer je NLP
kent, kan je flexibel optreden om je doelen te halen.
4
, COMMUNICATIE
HET COMMUNICATIEPROCES
INDEX COMPUTATIONS
= internal state (interne ervaring, voelen), internal process (denken) en external behaviour (extern gedrag, doen)
Richard Bandler: NLP = de studie van de subjectieve ervaring of beleving.
➢ Denken: een intern proces, het denken, beelden zien, interne representatie, interne dialoog, vergelijken, analyseren,
visualiseren, …
➢ Voelen: een interne ervaring, emoties, stemmingen en gevoelens
➢ Doen: gedragingen, acties, communicatie, woorden, …
Kenmerken:
▪ Ze bepalen je ‘toestand’.
▪ Het is een manier waarop we onze ervaringen creëren en beleven
▪ De drie componenten staan niet los van elkaar, maar beïnvloeden elkaar ook. Als je één van de componenten verandert,
veranderen de anderen ook.
▪ Wanneer je blokkeert op één van de drie index computations, kan je ervoor kiezen om een ander aan te passen in je voordeel.
Wanneer je je voorkeur kent, kan je jezelf verrijken door de andere twee componenten ook verder te ontwikkelen en ze niet
te verwaarlozen.
COMMUNICATIEMODEL VAN MEHRABIAN
Verbale en non-verbale communicatie: 7%-38%-55%-regel
Verbale communicatie is communicatie waarbij we woorden gebruiken, het is de gesproken boodschap.
Non-verbale communicatie betekent communicatie via je lichaamstaal, namelijk je houding, je expressie, je intonatie, je
stemgebruik.
De Amerikaanse psycholoog Albert Mehrabian: de 7%-38%-55%-regel.
▪ 55% van de communicatie wordt bepaald door lichaamstaal: een boodschap overbrengen door middel van lichaamshouding,
gebaren, gezichtsuitdrukking, oogcontact, … Ook het dragen van bepaalde kleding en accessoires (juwelen, …) kan hieronder
vallen: visueel
▪ 38% van de communicatie wordt bepaald door intonatie: stemkwaliteit, stemklank, toon, stemvolume: vocaal
▪ 7% van de communicatie wordt bepaald door de inhoud van de boodschap onder de vorm van woorden: verbaal.
Incongruente communicatie: wanneer verbale en non-verbale communicatie niet in overeenstemming zijn met elkaar.
5
, 8-STAPPEN COMMUNICATIEMODEL
Het 8-stappen communicatiemodel laat zien aan welke voorwaarden een goede communicatie dient te voldoen.
Voorwaarde: Blijf observator van je eigen communicatie. Zo kan je zelf waarnemen waar het stroef verloopt en je communicatie
of de voorwaarden aanpassen. Als communicator ben je verantwoordelijk voor deze stappen.
1. Het bepalen of scherp ▪ Materiaal (concreet, fysiek): Waar? Met wie? Wanneer? Hoe lang?
stellen van het kader ▪ Abstract (psychologisch): mentaal, conceptueel, aanvoelen, welke waarden gaan we
hanteren, belangen van mezelf en van de ander, wat wil ik (niet), …
Het kader bepaalt of de volgende stap, al dan niet tot stand kan komen. Dus het is belangrijk
dat zowel het materiaal als het abstract kader in orde zijn alvorens verder te gaan met je
communicatie.
2. Rapport in contact gaan
3. Informatie verzamelen en uitwisselen
4. Outcome & Sequitor De outcome = het doel, het resultaat dat we ermee wensen te bereiken.
Geen doel → ineffectieve communicatie of zelfs misverstanden.
Sequitor = de waarde die wordt gerealiseerd wanneer het doel wordt gehaald.
5. Resources of vaardigheden, modellen, assertiviteit, feedback geven, confronteren, grenzen stellen, … Het
hulpbronnen inschakelen is het bepalen van de middelen die je nodig hebt om je doel te bereiken.
6. Actie of interventie De middelen of resources daadwerkelijk en effectief inschakelen en gebruiken om je doel te
bereiken.
7. Controle of future pace ▪ Kijk naar de toekomst: Je zorgt ervoor dat je de outcome in actie omzet en je bekijkt wat
het je oplevert in de toekomst.
▪ Je zorgt ervoor dat het resultaat daar terecht komt waar jij het wenst.
▪ Je controleert of wat je voor ogen had, is gerealiseerd.
▪ Indien dat niet zo is, begin je het communicatieproces opnieuw.
▪ Je verifieert in deze stap dus je eigen communicatie.
8. Ecologie als attitude = een voortdurende uitnodiging tot respect en erkenning, zowel voor de andere als voor
jezelf.
▪ Het betekent dat je voor een win-win-situatie gaat, dat je geen onnodige pijn
veroorzaakt.
▪ De communicatie dient jezelf en de ander te dienen.
▪ Je gaat geen schade berokkenen, niet aan jezelf en ook niet aan de andere.
▪ Je kan aftoetsen of de ecologie goed zit als je jezelf nadien nog in de spiegel kan
bekijken en als je kan zeggen dat je intentie tegenover de andere positief is.
HET NLP COMMUNICATIEMODEL
PRIKKELS VERWERKEN DOOR MIDDEL VAN FILTERS
Mensen kunnen vijf tot negen prikkels verwerken. Er zijn tot 2 miljoen prikkels in je omgeving aanwezig die op je af komen
Wegfilteren en ons niet bewust worden van een heleboel prikkels. Je kunt de werkelijkheid dus nooit volledig bewust waarnemen.
Het is dus niet zo dat datgene wat jij gezien en gehoord hebt, dus ook door al de anderen gezien en gehoord is.
Er zijn drie fundamentele processen betrokken bij de manier waarop de externe prikkels bij je binnen komen en in je hersenen
worden omgezet:
1. Weglaten: Je bent volledig blind voor prikkels, omdat je aandacht schenkt aan informatie die je hersenen binnenkomt,
Wat je op een bepaald moment niet interesseert of wat op dat moment niet belangrijk voor je is, zal je niet bewust
registreren.
2. Vervormen: Prikkels die via je zintuigen binnenkomt verkeerd interpreteren en er een andere betekenis aan geven.
3. Generaliseren: Generalisatie vindt plaats wanneer je de conclusies die je op basis van een bepaalde ervaring hebt
getrokken, ook op soortgelijke ervaringen of situaties gaat toepassen.
DEZELFDE PRIKKEL , VERSCHILLENDE REACTIES
Wat je waarneemt, ga je binnen je eigen referentiekader plaatsen.
→ Dit referentiekader bepaalt hoe jij betekenis geeft aan de zintuiglijke prikkels.
→ Wat je waarneemt is dus niet de werkelijkheid, maar is enkel jouw werkelijkheid, wat jij ervan gemaakt hebt.
Je referentiekader wordt door een aantal zaken bepaald:
a. Metaprogramma’s: de meest onbewuste filters. Ze bepalen hoe we de wereld ervaren en grotendeels ook hoe we ons
gedragen. Bijvoorbeeld: introverte vs. extraverte mensen.
6
