Welzijn en Samenleving
Wijze van examinering
- 3 vragen waarvan 1 kennisvraag (30%)
- 1 vraag naar een verband (30%)
- 1 opinievraag (40%)
- eventueel vraag over je tekst uit de reader
1. Het sociale is contingent maar niet arbitrair
1.1 Wat is welzijn?
Wat vinden we belangrijk in het leven? Gezondheid, gelukkig zijn, familie, …
Iedereen heeft ongeveer dezelfde antwoorden over wat belangrijk is ih leven → weinig variatie als men het vaag
genoeg houdt, meer variatie in specifieke details
Welzijn= de mate waarin niet enkel de meer primaire behoeften (voeding, kleding, gezondheid, …) vervuld zijn, maar
ook de mate waarin men participeert aan het maatschappelijke leven en de erin geldende cultuur en
waardepatronen deelt, en men zich bovendien kan ontplooien tot een sociaal weerbaar individu
Lange tijd komen dezelfde aspecten naar voren maar niet altijd met zelfde belang → afhankelijk van tijd en plaats:
soms zijn primaire behoeftes wel belangrijk, waarden komen onder druk te staan, …
1.2 Het sociale is contingent maar niet arbitrair
Sociale= geheel van kenmerken van menselijk samenleven (cultuur, waarden, normen, godsdienst, …)
- is het studiegebied van sociale wetenschappen
- mogelijke thema’s: ongelijkheid, democratie, belang van kennis, …
Contingentie= kenmerken kunnen bewegen afhankelijk van tijd en ruimte
- terrein van de observaties: data, ervaringen, verhalen, …
- verzamelen vn informatie over kenmerken met aandacht voor methodologie
- hoe zat dat vroeger? Hoe zit het elders?
Niet arbitrair= niet willekeurig of toevallig, omwille van een bepaalde reden. Er zijn bepaalde argumenten om aan te
tonen waarom die kenmerken net op die manier veranderen
- terrein van theorieën of paradigma
= bepaald model voor analyse en interpretatie, een specifieke lens waardoor men
informatie opneemt en ordent. Het bepaalt welke aannames iemand maakt en welke
vragen iemand stelt.
- waarom is er net deze veranderlijkheid te observeren?
- Mogelijke waarom-vragen: waarom en vanwaar komen de gezondheidsverschillen tussen arm en rijk?
Waarom is het belang van kennis toegenomen en wat is dan de invloed?
Wat wij belangrijk vinden is contingent dus proberen te begrijpen en zo vat op te krijgen
1.3 Het thomas-theorema als illustratie.
Vanuit dat contingente maar niet arbitraire ontstaat de ‘sociale waarheid’ dus wat we als waar aannemen is ook
veranderlijk → kennis, waarheid, juist of fout = socialer dan we denken dus afhankelijk van tijd en ruimte
THOMAS THEOREMA
‘If men define situations as real, they are real in their consequences’
= als mensen situaties voor werkelijkheid houden, dan zijn deze ook reëel in hun gevolgen
Mensen gaan zich gedragen naar wat zij als werkelijkheid ervaren. Hun gedragingen gebaseerd op het idee van de
werkelijkheid zijn reëel. Gedragingen zijn gebaseerd op overtuigingen van een bepaalde werkelijkheid maar veel
meer de gevolgen hiervan. Niet enkel idee van iets, ook gedragingen maken dat iets reëel wordt.
1
,Vb: bordje ‘gevaarlijke hond’
- Waarom doet iemand dat?
- Wat zijn de redenen?
- Wie zijn de mensen die daar wonen?
Interpretaties: Angstige mensen die zich willen beschermen, buurt waar veel inbraken zijn, hondenliefhebbers
met grote gevaarlijke honden, mensen met slechte ervaringen met buren, asociale mensen, sociale mensen die u
willen beschermen tegen hun gevaarlijke hond, …
Realiteit ontstaat omdat we ons gedragen naar de observatie die we maken:
Observatie 1: asociale mensen die niemand in hun buurt willen → gedragen: we nodigen ze niet uit bij het
buurtfeest wat ze willen toch niet → gevolg: er wordt over hen gepraat
Observatie 2: dieven denken dat er een grote hond is → gedragingen: ze gaan hier niet inbreken → gevolg: ze gaan
bij de buren inbreken
Symbool voor de hond die er zou kunnen zitten creëert een werkelijkheid, zonder een hond gezien te hebben maar
wel zelfde gevolgen → Werkelijkheid w gevormd door het idee dat er een hond zit
Oordelen, vooroordelen, vriendschappen → idee van de werkelijkheid
Je krijgt informatie binnen en je verbindt er associaties aan
Bovendien komt ‘sociale waarheid’ op verschillende manieren bij mensen binnen. Niet iedereen interpreteert op
dezelfde manier dezelfde informatie
‘If people view somebody as great, then he/se is’
Ze zijn groot omdat we denken dat ze groot zijn en er dan naar handelen
Werkelijkheid gebaseerd op het idee van macht, status, aanzien, schoonheid. We gaan er naar handelen en dan
wordt er sociale waarheid gecreëerd.
1.4 De samenleving vandaag: de symbolische samenleving
? Wat heb je vandaag nodig om succesvol te zijn in de samenleving
? Waarom is zo belangrijk
? Wat is succes
Vooral verzamelen van symbolen: dingen die belangrijk zijn krijgen een meer symbolisch karakter
Symbolen zijn dragers van betekenis: niet zozeer het materiële maar de betekenis die ze overdragen
Betekenis komt eerst, daarna pas nut: hoe minder nut, joe meer betekenis
Nut van een jas is hetzelfde, het merk geeft betekenis
Relatie heeft minder nut dan vroeger, meer betekenis
Hebben=zijn
→ onze samenleving = symbolische samenleving → symbolisch denken zit overal en bepaald onze keuzes (relatie,
beroep, schulden, vaccinatiegraad, ongelijkheid, kansen, …
Vb: schoonheid en gezondheid → gezondheid wordt steeds symbolischer en meer een sociale waarheid maar niet
minder in de reële gevolgen schoonheidsindustrie
1.5 Individualisme zonder individualisering1
We zijn allemaal op zoek naar identiteit, persoonlijkheid → door persoonlijke keuzes te maken die aan anderen
vertellen wie we zijn → via symbolen (dus betekenis > nut)
Maar eigenlijk veel meer collectief en minder variatie dan we zelf willen geloven
We zijn steeds meer ‘voorspelbaar uniek’
1 Examenvraag: resultaat ‘individualisme zonder individualisering’ verbinden met symbolische samenleving
2
, Ook op vlak van welzijn, geluk, gezondheid, … veel meer collectieve kenmerken waarvan we dachten dat ze
individueel waren
Mensen zijn heel erg op zichzelf gesteld, maar wel allemaal op dezelfde manier. We ‘scheiden’ ons van mensen,
maar we onderscheiden ons niet van hen. We lijken steeds meer op elkaar
2. De oorsprong van ons modern denken over geluk
2.1 Waarom spreken van ‘modern geluk’?
Door:
a) herontdekking van geluk vanaf de Verlichting en modernisering
b) manier van kijken naar geluk is nauw verbonden met modernisering door opgang van wetenschap,
technologie, staatshervorming,…
c) geluk is/was een zeer beladen thema is sociale wetenschappen → weinig onderzoek + taboeonderwerp
2.2 Een geschiedenis van bijzondere figuren
Lunar Society was een groepje figuren die samen kwam bij volle maan
Met oa Franklin: bekend citaat over geluk
‘Het geluk van de mens ligt minder in grootse gelukkige gebeurtenissen dan in alledaagse voordelen. Als je een
jongeman leert hoe hij zich moet scheren en zijn scheermes scherp moet houden, draag je meer bij aan zijn geluk dan
wanneer je hem duizend dollar zou geven. Dat geld kan hij over de balk smijten en dan spijt hebben over zijn spilzucht.
Terwijl je hem in het andere geval het vervelende wachten bij de barbier bespaart, het contact met diens niet altijd
schone handen, stinkende adem en botte scheermessen. Die jongeman kan zich nu scheren wanneer het hem past en
met een goed onderhouden mes’
Citaat laat contingentie zien in wat mensen als geluk gaan begrijpen
Belangrijke elementen:
• Bereikbaar voor iedereen (een jongeman)
• Eenvoudige, dagdagelijks aspecten (scheren)
• Materiele component (scheermes, beter dan 1000 dollar)
• Een zekere ‘nuttigheid’ (voordelen, beter dan bij de barbier wachten)
• Missie om dit waar te maken // een positivistische inslag (als je een jongeman leert…)
→ ‘The greatest happiness of the greatest number’
= het grootste geluk voor zoveel mogelijk mensen → the greatest happiness principle
Twee geluktradities 2
2.3 De Franse gelukstraditie
Boek over welk volk het gelukkigst was → conclusie: eigen tijd is de gelukkigste maar giswerk want weinig gegevens
Probeert een classificatie te maken op basis van volgende elementen:mate van vrijheid, recht op eigendom, konden
ze ervan genieten ,afwezigheid van oorlog (cfr karaktervorming),omvang landbouwproductie, bevolkingstoename
→ geluk correleert met productie van goederen = groei-dogma= waar veel productie is, zijn mensen het gelukkigst
→ gekoppeld aan westers denken: elke leider is gefocust op groei3
2Wat hebben de twee geluktradities in gang gezet?
3Link tussen geluk en de productie van goederen: Het gaat continu over groei, die we meten in de productie van goederen en
diensten. Over de economische groei.Chatelux heef dit voor de eerste keer aan elkaar gelinkt. Hij heef voor het eerst geluk,
welzijn, welvaart en economische groei aan elkaar gekoppeld. Het is een dogma geworden om geluk gelijk te stellen met groei,
met de productie van goederen. Nog meer dan in de Verlichting
3
