Mondzorg bij
personen met een
beperking
Samenvatting mondzorg bij bijzondere doelgroepen
,Inhoud
1 Mondgezondheidstoestand van personen met een beperking ...................................................... 3
1.1 Benaderingen beperking ......................................................................................................... 3
1.1.1 Liefdadigheidsbenadering (charity approach)................................................................. 3
1.1.2 Medische benadering (medical approach) ...................................................................... 3
1.1.3 Sociale benadering (social approach) .............................................................................. 3
1.1.4 Benadering volgens mensenrechten (human rights approach) ...................................... 4
1.2 Terminologie............................................................................................................................ 5
1.3 Situatieschets .......................................................................................................................... 5
1.4 Mondgezondheid .................................................................................................................... 6
1.4.1 Gevolgen mondgezondheidsproblemen ......................................................................... 7
2 Determinanten mondgezondheid van personen met een beperking............................................. 8
2.1 Biologische factoren ................................................................................................................ 8
2.2 Leefstijl .................................................................................................................................... 8
2.3 Omgevingsfactoren ................................................................................................................. 9
2.4 Voorzieningen gezondheidszorg ............................................................................................. 9
3 Mondproblematiek bij patiënten met een ontwikkelingsstoornis ............................................... 10
3.1 Verstandelijke beperking....................................................................................................... 10
3.1.1 Etiologie: ........................................................................................................................ 10
3.1.2 Tandheelkundige behandelaspecten: ........................................................................... 11
3.2 Autismespectrumstoornis (ASS) ............................................................................................ 19
3.2.1 Psychologische inzichten ............................................................................................... 19
3.2.2 Diagnose ........................................................................................................................ 20
3.2.3 ASS en de tandarts/mondhygiënist ............................................................................... 21
3.3 ADHD (Attention Deficit/hyperactivity Disorder).................................................................. 23
3.4 Gedrags- en emotionele stoornis .......................................................................................... 25
4 Mondproblematiek bij patiënten met een sensorische beperking............................................... 26
4.1 Blind, slechtziend................................................................................................................... 26
4.2 Doof, slechthorend ................................................................................................................ 27
5 Mondproblematiek bij patiënten met een motorische beperking ............................................... 28
5.1 Terminologie.......................................................................................................................... 28
5.2 Tandheelkundige behandelaspecten .................................................................................... 28
6 Ongewenste kokhalsreactie .......................................................................................................... 30
7 Syndromen, casuïstiek en toepassingen ....................................................................................... 31
7.1 MUN-H en MHC app .............................................................................................................. 31
7.2 Aandoeningen, syndromen en casuïstiek.............................................................................. 31
1
,7.3 Doorverwijzing naar 2de en 3de lijnszorg ................................................................................ 37
2
,1 Mondgezondheidstoestand van personen met een beperking
1.1 Benaderingen beperking
1.1.1 Liefdadigheidsbenadering (charity approach)
▪ Mensen met een beperking zijn afhankelijk van jou goedheid en wil.
▪ Ze zien personen met een beperking als een tragische situatie
▪ Mensen met een beperking kunnen niet voor zichzelf zorgen
1.1.2 Medische benadering (medical approach)
▪ Mensen met een beperking moeten genezen worden
▪ We gaan ze herstellen zodat ze kunnen deelnemen aan de dagelijkse activiteiten
▪ Iemand met een beperking is abnormaal
▪ Mensen met een beperking kunnen onmogelijk onafhankelijk leven
Consequenties liefdadigheidsbenadering en medische benadering:
▪ Segregatie
o Organisatie van leven en leren met andere personen met een beperking
o Geïsoleerd van personen zonder beperking
o Gebrek aan diversiteit
o Kan leiden tot marginalisatie
▪ Geforceerde institutionalisering
▪ Stigmatisering
o Niet intelligent, raar, niet in staat te werken, onvoorspelbaar, gevaarlijk,…
▪ Daling zelfvertrouwen
▪ Machteloosheid
▪ Optionele liefdadigheid in plaats van plicht/recht
▪ Afhankelijkheid
1.1.3 Sociale benadering (social approach)
De sociale benadering is een antwoord/ oplossing voor de problematiek van de voorgaande
benaderingen.
▪ Het is een probleem van de maatschappij dat er niet genoeg middelen zijn om mensen met een
beperking te kunnen laten deelnemen
▪ Beperking is het resultaat van een foutief georganiseerde maatschappij
▪ Mensen met een beperking kunnen, en moeten deelnemen aan de maatschappij
▪ Elimineer omgevingsbarrières die de deelname van personen met een beperking tegenhoudt
▪ Maak alle publieke plaatsen toegankelijk en inclusief
3
,1.1.4 Benadering volgens mensenrechten (human rights approach)
▪ Iedereen krijgt dezelfde kansen
▪ Geen discriminatie
▪ Zorg voor erkenning
▪ Zie mensen met een beperking as recht-houders
▪ Inclusie
▪ Participatie
▪ Toegankelijkheid
▪ Respect voor verschil en diversiteit
▪ Respect voor de waardigheid
Verklaring terminologie:
▪ Uitsluiting = toegang tot deelname aan de samenleving wordt geweigerd
▪ Segregatie = geïsoleerd leven van personen zonder beperking
▪ Integratie = toegang als je je kunt aanpassen
▪ Inclusie = recht op volwaardige deelname aan de samenleving op gelijke voet met anderen
Ideale benadering?
▪ Trend: Shift medisch model → sociaal model
o Naast elkaar gezien
▪ Beter: bio-psycho-sociaal model
o Werkbaar compromis tussen medisch en sociaal model
o Beperking: dynamische interactie tussen:
▪ Gezondheidsconditie
▪ Context (persoonlijke en omgeving)
4
, 1.2 Terminologie
Handicap = elk langdurig en belangrijk participatieprobleem van een persoon dat te wijten is aan het
samenspel tussen functiestoornissen van mentale, psychische, lichamelijke of zintuiglijke aard,
beperkingen bij het uitvoeren van activiteiten en persoonlijke en externe factoren.
Gebied Negatief beïnvloed (probleem
Lichaamsfunctie/structuur Impairment (aandoening/stoornis) = symptoom van bepaalde
gezondheidsconditie (bv blindheid)
Activiteiten Activity limitations= moeilijkheden met uitvoeren van activiteiten
Participatie Participation restrictions = bv discriminatie in werk, transport,…
1.3 Situatieschets
▪ Wereldwijd: matige tot ernstige beperking
o 15,6% -19,4% van de populatie >15 jaar
o 190 miljoen personen (3,8%) ernstige beperking en aanzienlijke problemen in
functioneren
▪ België: in 2012, 15,8% van de populatie tussen 15 en 64 jaar
Vlaanderen:
▪ Eind 2017: 341.668 personen met een erkenning van handicap
▪ Eind 2020: 25.399 meerderjarige personen met een handicap
▪ Persoonsvolgend budget
o Volwassenen, vanaf 21 jaar
o Intensieve handicapspecifieke ondersteuning
Levensverwachting:
▪ Verstandelijke beperking
o Lagere levensverwachting dan algemene bevolking
o Trend stijgende levensverwachting
▪ Betere behandelingen aandoeningen
▪ Bv Down syndroom (gem leeftijd overlijden 9-56 jaar)
Verblijf:
▪ Proces van deïnstitutionalisering in Europa bij personen met een verstandelijke beperking
▪ Deïnstitutionalisering personen zorgt voor verbetering:
o Adaptief gedrag
o Competenties en persoonlijke groei
o Deelname binnen de gemeenschap
o Deelname aan betekenisvolle activiteiten
o Tevredenheid
o Contact met familie en vrienden
o Zelfvertrouwen en eigen keuzevrijheid
o Quality of life
▪ Deïnstitutionalisering impliceert uitdagingen:
o Toegankelijkheid tot kwalitatieve zorg behouden
o Toegankelijkheid preventieve programma’s (bv vaccinatie, voeding,…)
5
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur lanademu. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €8,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.