Resume
Samenvatting mens en samenleving: hoorcolleges + boek
- Cours
- Mens En Samenleving
- Établissement
- Universiteit Gent (UGent)
Dit is een samenvatting van het vak mens en samenleving (hoorcolleges + boek).
[Montrer plus]
3 revues
Par: kathleenbogaert • 11 mois de cela
Par: bo86 • 1 année de cela
Par: paulinecoudenys • 1 année de cela
Aperçu du contenu
SAMENVATTING MENS ENSAMENLEVING
1ste bachelor handelswetenschappen
Academiejaar 2022 – 2023
Sen Fonteyn
,1 INHOUD
2 Les 1: Motivatie (psychologie) ........................................................................................................................ 5
2.1 Inleiding ................................................................................................................................................. 5
2.2 Definitie ................................................................................................................................................. 5
2.3 enkele theorieën omtrent motivatie doorheen de tijd ......................................................................... 6
2.3.1 The Principles of scientific management – frederick winslow taylor .......................................... 6
2.3.2 X-Y Theorie – Douglas McGregor (1960) ...................................................................................... 7
2.3.3 Behoeftetheorieën ........................................................................................................................ 8
2.3.4 Procestheorie – hoe werken motivatiemechanismen? .............................................................. 13
2.3.5 Zelfdeterminatietheorie van Deci en Ryan ................................................................................. 14
3 Les 2: Emoties (psychologie) ......................................................................................................................... 16
3.1 Inleiding ............................................................................................................................................... 16
3.2 Emoties – moods – affect .................................................................................................................... 18
3.3 Cruciale eigenschappen van emoties.................................................................................................. 18
3.3.1 Wat zijn emoties? ....................................................................................................................... 19
3.3.2 Gevoelde emoties vs. getoonde emoties ................................................................................... 20
3.4 Typologie van emoties ......................................................................................................................... 20
3.4.1 Circumplexe model van emoties................................................................................................. 21
3.5 Emotionele intelligentie (EI) – Daniel Goleman (1995)....................................................................... 21
3.5.1 Street level bureaucrats en EI ..................................................................................................... 22
3.6 Emotionele beïnvloeding of emotionele besmetting .......................................................................... 23
3.7 Emotional labor of emotionele arbeid ................................................................................................ 23
3.8 Emoties neerschrijven of labeling ....................................................................................................... 24
3.9 Emoties en ondernemerschap: ‘if you’re happy , don’t always show it’ – een Onderzoek warnick & co
25
4 Les 3: Perceptie, attributie en rationeel denken (psychologie) .................................................................... 26
4.1 Inleiding ............................................................................................................................................... 26
4.2 Perceptie.............................................................................................................................................. 27
4.2.1 Percepties kunnen verschillen .................................................................................................... 28
4.3 Hoe wordt gepercipieerde informatie verwerkt?............................................................................... 30
4.4 Attributie ............................................................................................................................................. 31
4.4.1 Causale attributies ...................................................................................................................... 31
4.5 Selffulfilling prophecy .......................................................................................................................... 33
4.6 Rationeel denken – nemen mensen rationele beslissingen?.............................................................. 33
5 Les 4: Persoonlijkheid (psychologie) ............................................................................................................. 35
5.1 Inleiding ............................................................................................................................................... 35
5.2 Persoonlijkheidstrekken (‘traits’) ........................................................................................................ 35
1
, 5.3 BIG 5 – een meetschaal om persoonlijkheid te meten ....................................................................... 36
5.3.1 (1) Extraversie vs. introvertie ...................................................................................................... 36
5.3.2 (2) Vriendelijkheid vs. onvriendelijkheid .................................................................................... 36
5.3.3 (3) Emotionele stabiliteit vs. emotionele onstabiliteit................................................................ 37
5.3.4 (4) Consciëntieusheid vs. Chaotisch ............................................................................................ 37
5.3.5 (5) Openheid voor ervaringen vs. geslotenheid.......................................................................... 37
5.4 Voorbeelden in de context van arbeidsmarktbeleid ........................................................................... 38
5.4.1 Voorbeeld 1 – welzijn van werklozen ........................................................................................ 38
5.4.2 Voorbeeld 2 – persoonlijkheid en muzieksmaak ....................................................................... 39
5.4.3 Voorbeeld 3 – succes en emotionele stabiliteit ......................................................................... 39
5.5 Meten van persoonlijkheid .................................................................................................................. 40
5.6 Persoonlijkheidsontwikkeling of verandering ..................................................................................... 40
6 Les 5: Mentaal welzijn en gezondheid (psychologie) .................................................................................... 41
6.1 Inleiding ............................................................................................................................................... 41
6.1.1 Trend in arbeidswereld 2022 ...................................................................................................... 41
6.2 Bevindingen uit onderzoek over Arbeids- en gezondheidspsychologie en hrm .................................. 42
6.3 Mentale gezondheid op het werk in de brede zin te bestuderen ....................................................... 42
6.3.1 Mutual gains of conflicting outcomes? ....................................................................................... 42
6.4 Veranderingen in organisaties op verschillende gebieden .................................................................. 43
6.4.1 verandering in organisaties met betrekking tot welzijn en gezondheid .................................... 43
6.4.2 Verandering op het vlak van de inhoud van werk ..................................................................... 44
6.4.3 Het psychologisch contract komt onder druk te staan – Schaufeli ........................................... 44
6.5 stress.................................................................................................................................................... 44
6.5.1 Traumatische stressoren............................................................................................................. 45
6.5.2 Stress op het werk ...................................................................................................................... 46
6.6 Burnout ................................................................................................................................................ 46
6.7 Work engagement of bevlogenheid .................................................................................................... 47
6.8 Bore out ............................................................................................................................................... 48
6.9 Waarom bureaucratie ons ongelukkig maakt – een getuigenis van Ugent@work ............................. 48
6.10 Positieve psychologie .......................................................................................................................... 49
6.11 Recente trends binnen organisaties .................................................................................................... 49
6.12 Voorbeeldexamenvraag ...................................................................................................................... 49
7 Les 6: Cultuur (sociologie) ............................................................................................................................. 50
7.1 Inleiding ............................................................................................................................................... 50
7.2 Sociologie en cultuur – Cultuur als sociologisch concept .................................................................... 50
7.2.1 Normen, verwachtingen, waarden en doelen ............................................................................ 50
7.3 Cultuurverschillen tussen regio’s en landen ........................................................................................ 51
2
, 7.3.1 Landen en regio’s met elkaar vergelijken op vlak van cultuur – Geert hofstede ....................... 52
7.4 Cultuur binnen organisaties: Concept van organisatiecultuur ........................................................... 55
7.4.1 Organisatiecultuur ...................................................................................................................... 56
7.4.2 quinn ........................................................................................................................................... 56
7.5 Culturele verschillen in leiderschapsstijlen ......................................................................................... 57
7.5.1 Erin Meyer................................................................................................................................... 57
7.6 Emotional Culture ................................................................................................................................ 57
7.6.1 Negatieve emoties/ angstcultuur/psych veiligheid .................................................................... 58
7.7 Speak up! ............................................................................................................................................. 58
8 Les 7: Leren en werk (sociologie) .................................................................................................................. 59
8.1 Uitdagingen ......................................................................................................................................... 59
8.1.1 Uitdaging 1: Jobs verdwijnen… ................................................................................................... 59
8.1.2 Uitdaging 2: Oudere werknemers op de arbeidsmarkt .............................................................. 59
8.1.3 Uitdaging 3: Mismatch tussen vraag en aanbod arbeidsmarkt .................................................. 60
8.2 Levenslang leren in vlaanderen ........................................................................................................... 61
8.3 Waarom geen opleiding?..................................................................................................................... 62
8.3.1 Mattheuseffect ........................................................................................................................... 63
8.3.2 De impact van opleiding ............................................................................................................. 63
8.3.3 Lifelong learning (oecd) .............................................................................................................. 64
8.4 Duurzame inzetbaarheid ..................................................................................................................... 64
8.4.1 (1) Vitaliteit ................................................................................................................................. 64
8.4.2 (2) Werkvermogen ...................................................................................................................... 64
8.4.3 (3) Employability ......................................................................................................................... 65
8.5 Leren in vuca tijden – fons leroy .......................................................................................................... 66
8.5.1 VUCA-‘drivers’ ............................................................................................................................. 66
8.5.2 Impact op de arbeidsmarkt ......................................................................................................... 67
8.5.3 Skills offensief ............................................................................................................................. 67
8.6 Aangepaste beleidskaders: OESO Skills Strategie Vlaanderen ............................................................ 68
9 Les 8: Sociale ongelijkheid (sociologie) ......................................................................................................... 69
9.1 Inleiding ............................................................................................................................................... 69
9.2 Sociale ongelijkheid: Verschillen ......................................................................................................... 69
9.3 sociale ongelijkheid: impact ................................................................................................................ 70
9.3.1 Wilkinson: de impact van inkomensongelijkheid ....................................................................... 70
9.4 Sociale ongelijkheid – de verschillende soorten ................................................................................. 71
9.4.1 Sociale stratificatie ...................................................................................................................... 71
9.5 Sociale klassen ..................................................................................................................................... 72
9.6 Beroepen en hiërarchie ....................................................................................................................... 72
3
, 9.6.1 verschuivingen ............................................................................................................................ 73
9.6.2 Toekomst en kritiek .................................................................................................................... 73
9.7 Sociale mobiliteit ................................................................................................................................. 74
9.8 Sociale Ongelijkheid: invloed van sociale, culture en economische factoren ..................................... 74
9.8.1 Structurele ongelijkheid erkennen ............................................................................................. 75
9.9 Sociale ongelijkheid: probleem? .......................................................................................................... 75
9.9.1 Sociale ongelijkheid: onderwijs .................................................................................................. 75
9.9.2 Sociale ongelijkheid: Gezondheid en Welzijn............................................................................. 76
9.10 Macht................................................................................................................................................... 76
9.11 Sociale cohesie - durkheim.................................................................................................................. 76
9.12 Digitalisering en ongelijkheid .............................................................................................................. 77
9.13 stereotypes .......................................................................................................................................... 77
9.14 Recent onderzoek ................................................................................................................................ 78
9.15 Gender ................................................................................................................................................. 78
9.16 Recente data mbt ongelijkheid ............................................................................................................ 79
10 Les 9: Verandering (sociologie) ................................................................................................................ 87
10.1 Inleiding ............................................................................................................................................... 87
10.2 Verandering ......................................................................................................................................... 87
10.2.1 Wereldwijd .................................................................................................................................. 87
10.2.2 Op de areidsmarkt ...................................................................................................................... 87
10.2.3 Gevolgen van verandering .......................................................................................................... 89
10.3 Sociale uitdaging .................................................................................................................................. 89
10.4 Evolutie werkzaamheidsgraad ............................................................................................................. 90
10.5 Fragmentatie van de arbeidsmarkt ..................................................................................................... 91
10.6 Change in organisaties ......................................................................................................................... 92
10.6.1 Het nieuwe werken – hybrid ....................................................................................................... 92
4
, ONDERDEEL 1: PSYCHOLOGIE
2 LES 1: MOTIVATIE (PSYCHOLOGIE)
2.1 INLEIDING
Enkele voorbeelden:
Een fragment uit De Morgen met Marathonwonder Bashir Abdi op 26/10/2021:
o Centrale vraag: wat motiveert mensen om zo hard te werken/af te zien/te trainen voor zo’n
uitputtingsslagen?
Motivational Quotes: “The failure is not the opposite of succes. It is part of success.”
2.2 DEFINITIE
Wat brengt motivatie teweeg? – definitie:
Motivatie is belangrijk en vertegenwoordigt de psychologische processen die:
(1) De aanzet
(2) De richting
(3) De intensiteit
(4) Het in stand houden van menselijk gedrag veroorzaken om een bepaald doel te bereiken.
MAAR: zijn deze gemotiveerde mensen altijd de beste presteerders?
Nee, naast de motivatie moet je ook intelligent zijn en de mogelijkheden (‘ability’) +
werkomstandigheden (‘opportunity’) moeten de kans bieden om goed te presteren.
o Motivatie is niet enkel afhankelijk van hoe hard iemand zijn best doet, het wordt beïnvloedt
door personen, situaties en de context waarin iets zich afspeelt.
o DUS beste prestatie = motivatie + intelligentie + mogelijkheden +
werkomstandigheden/context
5
,2.3 ENKELE THEORIEËN OMTRENT MOTIVATIE DOORHEEN DE TIJD
Een beetje omkadering rond de theorieën:
(1) Bepaalde (motivatie)theorieën kunnen niet los gezien worden van de tijd waarin ze voor het eerst
geformuleerd werden.
o = de theorieën, inzichten en modellen zijn een reflectie van de tijdsgeest.
(2) Een groeiende economie en welvaart in de periode na de grote recessie in de Verenigde Staten van
de jaren ’30 van de vorige eeuw leidde ertoe dat werk binnen organisaties voor het eerst geanalyseerd
en onderzocht werd (= komt overeen met theorie van Taylor).
Overzicht van komende theorieën:
(1) The Principles of Scientific Management – Frederick Winslow Taylor (Jaren 1930)
(2) X-Y Theorie – Douglas McGregor (1960)
(3) Behoeftetheorieën – Wat zet mensen aan om iets te doen?:
o (a) De behoeftetheorie van Maslow (1943)
o (b) De erg-theorie van Alderfer (1969)
o (c) De prestatiemotivatietheorie van McClelland (vanaf de jaren ’50)
o (d) De tweefactorentheorie van Herzberg
o (e) Het jobkenmerkenmodel van Hackman en Oldham (1980)
(4) Procestheorie – hoe werken motivatiemechanismen?
o (a) De verwachtingstheorie van Vroom (1964)
o (b) Goalsetting
(5) De zelfdeterminatietheorie
2.3.1 THE PRINCIPLES OF SCIENTIFIC MANAGEMENT – FREDERICK WINSLOW TAYLOR
Frederick Winslow Taylor = de eerste man die
nadacht over hoe een organisatie moet te werk gaan
in functie van performantie.
Assambly Line = een begrip dat door Taylor werd
geïntroduceerd. Bijvoorbeeld de Ford mobiel werd
verkocht aan een goedkopere prijs.
= Eén van zijn meest gekende principes.
Efficiëntie en effectiviteit waren voor hem zeer
belangrijk omdat dat zijn manier van werken was.
Context:
(1) Managers work, workers only work
o In die tijd was er sprake van een verregaande taakopsplitsing binnen het bedrijf + focus op
specialistische werkverdeling = ver doorgedreven opsplitsing van het werk en routinisering.
(2) Focus op productiviteit (= het belangrijkste doel!)
o Centrale vraag: hoe kan de productiviteit van de arbeider en van de organisatie in haar geheel
verhoogd worden?
6
, (3) Geen rekening gehouden met de factor mens, zijn gedrag en de kracht van de individuele motivatie.
o = negeerde het belang van beroepsfierheid, werk-/jobtevredenheid van de individuele arbeider
en het belang van beloningen voor de medewerker (behalve louter financieel).
(4) Arbeiders nemen geen initiatief, kunnen geen verantwoordelijkheid dragen (= mensbeeld van
leidinggevenden was eerder negatief).
o = sterke controle en sturing nodig!
2.3.2 X-Y THEORIE – DOUGLAS MCGREGOR (1960)
Deze theorie is ontstaan vanuit een kritiek op de theorie van Taylor.
Uitgangspunt:
“Als het management de medewerkers percipieert als lui, zonder zin voor verantwoordelijkheid of initiatief,
zullen zij zich ook zo gedragen.”
McGregor = de eerste mens die de theorie van Taylor
bekritiseerde.
Theory x = mensen die lui zijn
Theory y = mensen die gemotiveerd en
zelfstandig zijn
Context:
(1) In de periode 1940 – 1960 = opkomst sociale conflicten en onlusten
o = de vraag naar (meer) aanvaardbare werkomstandigheden
kwam vanuit het perspectief van de werknemers.
GEVOLG: meer overleg (tussen werknemers en
werkgevers, sociaal overleg), de ontwikkeling van
vakbonden en de start van sociaal-economisch overleg.
(2) Humanisering van de arbeid (NA WOII): er wordt rekening gehouden met de factor ‘mens’, zijn
behoeften, zijn motivatie en zijn gedrag.
o = Vond zijn oorsprong door Halm Thorn Studys (1920).
o Human Relation Movement = basis voor humanisering van de arbeid.
= voor het eerst werd er aandacht besteed aan de behoeften en de motivatie van
werknemers.
THEORIE:
o (A) WAT motiveert mensen? BEHOEFTEN
o (B) HOE geraken mensen gemotiveerd? PROCESSEN
7
,2.3.3 BEHOEFTETHEORIEËN
Wat?:
Behoeftetheorieën gaan uit van interne krachten of drijfveren die een persoon aanzetten tot een
bepaald gedrag;
o Starten van de veronderstelling dat het gedrag van individuen gericht is op vervullen van
behoeften die niet vervuld zijn.
Deze zaken = inherent aan elke persoon, maar niet bij iedereen even sterk aanwezig.
Dit is CULTUURAFHANKELIJK.
BV. verschil tussen individualistische cultuur en collectivistische cultuur.
o De interne krachten of drijfveren worden versterkt door:
Socialisatie: een proces waarbij een individu de waarden, maar ook de normen en
gewoontjes van een groep of samenleving aanleert om te kunnen functioneren.
= dit vindt zijn oorsprong in familiale en sociale achtergronden, opvoeding en
eigen ervaringen.
BV. werkwaarden/behoeften: autonomie nastreven, inkomen verwerven,
sociale waarden zoals impact willen hebben op de samenleving en prestige
(invloed hebben)...
2.3.3.1 (A) DE BEHOEFTETHEORIE VAN MASLOW (1943)
De 5 elementaire behoeftecategorieën (gecategoriseerd van ‘lagere’ naar ‘hogere’ behoeften):
(1) Fysiologische behoeften: basisbehoeften om in leven te blijven.
o = behoefte aan eten en drinken, slaap, bescherming tegen koude/warmte, seksuele behoeften,
ontwikkelen van activiteiten en verwerking van zintuiglijke waarnemingen, het mijden/weren
van gevaren/onaangename gewaarwordingen.
(2) De behoefte aan veiligheid: behoefte aan veiligheid, zekerheid en bescherming.
o = drang om bevrediging fysiologische behoeften in stand te houden.
o = veilig voelen op vlak van gezondheid, bestaanszekerheid en continue zorg voor financiële
middelen.
(3) Sociale behoeften: behoeften aan sociale contacten, aanvaard worden en zich verbonden voelen.
o = contacten hebben met anderen, relatiegevoel hebben, een gezin/groep om samen mee te
wonen, vrienden, goede werkrelaties.
(4) Erkenningsbehoeften: waardering door anderen en zelfvertrouwen.
o Gebaseerd op 2 soorten erkenning:
(a) Externe erkenning = waardering door anderen zoals reputatie, prestige, aandacht
krijgen (‘esteem’).
(b) Intern gevoel iets te zeggen te hebben = in
staat zijn iets te kunnen, iets te kunnen
bereiken, zelfrespect (‘self-esteem’).
(5) Behoeften tot ontplooiing en zelfactualisatie: behoefte om
iets te realiseren, uitdagingen aan te gaan en ten volle te
ontplooien.
Deze behoeften zijn hiërarchisch geordend = een bepaalde behoefte zal pas ontstaan wanneer aan de lagere
behoefte voldaan is.
8
, Kritische bedenkingen bij deze theorie:
(1) Context:
o Binnen de context van de tijd (1943) was de mentaliteit bij managers nog niet rijd en de
ommezwaai voor de bestaande organisatie te groot.
o Dit kon pas voorgesteld worden na de ontwikkeling van sociaal-economisch overleg en vanaf
de komst van tweefactorentheorie (Herzberg, 1959).
(2) Nauwelijks sprake van wetenschappelijk te controleren onderbouw.
(3) De strikte opdeling van de behoeften en stapsgewijze hiërarchische opbouw (= te categorisch)
2.3.3.2 (B) DE ERG-THEORIE VAN ALDERFER (1969)
ERG-theorie = extistence, relatedness en growth
De ERG-theorie bestaat uit volgende componenten:
(1) Existence needs: fysiologische basisbehoeften en de behoefte aan veiligheid, bestaanszekerheid en
gezondheid.
o = Maslow’s Physiological en Safety needs.
(2) Relatedness needs: dat zijn de sociale behoeften. De behoeften aan affiliatie, aanvaarding en
erkenning door anderen, sociale status en waardering door anderen.
o = Maslow’s Love and Belonging en external-Esteem needs.
(3) Growth needs: dit gaat over het hebben van zelfrespect en zelfvertrouwen (‘self-esteem). De
behoeften aan de ontwikkeling van eigen kunnen zijn.
o = Maslow’s self-esteem and self-actualisation needs
Waarop ligt de focus, wat is vernieuwend? – verschil met voorgaande theorie?:
(1) Het is een continuüm dat leidt naar groei in plaats van een stapsgewijze hiërarchie. Er kan meer dan
één nood tegelijkertijd aanwezig zijn.
(2) Frustration-regression – een stapje terug zetten door een blokkage in de verdere groei of een gebrek
aan capaciteiten of opportuniteiten.
o = het terugkeren naar een voldoen aan een ‘lagere’ behoefte.
(3) Erkenning van de individuele verschillen tussen mensen
o = de familiale en sociale achtergrond, de opvoeding, positieve of negatieve ervaringen in de
jeugd en geboden opportuniteiten kunnen bepaalde behoeften versterken of verzwakken.
(4) Culturele verschillen
o BV. Spanje hecht veel belang aan de waarde van de groep
2.3.3.3 (C) DE PRESTATIEMOTIVATIETHEORIE VAN MCCLELLAND (VANAF JAREN ’50)
De prestatiemotivatietheorie (of prestatiedrang) bestaat uit volgende componenten:
(1) Behoefte voor prestatie – Need for Achievement: gaat over de drang om uit te blinken, om in relaties
bepaalde standaarden te behalen, te streven naar succes.
o Dit kan aangeleerd worden door opvoeding en ervaring.
(2) Behoefte voor macht – Need for Power: invloed uitoefenen op anderen, coachen, leiding willen
nemen.
(3) Behoefte voor aansluiting – Need for Affiliation: de behoefte aan vriendschappen en dichte
interpersoonlijke relaties.
Volgens McClelland hebben mensen deze drie noden, afwisselend.
9
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur erinfonteyn. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €11,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
53340 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans