OC 1: Restart-DCM (Demands and Capacities Model)
Het DC-Model is gebaseerd op het idee dat stotteren het gevolg is van een onbalans. De aandacht bij het model is
hierbij gericht op het optimaliseren van de balans tussen wat het kind kan, dus wat hij heeft van capaciteiten, en wat
er van het kind gevraagd wordt, wat dus welke verwachtingen men heeft van het kind.
Wat is stotteren: uitleggen aan de ouders
- Controleverlies: kind kiest niet wanneer het vast hangt
- Abnormale onvloeiendheden in de spraak
Demands and Capacities Model (Verwachtingen en capaciteiten)
Aanpak
Evaluatie van kindspecifieke uitlokkende factoren
o vermoeid, een andere taal, ziekte, tijdsdruk, voor een groep?
Wekelijks 60min. (ouder & kind), met focus op gedragsverandering, omgaan met emoties,
vaardigheidstraining
o 1 aspecten uitnemen en hier 60min op oefenen en focus op
gedragsveranderingen (we passen bv echt ons tempo aan)
omgaan met emoties (hebben is niet zo erg maar je moet ze kunnen reguleren; kunnen
benoemen anders kropt het zich op en is het nog sterker)
‘je moet niet wenen’ jawel want anders nog hogere spanning bv
Vaardigheidstraining (oke nu ga jij het thuis oefenen)
15’ dagelijkse ‘Ouder-Kind tijd’, min. 5 dagen/week
o ‘speciale tijd’ steeds werken op 1 aspect per keer tijdens een zelfde activiteit
DC-Model
Demands/Verwachtingen m.b.t. Vloeiendheid
o Vanuit omgeving of vanuit het kind zelf
o Meestal onbewust
Capacities/Mogelijkheden m.b.t. Vloeiendheid
o Van het kind
o Op dit moment
Wat zijn de Demands?
o “Spreken is zilver, zwijgen is goud”
Een lange stilte houden is soms oncomfortabel, maar dat is wel belangrijk
Als je weinig zegt tegen een kind en het kind kent je wel een beetje, dan gaat hij meer uit
zichzelf spreken
2 – 3 maanden volhouden en daarna steeds meer uit zichzelf vertellen
, Wat zijn de Capacities?
o De competenties en vaardigheden die nodig zijn om te spreken (woordenschat, articulatieorganen,
goed gehoor
Deze mogelijkheden om vloeiend te spreken rijpen
school ‘nog even wachten want moet nog ontwikkelen’ ja maar in veel gevallen
kunnen we al op ander vlakken beginnen werken
Deze mogelijkheden zijn voor ieder kind verschillend
Fase 1 & 2 altijd aanpakken op deze volgorde:
Motorisch
Linguïstisch
Sociaal-emotioneel
Cognitief
=> je kan socio-economisch beginnen maar enkel als je eerst motorisch en linguïstisch bent gaan nakijken
Fase 3
Enkel en alleen als fase 1 en 2 onvoldoende lijken of te weinig effect hebben
Modelen & leren hoe stotters te variëren door te variëren in snelheid, articulatiedruk, luidheid en intonatie
Leidraad: stotteren mag en kind is niet bang om te stotteren
Balans
Stotteren treedt op wanneer een kind een vorm van spreken probeert te gebruiken die zijn vermogens te
boven gaat, meer van hem vraagt dan wat hij aan vaardigheden en competenties tot zijn beschikking heeft.
Adequate capaciteiten zijn nodig om te kunnen voldoen aan de verwachtingen (demands)
Verwachtingen en mogelijkheden zijn zowel van het kind als van de ouders!!
,Het assessment volgens restart-DCM
Gericht op de 4 domeinen
o motorisch, linguïstisch, sociaal-economisch, cognitief
Verwachtingen
o Identificatie van momenten waarop het kind communicatieve druk kan ervaren
Mogelijkheden
o Identificatie van relevante spraak-motorische, linguïstische, sociaal-emotionele en cognitieve
factoren
Analyse ouder- kind-interactie
o ongestructureerd: kind speelt met mama en papa
o gestructureerd: kind maakt een puzzel
Interview ouders
o hoeveel op 10 geven jullie de algemene levensstijl (houding: hechten ouders veel belang aan
vloeiendheid?)
Interview kind
Vloeiendheidsbevorderende omgeving
Opdracht
Kijk naar de video-interactie-analyse
Analyseer deze ouder-kind-interactie aan de hand van het formulier. In de meest linkse kolom van het
formulier staat genoteerd om welke Verwachting het gaat: M (Motorisch), L (Linguïstisch), E (Emotioneel) of
C (Cognitief).
o VRIJ SPELEN
vragen: mama stelt veel vragen en vooral gesloten meer ook open
beurtgedrag
reactie op stotteren: mama reageert er niet op
talig gedrag ouders: ze gaat snel naar nieuw onderwerp, bewering dat tijdsdruk geeft (wat is
dat, dat is een..)
articulatietempo: snel spreektempo
overig gedrag ouder: gaat kind bemoedigen
o PUZZEL
vragen: minder vragen maar meer open
beurtgedrag: evenwichtiger, ze praat zelf meer en neemt zelf meer initiatief
Suggesties werken met mama
o spreektempo, pauzes inlassen, meer evenwichtigere beurtnamen, (niet best gesloten of best open) 1
vraag tegelijkertijd (max 5 vragen op 20min)
Uitgangspunten behandelplan
De eerste stap is altijd: het verlagen van de communicatieve verwachtingen die druk kunnen leggen op het
spraakvermogen van het kind
Behandeling start altijd met ouderbegeleiding
Ouderbegeleiding is nooit het alleen geven van adviezen
o Niet met kind therapie en laatste 10 min vertellen aan ouder wat we gedaan hebben ouders gaan
model staan
, Opdracht
Wat zijn mogelijke doelen? Groepswerk in 4 groepen
Halen uit de tekst
Niet op examen kennen maar ZEKER WEL kunnen antwoorden op onderstaande vragen
o Groep 1: verlagen motorische/linguïstische verwachtingen
o Groep 2: verlagen emotionele/cognitieve verwachtingen
kind en ouder lezen boekje en ouder maakt af en toe een stotter bewust om aan te tonen
dat het kan
o Groep 3: versterken spraakmotoriek-taalvaardigheid
ganzenbord met verschillende oefeningen op de spraakmotoriek zoals belleblazen,
lippenstiftkusjes op een blad zetten, tong van links naar rechts bewegen, tong in wang
duwen, lalala, p-p-p…
memory: woord benoemen en beschrijving geven om zo woordvinding te trainen
situatieprent beschrijven en stoplicht geeft aan wanneer ze even moeten stoppen, pauzeren,
ademhalen
sitautieprent met veel woorden op /s/ om s-klank te automatiseren (ook andere klanken
ertussen steken om geen frustratie op te wekken als /s/ niet lukt)
o Groep 4: versterken emotionele/cognitieve vaardigheden
emotiekaart maken, broer en zus betrekken die emotie uitbeelden en kind moet raden wat
het is
desensitisatie: spel pion op trapje, per trapje dat ze omhoog gaan moeten ze a-ah zeggen
(opzettelijk een stotter maken)
beurtnemen: praten met de praatstok
van elk ding 1 concreet vb: niet ze spelen een spelletje maar concreet opdracht per topic (kijk in
tekst als je het niet weet)
Video - Leon
geoefend op beurtnemen
o waarom zo belangrijk bij kinderen die stotteren: ze hebben vaak wat meer tijd nodig, maar zeker ook
omdat ze op die manier minder druk ervaren doordat ze iets gaan vasthouden en weten dat er in
die situatie naar mij geluisterd wordt => gaan ze vaker wat rustiger zijn (een maand lang tijdens het
avondeten gedaan en nu is dat vanzelf dat Leon laten spreken, jongere broers en zussen weten dat
ze moeten beurtnemen en Leon stottert minder), kan vertellen zonder dat hij bang is +
Leon moet zelf getraind worden in beurt af te staan, beurten zijn gelijkwaardig
o Hoe zou je beurtnemen nog kunnen trainen in therapie
iedereen start mijn 10 knikkers, als je iemand onderbreekt moet je een knikker afstaan, als je
je beurt afstaat aan iemand anders dan krijg je ook een knikker
gezelschapsspel
bij oudere kinderen: voetballen dus buiten voetballen of opzoeken van gamen nu mag jij iets
lezen of vertellen en daarna ik
OOK EXAMENVRAAG: Leg het DC-model kort uit aan de ouders zoals je dat aan het einde van een
intakegesprek kan doen.
o weegschaal visueel voorstellen en voorbeelden bij geven, vragen wanneer jullie druk ervaren in het
spreken jij minder uitleggen maar samen komen tot een besluit
o verwachtingen en capaciteiten: je kan andere woorden gebruiken ‘wat het kind of jij als ouder kan’
(capaciteiten) en ‘wat kind of omgeving wil’ (verwachtingen)
neem emotie; als kind verjaardag viert dan kan je verwachtingen verlagen; kind mag angstig
en bang zijn en kind trainen op vlak van emotie
