Politiestudies
Inleiding
- Leerdoelen:
o Kennis verwerven
Kennis, begrip en inzicht in theorieën over politie
Kennis, begrip en inzicht in Belgische politie
o Vaardigheden en attitude ontwikkelen
Ontwikkelen van een algemeen reflexief – kritische houding
Op basis van de verworven inzichten een eigen wetenschappelijk
onderbouwde reflectie kunnen ontwikkelen vanuit een open en kritisch-
constructieve attitude
De opgebouwde reflectie schriftelijk en mondeling kunnen overbrengen
- Examen:
o Mondeling
o 4 open vragen in de breedte
1 vraag over de huidige structuur, 1 vraag over de geschiedenis en 2 vragen
uit deel 1
o 1 vraag over lectuuropdracht
Belangrijk:
Verbanden leggen, informatie combineren, reflectie en mondeling
kunnen overbrengen
Volgen van actualiteit
Lectuuropdracht:
1 artikel kiezen
Samenvatting met de hand schrijven en meenemen naar het examen
en afgeven, vertellen wat er in het artikel staat en linken aan de
cursus
֍ Bij welk onderdeel van de cursus hoort het thuis
֍ Maak een reflectie en vertel waarom het daarbij hoort
Ongeveer 2 A4’s samenvatting
In het Nederlands
o Voorbeeldvragen op pc!
1
,DEEL 1: SOCIOLOGISCHE ANALYSE VAN DE POLITIEROL
1. Het politiemandaat, de politierol,
mythes, dilemma’s en strategieën
1.1Inleiding
- Franse revolutie leiden tot individuele vrijheid waardoor mensen gingen geloven in de
rechtsstaat
- Verwijzen ook naar de verlichting en het ontstaan van de nachtwakersstaat
- Erkennen van vrijheden van mensen geeft ook problemen
o Spanning tussen individualiteit en vrijheid
Orde of vrijheid (Covid)
- Moderne samenleving:
o Erkenning van ‘het individu’ als vrije mens
o Wetten die hem moeten beschermen van dwang door ‘andere’ – ‘groep’ – ‘kerk’
(geloof) – ‘staat’ (mensenrechten)
o Maar pluralistische samenleving: zoekt naar evenwicht tussen ‘vrijheid’ en ‘orde’ –
verschillende visies (pluralistische conflictsamenleving)
- Centrale rol van de politie:
o Middel om orde te bewaken
o Institutie die dagelijks grenzen trekt tussen orde en wanorde
o Mandaat om orde te bewaken; om geweld uit te oefenen
o = Afdwingen van de norm
- Rol van de politie in de samenleving?
o Orde of vrijheid?
o Handhaven, straffen, bemiddelen?
o Beschermer of hoeder van mensenrechten?
o Dwang of overtuiging?
o Geweld of geweldloos? Gewapend of ongewapend?
o De rol van de politie is om de orde te bewaken. Het mandaat om geweld uit te
oefenen om de orde te bewaken lijkt een duidelijke beschrijving van wat de politie is,
wat ze doet en welke resultaten ze dient te boeken.
Maar uit onderzoek blijkt dat de rol en het mandaat van de politie en de
samenleving toch voor heel wat dilemma’s worden geplaatst… en dat zowel
de politie als de bevolking een aantal mythes creëren om met deze spanning
om te gaan...
o De rol van de politie hangt af van de waarden en de normen in de samenleving
Is niet altijd even duidelijk
Bv. in Covid, van de wet mocht je niet met twee op een bank zitten.
een burgemeester in Antwerpen had gezegd dat dit wel mag. Politie
moet wet navolgen maar dit leidt tot discussies.
2
,1.2Het politiemandaat
- Waartoe werd de politie gemandateerd?
- Juridisch mandaat, vervult ze haar mandaat overeenkomstig de wet?
- Wie geeft haar dit mandaat?
- “Bij het vervullen van hun opdrachten van bestuurlijke of gerechtelijke politie, waken de
politiediensten over de naleving en dragen zij bij tot de bescherming van de individuele
rechten en vrijheden, evenals tot de democratische ontwikkelingen van de maatschappij.”
Art 1, WPA (=Wet op het Politieambt), 1992
o Deze enge definitie zorgt ervoor dat iedereen dezelfde visie heeft op ‘orde’
- Naast de politie zijn er ook andere instituten die een politiefunctie hebben zoals de douane,
staatsveiligheid, de private sector
- WPA beschrijft wat de politie mag doen
o Politie krijgt gerechtelijke en bestuurlijke politietaken
Gerechtelijke politietaken:
Alles met strafrecht
Justitie maakt beslissingen
Aanhouding tot 48u max.
Bv. veel covidregels vallen hieronder
Bestuurlijke politietaken:
Allemaal handhaving openbare orde
Burgemeester maakt beslissingen
Aanhouding tot 12u max.
Bv. wegcontrole, alcoholcontrole, verkeer
- Politiefunctie/Policing
o Verwijst naar een reeks van processen met specifieke sociale functies.
Functie= sociale orde bewaren/handhaven
o Een universele vereiste voor elke sociale orde
- Politie als instituut
o Sociale institutie (institutioneel mandaat)
o Niet enkel de politie (als organisatie) staat in voor de politiefunctie maar een hele
reeks van maatschappelijke instellingen vervullen mede deze taak
o De term ‘politie’ kan dus op de politie zelf wijzen maar ook op het systeem
Bv. institutioneel racisme bij de politie
- “...a mechanism for the distribution of non-negotiably coercive force employed in
accordance with the dictates of an intuitive grasp of situational exigencies “ (Bittner, 1970,
46)”
o Exclusief kenmerk van de politie in tegenstelling tot andere politiefuncties of
organisaties die een politiefunctie opnemen= exclusieve mandaat van de overheid
om geweld te gebruiken
- “Onder politie verstaan wij de zorg binnen een bepaalde context voor het handhaven van
daar geldende definities van sociale orde of specifieke onderdelen daarvan, waarbij - als de
situatie dat vergt - in laatste instantie de legale en legitieme mogelijkheid bestaat om
gebruik te maken van dwang of geweld” (Cachet, 1990, p.89)
o Politie is afhankelijk van haar sociale omgeving
3
, o Zorg: het is gekoppeld aan een sociaal systeem, zijnde de staat
o Het zijn de dragers van het politiek gezag geven aan het sociaal systeem de opdracht
om voor deze functie in te staan
o In laatste instantie geweld
1.3De Politierol
- Rol en mandaat zijn onlosmakelijk verbonden met elkaar
o Om haar rol te kunnen vervullen heeft ze een mandaat gekregen
- De vraag is van wie ze dat mandaat krijgt
o Van de wet, de staat, de mensen
- Om orde te creëren worden wetten gemaakt, waarbinnen je individuele vrijheid kan beleven
maar niet te koste van anderen
- Eigenbelang niet altijd ondergeschikt aan de groep
o COVID
o Daarom soms harde hand nodig
- Pluralistische conflictsamenleving is dat soms moeilijk
- Verschillende verwachtingen ten aanzien van de politie
o Verschillende visies over het gewenste eindresultaat bij een conflict – verschillende
visies over de verwachtingen
o Dominate visie (rood)
o Micro = dagelijks optreden van de politie, meningen overheden, burgers en politie
zelf
Dominante visie van de politiek zal mee optreden (vorm) bepalen want die
sturen aan
Operatie nachtwacht in Antwerpen
o Meso
Procureur van gerechtelijk arrondissement, gouverneur, actiegroep van
burgers
o Macro
(nationaal of internationaal)
4