Beleid en voorzieningen van de welvaartsstaat
Les 1
Wat is? … Welzijn?
• Welzijn =/= Welvaart
o Meer dan enkel welvaart
o Is welzijn subjectief (individu) of objectief (algemeen)?
o Objectief: universeel of afhankelijk van culturen en omstandigheden?
▪ → Prioriteiten stellen in de politiek (welke lobbygroep trekt aan het
langste eind? Wat is belangrijker / urgenter voor de maatschappij?)
• Filosofische discussie
o Wat goed is voor mij is niet noodzakelijk goed voor jou
o Waar jij naar streeft is niet noodzakelijk goed voor jou
• Objectievere omschrijving → Basiskenmerken als voorwaarden voor “welzijn”
o Basisbehoeften
o Zekerheid en bescherming
o Kansen en persoonlijke ontwikkeling
o Sociale participatie
o …
• Vaak gehanteerd binnen de welzijnszorg
o “… Wanneer iemand tot de ontplooiing van zijn/haar bestaan komt in de
verschillende facetten ervan en met respect en engagement voor de
ontplooiing van anderen
▪ Welzijn = maatschappelijke participatie
▪ Facetten = lichamelijk, psychisch, relationeel, materieel, deelname aan
de samenleving
• Hedendaagse visie >< verleden
Les 2
Terreinafbakening sociaal beleid
Wat is? … Sociaal beleid?
• Een studiedomein
o Wetenschappelijk
o Set van regels en maatregelen waarop die studie zich ambt
• Een geheel van beleidsmaatregelen = opdeling naar “beleidsdomeinen”
o “De intenties en activiteiten van overheden die sociale bedoelingen hebben –
sociaal van aard zijn”
o Moeilijk aflijnbaar: waar begint en eindigt het sociaal beleid?
▪ 2 duidelijke domeinen: welzijnszorg en sociale zekerheid
▪ Diffuse beleidsdomeinen: Defensie? Begroting? Economie?
o Algemeen: gericht op verbeteren van welzijn en realiseren van noden
, ▪ Levensonderhoud, gezondheid, zorg, wonen, scholing…
▪ Typische domeinen van het sociaal beleid
• Bepaalde soorten uitgaven
o Wat is de herkomst der middelen? (OESO) (van waar komen de centen?)
• Als we vanuit een groot internationaal perspectief
welvaartsstaten willen vergelijken, doen we er goed aan om niet
te eengeestig te zijn
▪ Sociale uitgaven
• Gereguleerd, uitgevoerd en beheerd door overheden (+
semipubliek)
• Verschillende vormen: “cash transfers”, “belastingskredieten”,
“diensten” (natura)
• Idee van “herverdeling” (horizontale en verticale solidariteit)
o Verkleinen van inkomens- of vermogensverschillen
o Afzwakken van de kloof tussen arm en rijk
• Vb. wettelijk pensioen
• → Als we sociale uitgaven enkel als gereguleerd, uitgevoerd en
beheerd door overheden bekijken, missen we een deel
▪ Private sociale uitgaven
• Sociale intenties en/of mate van verticale herverdeling
• Verplicht of vrijwillig
o Verplicht: vb. door overheid verplichte ziekteverzekering
bij private zorgverzekeraar
o Vrijwillig: vb. door overheid gesteunde pensioensparen
• Collectief georganiseerd en/of gereglementeerd en
gestimuleerd door overheden
• Maar niet uitgevoerd en/of beheerd door overheden
• Vb. groepsverzekeringen, NL (private) zorgverzekering
▪ Exclusief private uitgaven
• Vrijwillige (individuele) consumptie-uitgaven
• Hebben als doel welzijn of sociale bescherming te verhogen,
zonder inmenging van de overheid
• Vb. “comfortverzekering” bij hospitalisatie
• Mis beleidsdomeinen en soorten uitgaven
o OESO-definitie
▪ “The provision by public or private institutions of benefits to…
households or individuals in order to provide support during
circumstances which adversely affect their welfare… Social benefits
include cash benefits (e.g. pensions, maternity benefits, social
assistance), social services (e.g. medical care, childcare, care for the
elderly and disabled), and tax breaks with a social purpose (e.g. tax
reductions or credits that favour families with children or favourable tax
treatment of contributions to private health plans).”
, o Sociale uitgaven + private sociale uitgaven
o Belangrijkste: pensioenen en gezondheidszorg
Institutionele structuur: welzijnszorg en sociale zekerheid
• Figuur 1.2 de Belgische staatsstructuur schematisch voorgesteld
• De verschillende beleidsniveaus spelen een rol in de actualiteit
• Opfrissend kader
Wat is? … welzijnszorg - welzijnsbeleid
• Welzijnsbeleid
o +/- Enge definitie van de mix
o Gemeenschapsbeleid met het oog op uitbouwen van specifieke
(gemeenschaps)voorzieningen voor mensen die zich bevinden in een
noodsituatie
▪ Herstellen van “breuk” in geval van onmogelijkheid dit eigenhandig te
doen
• Noodsituaties
• Rehabilitatie
• Re-integratie –> stimuleren van participatie?
▪ Daarnaast ook particuliere organisaties gericht op het lenigen van
sociale nodigen → Welzijnsbeleid kan deze financieel ondersteunen
o → De “welzijnszorg”: het antwoord van de omgeving op de noodsituatie van
een individu (beroep op professionele hulp op bepaalde sectoren van overheid)
▪ → Familie, gezin, buurt… MAAR ook overheidsinstellingen en
gesubsidieerde private instellingen
• Deel van “De Welvaartsstaat”
, Welzijnszorg - sectoren
• Sectoren van de welzijnszorg
o De bijzondere wet van 8 augustus 1980
o https://www.vlaanderen.be/gezondheid-en-welzijn
o Traditionele sectoren
▪ Gezinszorg – moeder en kindzorg
▪ Bijzondere jeugdbijstand en integrale jeugdhulp
▪ Ouderenzorg
▪ Zorg voor personen met een handicap
▪ Algemeen welzijnswerk
• Armoedebestrijding
• Lokaal sociaal beleid
• Samenlevingsopbouw
o MAAR afbakening is eerder “arbitrair” en gebaseerd op “conventie”
o MAAR overlappingen
▪ Gezondheidszorg
▪ Justitie
▪ Jeugdwerk
▪ Arbeidsmarktbeleid
▪ Mantelzorg
o Laatst gewijzigd: 6e staatshervorming
Wat is? … Sociale zekerheid?
• Van onderuit gegroeid – verweven met sociale geschiedenis
o Publiekrechtelijk georganiseerd
• Waarborgen van financiële bestaanszekerheid van diegenen die zich in bepaalde
sociaal erkende behoeftesituatie bevinden
• Sociale verenigingen → overheid
o Besluitwet betreffende de sociale zekerheid voor werknemers van 28
december 1944
• Andere filosofie: verzekeringsidee
o Bijdragen van werknemers en werkgevers
o Werknemers, ambtenaren en werkgeversstelsel
o Sociale partners nauw betrokken bij bestuur en uitvoering
▪ Paritair / tripartiet overleg en beheer
▪ Doorgeefluik
o Federale overheidsdienst sociale zekerheid
o Maar: niet universeel
▪ Het is niet omdat men burger is van een land en er zich een noodsituatie
voordoet, dat men in aanmerking komt.
• Bismarckiaans type
o Welvaartsstaten waar het verzekeringsprincipe nadrukkelijk aanwezig is, de
solidariteit gedifferentieerd is volgens socio-professionele groepen
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur fbohets. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
