Resume
samenvatting Religie, zingeving en levensbeschouwing
- Établissement
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
samenvatting Religie, zingeving en levensbeschouwing
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
1 Inleiding1.1 Secularisatie, desecularisatie en globalisering
Secularisatiethese: “rol van religie neemt af in moderne, geïndividualiseerde samenlevingen
met een liberale democratie, naarmate de levensstandaard toeneemt, naarmate een
seculier-wetenschappelijk vertoog aan belang wint, en de emancipatie van individuen en
groepen groeit”
Secularisatiethese= rol religie in samenleving is gedoemd om af te nemen, religie was nt
bestand tegen proces v modernisering
Belang van godsdienst neemt af op twee gebieden:
o Maatschappelijk: door scheiding kerk en staat krijgenreligieuze instituten minder vat
op sociale leven
o Individueel niveau: individualisering van zingeving maakt geïnstitutionaliseerde
religie minder relevant
Max Weber, Emile Durkheim, Peter Berger
Cultuuromslag van 1968: achteruitgang kerkbezoek en steile val Godsgeloof
André Glücksman: La troisième mort de Dieu (massadodingen van Verdun – Auschwitz –
Rwanda)
o Hij stelt in boek; vooral grote rampen van 20 e eeuw hebben het geloof een
definitieve knauw gegeven
Tot 1989: “godsdienst leek maatschappelijk randverschijnsel”
o Communistische wereld: geen godsdienstvrijheid
o Westerse wereld: secularisatie en crisis van het Godsgeloof
1.2 Verfijning van secularisatiedebat
Al snel kwam kritiek op secularisatiethese: te simpel en te veralgemenend
o Godsdienstbeleving veranderde misschien wel, maar godsdienst verdween nt
zomaar
Harvey Cox, Religie in de stad van de mens (1984)
o Stelt dat zeker in stedelijke contexten religie hardnekkiger is dan wordt
verondersteld
José Casanava: Public religions in the Modern World (1994)
o Debat over secularisering moet worden verfijnd; vaak verwarring door 3 niveau’s v
secularisering door elkaar te haspelen
Scheiden van politieke en religieuze sfeer
Verminderen van belang van (geïnstitutionaliseerde) religie
Privatisering van religie (= problematisch)
Charles Taylor: A secular Age, 2007
o 1 v belangrijkste werken van de jongste jaren over het fenomeen
o Verfijnt debat over seculiere staat, pleit voor conceptuele verfijning
o Secularisatie is niet zomaar gelijk te stellen met afwezigheid v religie
o Hij stelt dat er een verschil moet worden gemaakt tussen doelstelling en middelen
van een seculiere staat
Doelstelling: bevorderen wederzijds respect/gewetensvrijheid
Middel: scheiding tussen kerk en staat
, Verschillende soorten secularisme: republikeins en liberaal model
Republikeinse model (Frankrijk): legt nadruk op middelen en dus op de neutraliteit van de
Staat en de overheid (laicité)
Liberale model (Angelsaksisch): nadruk op doelstelling, met pragmatische omgang met de
middelen
In de praktijk: continuum – onderling verschillen
Belgisch model: unieke invulling door ‘verzuiling’ (verkaveling van de staat volgens
ideologisch-levensbeschouwelijke breuklijnen)
o Be zit tussen beide modellen
1.3 Paradigmawissel met einde van Koude Oorlog
Gilles Kepel – ‘La revanche de Dieu’ (1991)
o uiteenvallen v Joegoslavië aan de hand van religieuze breuklijnen; was nieuw in
Europa
o 1 v eerste die de terugkeer van religieuze-culturele krachten gesignaleerd had
Later deden ook John Micklethwait and Adrian Wooldridge, God is Back (2009) dat
1978 als breukjaar, begin v terugkeer religie
o Iraanse revolutie
Conservatieve Khomeini kan volk aansporen Pahlevi v macht verdrijven
o verkiezing Johannes Paulus II
speelde belangrijke rol in geweldloze revolutie die zou leiden tot
ontmanteling van het communistisch systeem
In Westerse cultuur oogt het plaatje complex
o Secularisering/geloofsafval zet door (radicaal atheïsme van Richard Dawkins, The
God Delusion, Christopher Hitchens, Sam Harris…)
o Hernieuwde waardering voor rol godsdienst door niet-gelovige wetenschappers cf.
Tiger, Mc Guire Het Goddelijk brein; Alain de Botton, Religion for Atheists (sociaal
nut)
o Globalisering en migratiestromen zorgen dat in seculier W-EU, vooral in de steden,
religie weer in opmars kwam, superdiversiteit ook op religieus vlak
o Hang naar sacraliteit/spiritualiteit is terug (emotioneel, privé) samen met
wantrouwen voor geïnstitutionaliseerde godsdienst
1.4 Desecularisatie
Desecularisatie=terugkomen v religie, term afkomstig van Peter Berger
evolutie P. Berger: The Desecularization of the World (1999)
o Hij stelt dat secularisatiethese verkeerd was
o Hij weet zijn eerdere fout aan twee oorzaken:
De West-Europese uitzondering ten opzichte van rest v wereld ( waar religie
aan een revival bezig was), sociologen keken enkel naar ontwikkelingen in W-
Eu
De academische bias (confirmation bias), wetenschappers vertoeven in een
bubbel, automatisch elkaars uitgangspunten overnemen
Jürgen Habermans: evolutie
o Van marxistische godsdienstcriticus (controle, aliënatie…) tot positieve attitude ten
opzichte van sociale rol religie
o Gesprekken met kardinaal Ratzinger, Benedictus XVI (2004)
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur MDB02. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
67474 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans