Hoofdstuk 10: Giftige planten
Meestal zijn de eerst voorkomende symptomen bij een vergiftiging:
§ Braken, diarree en kolieken (hevige buikpijn)
§ Aandoeningen aan het zenuwstelsel: evenwichtsstoornissen, verlammingen
§ Algemene symptomen:
• Veralgemeende verzwakking
• Gebrekkige eetlust
• Vermagering
Over het algemeen zijn vooral runderen, paarden, schapen, geiten en konijnen betrokken bij
dodelijke vergiftigingen met planten.
Inhoud stoffen planten
Alkaloïden
§ Bevatten N (stikstof) à NPN-groep
§ Hebben alkalische eigenschappen (eerder basisch)
§ Meest sterke fysiologische werking (gaan vrij intensief in interactie met de cellen van
het dier)
§ Meest voorkomend in buitenste laag van planten (schors, takken, wortelen vlies en
zaden)
§ Bittere smaak (voor sommige diersoorten onaantrekkelijk, varkens zijn soms een
uitzondering)
§ Planten die een ernstig gevaar vormen voor mens en dier zijn doorgaans planten die
rijk zijn aan alkaloïden.
Symptomen
§ Vaak aantasting centrale zenuwstelsel: opiumalkaloïden, aconitine, taxine, galegine
§ Of aantasting autonoom zenuwstelsel: atropine, hyoscyamine, scopolamine
§ Of veroorzaken huidirritatie: colchine
§ Of vernietigen levercellen: jacobine, senecionine
§ Of…
Veel voorkomend bij
§ Vlinderbloemigen (bv. Soja, witte klaver, rode klaver, erwten, bonen, luzerne, …)
§ Papaverfamillie
§ Zijdeplantfamilie
§ Narcisfamilie
§ Nachtschadefamilie (bv. Aardappel, tomaat, Aubergine, Paprika, …)
Er zijn meer dan 4000 verschillende alkaloïden gekend en er worden steeds nieuwe ontdekt.
Plantenvoorbeelden
Palmboompje (Buxus sempervirens)
§ Familie: buxusfamillie
§ Voorkomen: Samber en Maas, aangeplant in tuinen
§ Bast en bladeren zijn giftig
, § Alkaloïden: “buxine” het belangrijkste
§ Symptomen: hevige kolieken, braken, diarree, duizeligheid,
spierzwakte, ademhalingsverlamming, eventuele sterfte
• Bij volwassen mens: reeds na een inname van 10 bladeren!
• 750 g bladeren zijn dodelijk voor een paard!
Jacobskruiskruid (Senecio jacobaea L.)
§ Familie: Composieten (één bloemhoofd is samengesteld uit meerdere bloemen)
§ Voorkomen: algemeen verspreid (juni)
§ Niet te verwarren met: boerenwormkruid en St.-Janskruid (meest voorkomende in
België)
§ Normaal gezien wordt de rijpe plant niet gegeten door herkauwers
(indien dieren voldoende eten hebben)
§ In hooi echer smakelijk, vooral jonge planten à gevaarlijk!
§ Toxitciteit vermindert niet in hooi (!)
§ Lethale dosis: 5-20 kg gedroogde plant/ 100 kg lichaamsgewicht
§ Koe (en paard): 35kg/ dier ßà schaap: 160kg/ dier
§ Pyrrolizidine alkaloïden: vooral kort voor de bloei
§ (Chronische) leverschade (megalocytose, fibrose, cirrose)
Symptomen
§ Acuut: zelden; dood na uren of enkele dagen
• Ziek 1-7 dagen na opname van grote hoeveelheden
§ Chronisch!!!: symptomen soms na lange opname
• Verloop: enige weken tot 6 maanden (afhankelijk van de dosis)
• Met periodes van stabilisatie
• Morbiditeit 20% (= ziekte waargenomen) - mortaliteit bijna 100%
• Plotse verergering wanneer leverfunctie verstoord
• Soms onverwachte dood
St.-Jacobsvlinder
§ Dag actieve nachtvlinder
§ Profiteert van de opkomt van het Jacobskruiskruid
Nachtschade (Solanum)
§ Bitterzoet
§ Zwarte nachtschade
§ Tomaten
§ Aardappelen
§ Paprika
§ Aubergine, ….
§ Familie: nachtschadefamilie
§ Voorkomen: algemeen verspreid, aangeplant, cultivars
