Inleiding
1. Waarom cursus met historische achtergrond?
● Enkele citaten
→ George Santayana
❖ “Those who do not remember the past are condemned to repeat it”
→ George Orwell
❖ “He who controls the past controls the future, he who controls the present controls the past”
❖ Engelse journalist die meevocht in Spaanse burgeroorlog en veel dingen zag misgaan
❖ Dystopie van wereld met projectie op toekomst: wereld verdeeld in 3 machtsblokken, elk individu
gecontroleerd door overheid en constant herschrijven geschiedenis
❖ Concept Big Brother is watching you
→ Mark Twain
❖ “History doesn’t repeat itself but it often rhymes”
❖ Gebeurtenissen nooit hetzelfde maar vaak wel gelijkheden met vorige
❖ Vb: genocides gebeuren veel in de geschiedenis en ze zijn allemaal verschillend maar mensen
uitmoorden is wel iets dat terugkomt
→ Figuur uit manuscript van 14eE: nederige manier van naar geschiedenis kijken (dwerg op reus)
→ Kenmerken: verleden 丨 herhaalt niet/wel patronen
丨 belangrijk want wordt in politieke kaders vaak misbruikt
丨 moet je kennen
● Conclusie belang geschiedenis/historische achtergrond
→ Plezier van het weten/kennis
→ Begrip en appreciatie, herkenning en erkenning
→ Nederigheid en reflectie met betrekking tot het heden (nog altijd problemen en oplossingen nodig voor
betere maatschappij)
→ Rol van toeval
→ Rol van het individu
→ Begrip verleden/begrip heden/inzicht in sociale, politieke, culturele en economische processen, evoluties en
transformaties, in gebeurtenissen
→ Perspectief en context
→ Nuance en complexiteit (het verleden is niet het verhaal van de ‘goodies and badies’, leert nuanceren)
→ Begrip ‘verleden’ vermijdt misbruik ervan ten dienste van het heden
→ Fragiliteit van het heden
→ Geschiedenis is niet een doelgericht patroon (religieus vs wetenschappers): gewoon aspecten,
transformaties, mensen streven naar betere samenleving
→ belang agogiek: begrip historische context waarom mensen kwetsbaar zijn (vb noordwijk Brussel)
2. Begrip “kennis”: kader en begrippen
● Kenniseconomie
→ begrip ontstaan door Peter Drucker in 20e eeuw (““Knowledge is the only meaningful resource today. The
traditional factors of production – land , labor, and capital – have not disappeared but they have become
secondary”)
→ Kennis als productiefactor/innovatie/drijvende kracht van economie en innovatie
→ Belang opleiding, hoger onderwijs, onderzoek
1
,● Kennissamenleving
→ bredere sociale blik
→ kennis ook belangrijker buiten economische doelstellingen zoals organisaties en samenleven
→ kennis overal in de samenleving belangrijk
● Evolutie van de samenleving
→ Wereldwijde evolutie van maatschappij (wel niet in dezelfde mate of manier)
→ Jagers verzamelingsmaatschappij ⇒ agrarische samenleving ⇒ industriële maatschappij ⇒
kennismaatschappij
→ Voor 20eE basis productiefactoren: arbeid, kapitaal en natuur (=economische ontwikkeling)
→ Na 20eE: kennis om dingen te vernieuwen (de belangrijkste productiefactor)
→ Onderwijs gestimuleerd
→ Kennis heeft geleid tot waar we staan
→ Mens als dier heel snel geëvolueerd: manier organiseren fundamenteel veranderd is (op korte periode)
→ Laatste 300-400j versnelling gekomen in manier waarop omgaan met werkelijkheid (via brein) en ons te
organiseren: kennis verder opbouwen/innoveren
→ Nog meer investeren in onderwijs en onderzoek gezien de problemen waarmee we nog steeds zitten
→ De gegevens ook steeds beter bijhouden: hoeveel investeert men, regio’s bijhouden
❖ OESO: rapport over onderwijs wereldwijd (primair, secundair en tertiair): hoeveel geïnvesteerd in
onderwijs, hoeveel mensen nemen deel, wat zijn belangrijke evoluties, gendergelijkheid? … Via data
steeds beter bijgehouden en dan getransporteerd naar de internationale organisaties en dan
rapporten en manieren om beter te doen en zo op beleid verandert
❖ Eurostat: statistisch bureau van de EU (grafieken, analyses,..) veel info terugvinden op die websites
● Kennisdemocratie
→ relaties tussen kennis en ontwikkeling/evolutie van democratische instellingen/burgerschap?
→ Kun je democratie hebben waar kennis niet vordert?
→ veel over greflexteert en geen duidelijk antwoord
● Begrippen “Data” “Informatie” “Kennis” “Wetenschappelijke kennis)
→ Weggeman: formule voor kennismanagement
❖ K= f(I*E V A)
❖ Kennis is resultaat van informatie vermeerderd met de ervaringen/vaardigheden/attitudes
→ Wetenschappelijke kennis= kennis resultaat van wetenschappelijk onderzoek (=methode om tot kennis
te komen die op manier geijkt is van wetenschap)
❖ Belangrijk? Vb UNESCO
2
, ➢ Onafhankelijke internationale publieke organisatie die deel uitmaakt van de VN, (opgericht
1945, belangrijkste internationale orgaan, enige wereldwijde)
➢ United nations educational scientific and cultural organization
➢ Richt op alles cultuur, en wetenschap en onderwijs stimuleert en bewaken, zoveel mogelijk
landen aan onderwijs kan worden gedaan
➢ Grote maatschappelijke uitdaging aan te pakken (klimaat, lerarentekort, armoedebestrijding
= grand challenges en sdg’s= sustainable development goals)
➢ Wetenschap belangrijkste manier om die problemen aan te pakken
➢ dus ja wetenschap wordt steeds belangrijker en nog nooit zo belangrijk als vandaag
❖ Grotere rol overheid: regionaal, nationaal, europees, internationaal
➢ Enorme besteding van financiële middelen
➢ Europese regelgeving: 3% van BBP(totale inkomen van regio) moet naar wetenschappelijk
onderzoek (2% naar private sector/bedrijfswereld, 1% naar publieke sector/overheid)
→ Data = pure resultaten/ruwe data die weinig zegt
❖ steeds beter verzameld en bijgehouden (administratie, controle, financieringskanalen,...)
→ Info= data die geïnterpreteerd en gestructureerd is (begrijpelijke uitspraak die iets informatief weergeeft)
→ Kennis= info die je organiseert en koppelt aan kennis die je al verwerft hebt
→ Europa kaderprogramma’s en Green Deal (klimaatproblematiek oplossen met verder onderzoek, komende
10-20j een miljard euro vrijgemaakt)
→ kennis steeds belangrijker om grote problemen aan te pakken + wetenschappelijke
kennis=noodzakelijk
● Actoren voor wetenschappelijke kennis? Enkele modellen
→ Triplex-helix model
❖
❖ Alles wat geproduceerd wordt van wetenschappelijke kennis daar heb je 3 partners in die belangrijk
zijn
1. Kennisinstelling: onderwijs
2. Overheid zorgt voor beleid, dat er middelen zijn dat het juist gemonitord wordt
3. Bedrijven spelen grote rol
❖ bvb corona pandemie hebben 3 actoren samengewerkt
➢ overheid gestimuleerd voor vaccins
➢ samenwerking waarbij centra bij universiteiten samenwerken met bedrijven om kennis te
ontwikkelen zodat bedrijven dat in grote mate kunnen produceren
➢ Universiteiten ontstaat er veel kennis maar zonder bedrijven en hun middelen kan je zoiets
niet op de markt brengen
→ Quadruple-helix model
3
, ❖
❖ Mee aan te geven dat burgers ook belangrijke rol spelen in productie van kennis
❖ omdat burgers steeds geconsulteerd worden in maken van nieuwe producten of ontwikkelen van
kennis en zij reageren ook op producten die op de markt komen
❖ Vb: economische faculteit doet onderzoek naar hoe robot in winkel functioneert: nu kijken hoe
burgers daarop reageren, staan ze ervoor open dat ze zo begroet worden in de winkel en gaat er zo
meer verkocht worden?
❖ Burgers dus ook een partij: citizen science: burgerschap wetenschap: doel burgers actiever betrekken
in ontwikkelen van nieuwe kennis
● Kennisinstellingen
→ Vooral over instellingen die tertiair onderwijs organiseren en waar ze onderzoek doen (HO, universiteiten en
onderzoeksinstellingen)
→ Die kennen hele lange geschiedenis en dat belangrijk voor ontwikkeling moderne wetenschap
→ Groeiend aantal studenten en ook gendergelijkheid
→ hoger onderwijs steeds meer studenten en steeds meer diploma’s en steeds meer onderzoekers aan
universiteiten
→ + belangrijk: universiteiten fungeren obv middelen van vlaamse overheid (belastinggeld)
→ Als vgl met angelsaksische wereld veel goedkoper
→ inschrijvingsgeld studenten zijn ze weinig mee dus veel van belastingen (werkende instelling is 300 miljoen
euro en van studenten mss 17 miljoen)
→ In westen veel van overheid in onderwijs gestoken
→ Rankings: vlaamse/belgische staan binnen 300-400 van 2000 dus top 20 wereldwijd en toch kost het zo
weinig: Harvard bvb 70000
→ Dus men investeert heel sterk in onderwijs via publieke middelen
→ Rankings: zijn eigenlijk hyperbool: plaats een bvb 90/100, wij op 200 maar enkel 45/100 dus heel veel met
na de komma’s en eig dus heel dich bij elkaar liggen (dat probleem media die veel te snel gaan dus vaak
vraag stellen van wat zit er nu achter?)
→ Aantal onderzoekers: bijna 9 miljoen wereldwijd publiceren in wetenschappelijke tijdschriften/manuscripten
→ Manuscripten
❖ handgeschreven tekst later dan digitale betekenis
❖ evolutie van 500-1500: steeds meer kopieën van handschriften gepubliceerd → boekdrukkunst
❖ vanaf 16e eeuw nog meer exponentiële groei van uitbrenging boeken door digitale tijdperk
❖ per jaar nu 3 miljoen boeken gepubliceerd
→ Wetenschappelijke publicaties
❖ steeds meer bezig met onderzoek en steeds meer resultaten bekend maken
❖ beschikbaarheid van informatie steeds sneller en verdubbeld zelfs
❖ periode tussen verdubbeling ook steeds korter
❖ vandaag: elke dag verdubbeld
4
