1 INLEIDING TOT HET RECHT
DEEL 1: HET FENOMEEN RECHT
1. HET BEGRIP RECHT
Definitie: recht is in de eerste plaats een normensysteem dat de overheid oplegt, handhaaft en
eventueel sanctioneert.
Vb. je mag 120 km/u rijden op de autostrade, als je sneller rijdt terwijl er controle is, dan krijg je
een boete
Extra vb. belastingen, geboorten, studies betalen …
1.2. RECHT ALS GEHEEL VAN BINDENDE REGELS
1.2.1 ALGEMEEN GELDENDE REGELS
Definitie: Algemeen geldende regels gelden voor elk rechtssubject binnen een bepaald gebied
Rechtssubject = iedereen die een juridische persoonlijkheid heeft, iemand die rechten en
plichten heeft.
1) Algemene gebodsbepalingen
= een regel die voor elk rechtssubject in België een bepaalde regel verplicht stelt
- Positief omschreven: een auto moet werkende remmen en lichten hebben
je moet hulpverlenen bij iemand die in gevaar is
- Negatief omschreven: als de lichten van de auto niet werken krijg je een boeten
Als je geen hulpverleent bij iemand in gevaar word je gestraft (Art 422)
2) Algemene verbodsbepalingen
= een regel die voor elk rechtssubject in België iets verbiedt
vb. je kan geen tweede huwelijk aangaan in België als je eerste nog niet ontbonden is
vb. de solde mag enkel binnen een bepaalde periode plaatsvinden
3) Verlofbepalingen
= een bepaalde regel voor elk rechtssubject in België die toelating geeft om een bepaalde
handeling uit te voeren
vb. elk van de twee partners in het huwelijk mag een scheiding aanvragen
4) Belovende bepalingen
= wanneer het recht een doel stelt en haar best doet om dit te bereiken
vb. recht op onderwijs, een job… (al zijn er nog steeds werkloze etc.)
1.2.2 REGELS TOEPASBAAR NAAR KEUZE
,2 INLEIDING TOT HET RECHT
= je maakt als rechtssubject bepaalde keuzes waar regels aan verbonden zijn
vb. je verhuurt niet en hebt dus niet last van de regels rond verhuur, als je dat wel doet heb je
het wel.
1.2.3 WILSAANVULLENDE-/ SUPPLEMENTIEVE REGELS
= regels van het recht die gelden zolang de betrokkenen niets anders beslissen
vb. als je trouwt kan je zelf je huwelijkscontract opstellen, testament opstellen …
1.2.4 TECHNISCHE REGELS
vb. wat je verplicht moet vermelden op een document, stoffen die je mag uitstoten,
boekhouding, termijnen vermelden, aantal contractexemplaren …
1.3 RECHT EN DE MAATSCHAPPELIJKE ORDE
- waarom hebben we recht nodig?
ubi societas, ibi lus = waar je samenleving hebt (al dan niet primitief), daar heb je recht
ubi lus, ibi societas = waar er recht is, is een samenleving (recht wordt gemaakt door de mens)
- recht wijzigt naargelang de samenleving e.o.
vb. als de politiek wijzigt, wijzigen ook de rechten en dus ook de samenleving
- overheid ≠ staat: België is een federale staat die bestaat uit meerdere overheden zoals:
het centraal niveau, deelstaten (3 gemeenschappen, 3 gewesten), provincies en gemeenten
overheid:
2. DE INLEIDING VAN HET RECHT
,3 INLEIDING TOT HET RECHT
2.1 RECHTSTAKKEN: PUBLIEKRECHT EN PRIVAATRECHT
= alle rechten die er in België zijn
Verschil Publiekrecht Privaatrecht
Doel Algemene belangen van de natie Publieke relaties tussen
nastreven rechtssubjecten regelen
Relatie Verticale relatie tussen de Horizontale relatie tussen
overheid en de burgers gelijke
Afwijken mogelijk Nee: het is dwingend recht Ja: het is wilsaanvullend-/
suppletief recht
Conflict Tussen u en de overheid: als je Tussen mensen: als je er niet
er niet uitgeraakt ga je naar de uitgeraakt ga je naar de
rechter (van de overheid: rechtbank
rechtbank kan overheid
veroordelen)
Inhoud Hoe is onze staat georganiseerd Huur, verkoop, erfenis, adoptie,
en gaat ze te werk: huwelijk
bestuursrecht (UM), fiscaal recht
(belasting, pensioen,
universiteit…), strafrecht,
strafprocesrecht (afluisteren),
milieurecht …
Voorbeeld verandering Arbeidsrecht nu dankzij Arbeidsrecht vroeger (Daems)
socialistisch succes (CD&V)
2.2 NATIONAAL RECHT VS. INTERNATIONAAL RECHT
nationaal recht: recht gekoppeld aan nationaal grondgebied
vb. softdrugs, links of rechts van de baan rijden, alcoholleeftijd …
internationaal recht: recht gekoppeld aan meerdere staten die met mekaar afspraken hebben
gemaakt
vb. VN: vluchtelingen, handel …
2.3 OBJECTIEF RECHT VS. SUBJECTIEF RECHT
objectief recht; the law: het recht als een object, uitgeprinte regels
definitie: alles wat er is van rechtsregels
subjectief recht; a right: wat we met het recht kunnen doen
, 4 INLEIDING TOT HET RECHT
definitie: het recht van elk rechtssubject in eigen naam en op basis van een eigen belang een
welbepaalde juridische verplichting die afgeleid is uit een regel van het objectief recht,
rechtstreeks af te dwingen van een derde d.m.v. een rechtsvordering
vb. als je al je vakken slaagt, moet je erdoor zijn, als dat toch niet zo is, dan kan je dat afdwingen
bij de rechtbank waarbij je je baseert op wetten uit het wetboek.
2.3.1 SUBJECTIEF RECHT INDELEN
absolute subjectieve rechten: subjectief recht dat je kunt afdwingen van iedereen
vb. recht op vrijheid
relatieve subjectieve rechten: subjectief recht dat je kan afdwingen van bepaalde personen
vb. je dak van je huurwoning is kapot dus moet je naar je huisbaas
politieke rechten Burgerlijke rechten
rechten die we kunnen Familierechten Persoonlijkheidsrechten vermogensrechten
afdwingen naar de
overheid en politieke Rechten in de familie Recht op fysische en
geestelijke integriteitVorderings- Zakelijke
vrijheden Vb. ouders moeten rechten rechten
vb. vrijheid van indien mogelijk studies Vb. verkrachting, privacy,
meningsuiting, vereniging financiëren vrijheid van opvattingen Relatief Absoluut
… contract, contract
en participatierecht,
overeenkomst
verkiesrecht, vb.
kenmerken met twee
sociaaleconomisch recht eigendom:
1) recht van extra patrimoniale aard (je kan het vb. huurder, je beslist
niet in geld uitdrukken, buiten vermogen) huurbaas wie er op
je erf komt
2) je kan het niet verkopen of overdragen
3) de rechten eindigen bij de dood kenmerken
vb. liefde voor je ouders 1) binnen vermogen,
patrimoniaal
2) je kan ze overdragen en
verkopen
3) eindigen niet bij de
dood
vb. erfenis …
, 5 INLEIDING TOT HET RECHT
2.4 RECHTSSUBJECTEN
definitie: rechtssubjecten zijn juridische personen die door het recht worden herkend, ze
hebben rechten en plichten maar zijn niet perse mensen
rechtssubjecten
natuurlijke personen rechtspersonen
mens en embryo, vanaf je geboren wordt een abstract gegeven met een bepaald doel en
en levensvatbaar bent, tot de dood eigen juridisch bestaan om het doel waar te
maken, het is een drager van rechten en
vb. je kan al van voor de geboorte een
plichten
erfenis krijgen
≠ individu maar groep
vb. bedrijven …
publiekrechtelijke privaatrechtelijke
rechtspersonen rechtspersonen
overheidsorganen, vennootschappen
instellingen
vb. Delhaize
verenigingen
vb. Crimen
- actief rechtssubject: persoon die iets kan opeisen, heeft recht
- passief rechtssubject: persoon van wie iets opgeëist kan worden, heeft recht
→ loopt in de praktijk vaak dooreen: je koopt iets van Bol.com en moet betalen maar kan ook
pakket terugsturen en geld opeisen
2.5 RECHTSFEIT VS. RECHTSHANDELING
- rechtsfeit: elk feit waaraan het objectief recht één of meer rechtsgevolgen aan koppelt, kan
bewust en onbewust zijn
vb. geboorte, diploma, trein kapot voor examen, verkrachting, vandalisme
- rechtshandeling: een handeling die je bewust stelt om de rechtsgevolgen tot stand te brengen
die het objectief recht aan die handeling koppelt
vb. huurovereenkomst, trouw …
{1:3
