JEUGDCRIMINOLOGIE
1. JEUGDCRIMINOLOGIE: INTRODUCTIECOLLEGE
1. wat is jeugdcriminaliteit: definitie - + voorbeelden
2. facetten van jeugdcriminaliteit kunnen toelichten + voorbeelden kunnen duiden
3. aard en omvang: belangrijkste ontwikkelingen kunnen toelichten
4. kritische kanttekeningen bij statistieken kunnen formuleren (mogelijke
interpretaties, verklaringsgronden, en het verschil kunnen aangeven met
insinuaties)
5. misdrijf vs. complexe opvoedingssituatie kunnen toelichten en verduidelijken met
voorbeeld
6. het begrip 'jeugdcultuur' kunnen duiden, historisch kunnen toelichten m.b.t.
jeugdcriminaliteit en de visie op morele paniek over de jeugd gedurende de
laatste honderd jaar. + kunnen aantonen met bewijsmateriaal
7. artikel van althoff, m (2005) "begrijpen," alsook kunnen positioneren in het
college over jeugdcriminaliteit: zie instructievragen bij opdracht.
8. moeilijke begrippen kunnen uitleggen: bv. recidive, handsoff delict
1.1 WAT IS JEUGDCRIMINALITEIT?
Jeugdcriminaliteit verwijst naar gedrag van jongeren van 12-18 jaar waarbij bepaalde- in
wetboeken vastgelegde- normen worden overtreden en waarop een straf staat.
Het grootste deel van de jeugdcriminaliteit bestaat uit diefstal en inbraak. Daarnaast komen
mishandeling en diefstal met geweld vaak voor. Het kan ook gaan om o.a. racistisch geweld,
vandalisme, graffiti en brandstichten. Naast deze delicten komen ook overtredingen voor,
bijvoorbeeld van de leerplichtwet of de verkeerswet. De mate van grensoverschrijdend
gedrag varieert.
1.2 VERSCHILLENDE FACETTEN
jeugdcriminaliteit bestaat uit vele facetten
het begrip criminaliteit is een categorie van delinquentie en omvat ernstige
wetsovertredingen zoals…
o geweldsdelicten = iemand in elkaar slaan)
o zedendelicten = verkrachting, ongewenste intimiteiten
offhands-zedendelict = sexting, opmerkingen, …
onhands-zedendelict = kussen, seks, …
o inbraken
o brandstichting
deze categorie wordt onderscheiden van kleine delicten zoals eenvoudige diefstallen en
verkeersongevallen waarbij andere mensen niet in gevaar worden gebracht
bij jeugdigen wordt crimineel gedrag en kleine delicten ook nog onderscheiden van de
zogenoemde statusdelicten
o dit zijn wetsovertredingen die alleen gelden voor minderjarigen
o weglopen, spijbelen, drugs-of alcoholgebruik en discobezoek onder een bepaalde
leeftijd
1
,wij zoomen in op bepaalde facetten
• vb. seksueel delinquent gedrag jeugd
• vb. pathologie in relatie tot criminaliteit bij jongeren
• vb. rol van vrienden en peer-group
• vb. bijzondere verschijningsvormen, zoals oudermoord of criminaliteit gepleegd door
meisjes
1.3 AARD EN OMVANG: BELANGRIJKSTE ONTWIKKELINGEN EN TRENDS
• de delicten worden gewelddadiger en de daders relatief jonger, ook blijkt dat
de recidive (hervallen) groot is
• een groot deel van de overlast en criminele activiteiten concentreert zich onder
bepaalde hardnekkige delict plegers (jeugdige veelplegers en harde-kernjongeren)
en op bepaalde locaties, jongeren plegen hun delicten meestal samen met anderen
kort samengevat: de belangrijkste ontwikkelingen in Nederland
• de aard van de jeugdcriminaliteit wordt gewelddadiger
• jeugdcriminaliteit wordt vooral gepleegd door jongens maar de meisjescriminaliteit
neemt naar verhouding toe
• jongeren afkomstig uit allochtone groeperingen zijn oververtegenwoordigd
• een groot deel van de overlast en criminaliteit wordt veroorzaakt door jeugdige
veelplegers en vindt plaats op bepaalde plekken.
1.4 KRITISCHE KANTTEKENINGEN BIJ STATISTIEKEN
Indien men in het boek van jeugdcriminologie kijkt, en de tweede druk met de derde druk
vergelijkt, valt op dat in hoofdstuk 1 Jeugdcriminaliteit: wetenschap, media en politiek, onder
1,1 paniek en urgentie, de sectie over Mythes is weggevallen. Misschien dat bepaalde
uitspraken, op termijn, met de nieuwe inzichten, toch niet helemaal houdbaar bleken.
Statistieken zijn ook een gevaarlijk instrument soms.
1.4.1 JEUGDCRIMINALITEIT DAALT EN STIJGT NIET, WEL DE STATISTIEKEN?
• geen plaats is in de jeugdgevangenissen, dikwijls ook niet overgegaan tot vervolging,
dan wordt vaker in der minne geregeld of na een berisping wordt de jongere
weggestuurd
• sommige gebieden in grote steden zijn no-go area’s geworden
• worden daar dan nog pv’s gemaakt?
• steden waar geen polities meer komen
• in bepaalde wijken is er een grote terughoudendheid om aangifte te doen:
represailles, de macht van bepaalde drugsclans en hun invloed op bepaalde
2
, gebieden, mag men niet onderschatten: zie laatste incidenten
• er zijn ook grote verschillen in statistiek wanneer men bepaalde parketten vergelijkt
• bijvoorbeeld: Luik vs. Turnhout
• bijvoorbeeld: Vlaamse vs. Franstalige parketten
1.5 MISDRIJF VS. PROBLEMATISCHE OF COMPLEXE OPVOEDINGSSITUATIE
• niet alle aangemelde zaken betreffen een misdrijf
• de rest betreft problematische opvoedingssituaties
• weglopen, onbuigzaamheid en schoolverzuim
• verschillen tussen Vlaanderen en Wallonië (dubbel aantal pos) - mogelijke
verklaringsgronden
• misschien wordt in Vlaanderen bij deze zaken vaker beroep gedaan op het
buitenrechtelijk circuit (?)
• minder gunstige sociaaleconomische situatie in Wallonië van invloed kunnen
zijn (door de stress op het gezinsleven zijn er dan ook meer
opvoedingsproblemen)
• …
1.5.1 ACTUEEL: NIEUWBERICHT
EXTRA GELD VOOR TEGENGAAN VAN JEUGDCRIMINALITEIT
Het kabinet versterkt de aanpak van het voorkomen van jeugdcriminaliteit. De
komende jaren maakt minister Weerwind voor Rechtsbescherming hiervoor extra geld
vrij oplopend naar een bedrag van 61 miljoen euro structureel per jaar.
Dit komt bovenop de 82 miljoen euro die minister Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en
Veiligheid eerder bekend maakte jaarlijks te investeren in wijken waar risico’s voor
jongeren het grootst zijn dat ze worden geronseld door (drugs)criminelen.
Alles bij elkaar wordt straks vanaf 2025 143 miljoen euro per jaar uitgetrokken voor
maatregelen om te voorkomen dat kinderen, jongeren en jongvolwassenen in
aanraking komen met criminaliteit of daarin doorgroeien.
1.6 JEUGDCULTUREN: EEN BLIK OP DE GESCHIEDENIS
(structuur a priori om artikel te begrijpen in kader van begeleide zelfstudie)
belangrijkste historische scharnierpunten
onderzoeken naar jeugd en jeugdculturen laten zien dat adolescenten altijd een discussie
over moraal en afwijking was
• de tweede kamer stelt al in 1914 een “algemene klacht over de baldadigheid der
jeugd” aan de orde, een als gevolg daarvan geïnitieerde staatscommissie spreekt in
haar verslag van een “angstwekkende stijging van de criminaliteit en tuchteloosheid”
van de jeugd van dertien tot achttien jaar (geciteerd door bouw e.a., 1988,)
• in de jaren twintig en dertig krijgt de bezorgdheid over de jeugd minder aandacht. de
grote bloei van de jeugdbeweging die vol idealisme aan een betere toekomst wil
3
, bijdragen, wordt als positief gezien, degenen die er niet bij horen, zijn de
arbeidersjongeren, die moeite hebben met de idealen van de jeugdbeweging
• sinds het einde van de jaren veertig tot de jaren vijftig is ”de aarzelende en
tweeslachtige houding van de ouderen en van de autoriteiten, bijna een structureel
kenmerk van hun gedrag naar de jongeren”, deze bezorgdheid bestond vooral in
kringen van politici, wetenschappers en vertegenwoordigers van de kerk (Bouw e.a.,
1988, 9) en minder mate in de brede maatschappij. Massajeugd wordt het begrip
voor maatschappelijk ‘verwilderde jeugd’ waarbij vooral de ongeschoolde
arbeidersjeugd werd bedoeld: “Deze hele groep jeugdigen wordt gezien als een
groep die vrij gemakkelijk zal komen tot crimineel gedrag. De jongens en meisjes
leven op vitaal en op instinctief niveau.
• Halverwege de jaren vijftig komen de ‘nozems’ in het nieuws. Ze zorgen voor
opschudding en verontwaardiging. Er volgt later een problematisering van rockers en
provo’s … ze worden beschouwd als demonisch, en het resultaat is een algehele
morele verontwaardiging … dat komt ook terug bij eenzelfde type subcultuur-
groeperingen als de krakers, de betogers voor milieu en vredesbewegingen (jaren
70), en verder doorgezet door de opkomst van de voetbalvandalen en autonomen
(jaren 80)
1.6.1 TEKST: HET BEELD VAN DE JEUGD ALS CRIMINALITEIT- EN
VEILIGHEIDSPROBLEEM, EEN DISCOURSTHEORETISCHE VERKLARING
De grote bloei van de jeugdbeweging die vol idealisme aan een betere toekomst
wil bijdragen, wordt als positief gezien. Degenen die er niet bij horen, zijn de
arbeidersjongeren, die moeite hebben met de idealen van de jeugdbeweging.
Hoezo? Wat waren die idealen dan?
o In België ontstond de eerste jeugdbeweging rond 1877. et was de Katholieke
Vlaamse Studentenbeweging die onder impuls van Albrecht Rodenbach in
1877 een eerste bundeling kende en tot 1935 bestond. Ze bracht in
plaatselijke bonden scholieren, seminaristen en universiteitsstudenten samen,
beschouwde zich als deel van de katholieke Vlaamse beweging, richtte zich
op vorming maar met het oog op maatschappelijk engagement nu en later, en
had kenmerken van zowel studentenbeweging, die zich als jeugdformatie
wilde inschakelen in de katholieke Vlaamse beweging, als van een vrije
jeugdbeweging – want niet onder toezicht van de Kerk – die streefde naar
zelfvorming in groep. Met de lancering van de Katholieke Actie, waarvan
sinds 1924 de KAJ van priester Jozef Cardijn het model was, plaatste de Kerk
alle bestaande jeugdverenigingen onder kerkelijk toezicht. In de socialistische
zuil ontstonden in 1928 nieuwe Vlaamse groepen van de Arbeidersjeugd, met
eigen jeugdbewegingsstijl en ook de nieuwe ordepartijen Verdinaso, VNV
en Rex bouwden eigen jeugdformaties op.
o Het komt dus neer op idealen van de kerk vs. idealen van nieuwe orde
partijen: katholicisme vs. socialisme en ook zeer vergaande volstrekte abjecte
ideeën over nieuwe ordening van maatschappij (extreem rechts). In het begin
zullen de arbeidersjongeren nog gevallen zijn over het elitaire karakter van de
terugkeer naar de natuur, en al de activiteiten die daarbij horen … later zal
deze reactie extremer worden en doorsijpelen in hardere ideeën over hoe de
werkelijkheid moet worden beleefd, alsook vrije tijd etc. Het Verdinaso bv.
kantte zich zowel tegen liberalisme als parlementaire democratie, en het
antisemitisme was extreem.
4
