DIDACTISCH HANDELEN: OWMB
HOOFDSTUK 1: DIDACTISCH MODEL
1. COMPONENTEN VAN HET DIDACTISCH HANDELEN
🡪 Didactisch model:
Centraal staan de doelstellingen en de beginsituatie 🡪
Elke les is uniek want elke beginsituatie in elke klas is
anders.
Wisselwerking tussen de doelstellingen en de
beginsituatie:
🡪 De beginsituatie beïnvloed de keuze van en de
hoeveelheid doelen die je wil/kan bereiken na een
lestijd.
Rond centrale gedeelte 🡪 5 componenten 🡪
puzzelstukken 🡪 volgorde doet er niet toe, even
belangrijk
1.1 DOELSTELLINGEN
Voor je aan de voorbereiding van een les begint, moet je goed weten waar je naartoe wil en wat de leerlingen
op het einde van les moeten kennen en kunnen. Dit noemen we ‘doelstellingen’ of ‘doelen’ van je les. Doelen
zijn waardevolle en gewenste gedragsveranderingen bij de leerling.
Doelstellingen = waardevolle, gewenste gedragsveranderingen
Wat wil je met bepaalde activiteiten bereiken? Wat moeten de leerlingen kennen
en kunnen na de les.
Wanneer je doelen duidelijk zijn opgesteld, zijn ze richtinggevend tijdens de les 🡪
waar ga ik op in en waarop niet? Gerichte feedback geven
Soorten doelen:
Psychomotorische doelen Betrekking op het uitvoeren van handelingen en automatismen
verwerven
Dynamisch-affectieve doelen Betrekking op de vorming van interesses, waardenkeuzes, houdingen,
vorming van percepties en gevoelens over zichzelf, over het eigen kunnen
of over relaties met anderen en op het leren omgaan met eigen en
andermans gevoelens.
1
, Coginitieve doelen Betrekking op kennis, inhoud en oplossingsmethodes
1.2 DE BEGINSITUATIE
Beginsituatie = het geheel van bepalende factoren die een invloed hebben op de
keuze van doelstellingen en op het lesgebeuren zelf. Zowel aspecten van de
leerling als van de klasgroep maken hier deel van uit. (bv: leerling, leerkracht,
school…)
Aspecten beginsituatie leerlingen:
- Niveau: kennis, vaardigheden, attitudes van leerling en klasgroep
- Leerprofiel: leertempo, ondersteuning
- Interesse: voorkeuren, motivatie
Voorbeeld:
Indien een leerling moeilijkheden ervaart met het optellen van gelijknamige breuken, dan is het belangrijk om
tijdens de oefenles extra begeleiding te voorzien voor dit kind.
1.3 DIDACTISCHE PRINCIPES
Didactische principes = Noodzakelijke of sterk gewenste kenmerken van het
didactisch handelen. Het zijn grondbeginselen, algemene voorschriften,
krachtlijnen, vuistregels voor het didactisch handelen in de dagdagelijkse
praktijk. Ze bieden leerkrachten inspiratie om leerlingen op een efficiënte en
effectieve wijze tot leren te brengen.
Focus op:
Motivatieprincipe
Activiteitsprincipe
Aanschouwelijkheidsprincipe
Geleidelijkheidsprincipe
Differentiatieprincipe
Herhalingsprincipe
1.4 DIDACTISCHE WERKVORMEN
2
,Didactische werkvormen = geheel van handelingen en activiteiten van de leerkracht in samenspel met de
leerlingen gericht op het bereiken van een leerdoel.
🡪 Je werkvorm is dus nooit een doel, maar een middel om je doel te bereiken.
Welke werkvorm je kiest gaat afhangen van alle andere componenten 🡪 dat is belangrijk om de aandacht en
betrokkenheid van leerlingen te behouden.
Soorten werkvormen:
Aanbiedende werkvorm Leerkracht presenteert de leerinhoud
● Doceren
● Uitleggen
● Vertellen
Leerkrachtgestuurd 🡪 leerkracht vooraan
⇨ Leerlingen aandachtig volgen
⇨ Leerlingen leerinhoud opnemen
Gespreksvormen Tweerichtingsverkeer 🡪 leerkracht als leerlingen
brengen informatie, ideeën, ervaringen
� Onderwijsleergesprek
� Kringgesprek
� Discussie
Overleg, teamwork en gemeenschappelijke
besluitvorming
Opdrachtvormen Leerkracht geeft taken of opdrachten 🡪 zelfstandig
werk (leerinhouden maken)
Leerkracht brengt problemen en opdrachten aan,
begeleidt en evalueert
� Spelvormen
� Oefeningen oplossen in het werkboek
� Tekst schrijven
� Schema maken
� Huiswerk maken
3
, Complexe vormen
⇨ Leerwandeling / excursie
⇨ Hoekenwerk
⇨ Contractwerk
⇨ projectwerk
1.5 LEERINHOUD EN LEERSTOF
Leerinhoud = WAT de leerlingen moeten leren om de doelen te bereiken
Voorbeeld:
⇨ Hoe je moet opzoeken in een woordenboek
⇨ De windstreken en tussenwindstreken
⇨ De tafelproducten 3,6 en 9
⇨ De weg vragen in het frans
Leerstof = MIDDEL om de leerinhoud te bereiken 🡪 vervangbaar
Voorbeeld:
⇨ Bepaald gedicht
⇨ Een reeks getallen
⇨ Een concreet dier
Leerkrachten kunnen dezelfde leerinhouden nastreven, maar een andere leerstof
gebruiken.
1.6 LEERMIDDELEN
Leermiddelen = materiële hulpmiddelen die de leerkracht of de leerlingen
gebruiken om de onderwijs- en leeractiviteiten efficiënter te laten verlopen.
🡪 Helpen om de doelen efficiënt en effectief te bereiken, niet om de les leuk te maken 🡪 de drager van je leerstof
en leerinhoud
Voorbeeld:
Prenten, foto’s, een filmfragment, een gedichtenbundel, MAB-materiaal, een passer, een atlas, een plant, een
letterdoos, …
1.7 EVALUATIE
4
