PERSPECTIEVEN EN TYPOLOGIEËN
Overzicht
1. Inleiding: wetenschap en humanisme (cf. vorige les: slachtoffers vind je enkel in het strafrecht vs.
slachtoffers vindt je ook buiten het strafrecht (hulpverlening))
a. Nauwe onderzoeksfocus vs. brede onderzoeksfocus (inclusief hulpverlening)
2. Het positivistisch perspectief
3. Het radicale perspectief
4. Het feministische perspectief
5. Het kritische perspectief
1. Inleiding: wetenschap en humanisme
Oorsprong en evolutie van victimologie.
Academische discipline <-> activisme/belangengroepen
o Academische discipline: focus op slachtoffers van criminaliteit
o Activistische groep: ook kijken naar andere soorten slachtoffers
Strafrechtelijke, algemene en menselijke victimologie.
o Penal victimology
o Algemene victimology
o Human victimology
Key issue?
o Victimologie is een stoofpotje
“Victimology is […] a non-academic program under which a hodgepodge of ideas, interests,
ideologies and research methods have been rather arbitrarily grouped […] and is characterized by a
clash between two equally desirable orientations to human suffering: the humanistic and the
scientific.” (Cressey, 1992).
o Een mengelmoes van ideeën/belangen/ideologiën, een stoofpotje
o Niet-academisch programme
Het is geen aparte discipline
Komt uit versch andere disciplines
o Gedreven door het maatschappelijk belang
o Botsing tussen het wts karakter en het humanistisch karakter
27
,Discussie over concept slachtoffer heeft gevolgen voor:
Reikwijdte wetenschappelijke discipline;
o Hoe ver gaan we in victimology
(Politieke) discussies over reikwijdte interventies, legitimiteit slachtofferschap (zie ook UN
Declaration).
o Vb UN declaration: machsmisbruik?
o Vb) ecocide
Overbevissing zorgt ervoor dat tonijn uitsterft, populaties komen in het gedrang
Vanuit een ecocidistisch perspectief zou je kunnen zeggen dat er bepaalde
verantwoordelijken zijn
Staat
Burgers
Consumenten
Slachtoffers?
Vissen (non-specicism: men gaat geen onderzoek maken tss mensen en
dieren)
Maar tot waar moet je nu gaan?
Moet je vissers echt strafbaar gaan stellen?
o Want tonijnen zijn slachtoffer, ecologisch systeem is slachtoffer,
maar ook de mens is slachtoffer
Nu wil men in België ecocide strafbaar stellen, maar wie zijn dan de slachtoffers, hoe
ver ga je daarin?
Dat is een discussie
Kan je een slachtoffer empirisch gaan meten, gaan vaststellen
Je kan wel zeggen dat iets niet mag, maar wie is het slachtoffer, hoe ga je de
omvang van de schade vaststellen?
DUS: wat je meeneemt als schade en slachtoffer is heel belangrijk!
28
, Wetenschappelijk karakter van victimologie?
o Popper: vooruitgang in onderzoek via identificatie van een probleem.
Daarna nagaan of de beschikbare theorieën geschikt zijn om alle aspecten van het
probleem te verklaren.
Zo vooruitgang in onderzoek.
o Voorbeeld: onderdrukking van de vrouw, waardoor vrouwen slachtoffer zijn van uitbuiting
Kijken of theorieën dit kunnen bevestigen
Vb) feministisch perspectief
o Voorbeeld: hoe gaan we een punitieve samenleving meten, want mensen zijn daar
slachtoffers van?
Regels etc.?
o Dus het positivistisch karakter van het meten van wetmatigheden is niet altijd mogelijk als je
spreekt over machtrelaties
Moeilijk om te operationaliseren wat macht is
Wat zijn belangen en wat is macht? Hoe veruitwendigt macht zich?
Dus als je met zo’n theorieën afkomt
Hoe ga je dat allemaal meten?
Onderscheid tussen wetenschap en humanisme (Fattah, 1992).
Humanisme eerder propagandistisch <-> academische niet voldoende gericht op sociale actie
o Aan beide kanten van het verhaal scheelt er wel iets
2. Het positivistisch perspectief
= zoeken van patronen
Miers (1989):
“De identificatie van factoren die bijdragen tot een niet-willekeurig patroon van het proces van
slachtofferschap, een focus op interpersoonlijke gewelddadige misdrijven en een onderzoeksinteresse in
de identificatie van slachtoffers die kunnen hebben bijgedragen tot hun eigen slachtofferschap” (Miers,
1989: 3).
Niet-willekeurig patroon! Het is niet ad random! Het moeten patronen zijn die kunnen verklaren
waarom gewelddadige misdrijven tussen mensen kunnen bijdragen aan slachtofferschap
Dat positivistisch perspectief is zeer sterk gegroeid op de victim precipitation denkwijze
o bijdragen aan slachtofferschap
Men gaat kijken naar patronen en wetmatigheden om slachtofferschap te verklaren en kijken hoe
mensen kunnen bijdragen aan slachtofferschap
29