Preventie en gezondheidsbevordering
Gezondheidsdeterminanten
= model voor verklaren van onze gezondheid
4 categorieën :
1) Biologische factoren
➤factoren binnen het individu
- Biologisch bepaald en erfelijk bepaald
Geslacht, genetische aanleg, leeftijd, erfelijke eigenschappen en karakter
- (eventuele) Verworven biologische factoren bloeddruk, longfunctie en gewicht
2) Voorzieningen gezondheidszorg
➤Kwaliteit
- Afhankelijk van groeiende wetenschappelijke inzichten
(Bijvoorbeeld: nieuwe technologieën, DNA-onderzoek…)
➤Organisatie
- Bijvoorbeeld: verplichte ziekteverzekering, toegankelijkheid van zorg, vaccinaties,
bevolkingsonderzoeken voor kanker…
➡ Spelen een belangrijke rol in de gezondheid van de mens
3) Omgeving
➤Fysieke omgeving
- Woon-, werk-, en schoolomgeving en de voorzieningen daarbinnen
- Bijvoorbeeld: groenvoorziening, verkeerssituatie, aanwezigheid van industrie,
speelvoorzieningen…
➤Sociale omgeving
- Sociale verbanden waarin een individu leeft en mee te maken heeft en de sociale invloeden op het
individu Bijvoorbeeld: Opleidingsniveau, de gezinssituatie, de familie, de buren, vrienden,
klasgenoten, collega’s, media, sociale en culturele waarden en normen…
4) Leefstijl
➤combinatie van gedragingen gerelateerd aan gezondheid
- Bijvoorbeeld: voedingsgewoonten, bewegingspatroon, omgaan met stress, alcoholgebruik,
omgaan met relaties en persoonlijke zingeving…
- Dat gedrag, gerelateerd aan gezondheid, wordt bepaald door de competenties en de drijfveren van
een individu en de omgeving waarin iemand leeft.
🡺 Werken aan gezondheid via leefstijl houdt dus in dat je oog hebt voor de verschillende
gedragsdeterminanten (zowel individueel als vanuit de omgeving)
Model van Lalonde
= model voor verklaren van onze GEDRAG
, Gedrags Wiel:
➤ Ontwikkeld door vlaams instituut gezond leven om dentimeranten in kaart te brengen die
een invloed hebben op ons gedrag of gedrag van een bepaalde doelgroep.
➤ Duidelijk bewezen dat een ongezonde levensstijl een belangrijke determinant is van
allerlei chronische aandoeningen bv obesitas, hart vaat ziekten diabetes type 2
Werking:
bodel uit 2 tandwielen die in elkaar in beweging brengen. gezond gedrag heeft positief effect op onze
gezondheid. en ongezond gedrag beïnvloedt gezondheid in negatieve zin
model helpt een gezond en ongezond gedrag te begrijpen, Daarna kunnen gericht technieken inzetten het
gedrag via de gezondheidsprofessional aan gezondheidsbevordering willen doen.
uitwerken interventies best ingezet op leefstijlveranderingen en aanpassingen in de omgeving
iemand of een doelgroep ondersteunen om gezonder te leven in 3 stappen naar een succesvolle
gedragsverandering (vlaams instituut gezond leven)
3 stappen naar succesvolle gedragsverandering
1) Inzicht krijgen in het ongezonde gedrag en het gezondheidsprobleem
2) bepalen van de gewenste verandering
3) Gedragsveranderingstechnieken kiezen op basis van veranderingsdoelen en op maat werken van
de doelgroep
